Dİvan-ü luğat-it tüRK

təzişmək_ka: tazışmaq. təlsəşmək. tələsmək. durmamaq. (# evlişmək: əhliləşmək).

təzitmək_ka: tezitmək. tazıtmaq. tazıqdırmaq. qaçırmaq. ürkütütmək.

təzqək : təzkək_ka. tazıq. təziq. işdən qaçan. çəkingən.

təzqi : təzki_ka. - təzqi bolmaq_ka: tazıqmaq. ürküntüyə düşmək.

təzqinc : təzkinç_ka. yörgənc. dağ dönəməci. dağ büklümü - təzkinc yol_ka. bülüntülü, qıvrımlı yol.

təzqinmək: təzkinmək_ka. dönmək. təvaf edmək. çevrilmək.

təzmək_ka: qaçmaq. tezikmək.

tıdın_ka : vaxt bildirən bir kəlimə.

tıdınmaq_ka: tıxınmaq. qaçınmaq. əsirqenmək. yasaq edilmək. - tıqılmaq.

tıdlınmaq_ka: tıxlınmaq. qaçınmaq. tıyınmaq. söz söylərqən duraqlamaq.

tıdmaq : tıymaq_ka. tıtmaq. mən' edmək.

tıdmaq_ka. : tıqmaq_ka. tıtmaq. tıymaq. geri qoymaq. mən edmək.

tııt ! : tııt_ka!_. tıq !. sus !.

tıq : tıq_ka. 1. al ilə doru arası at rəngi. qonur al. 1. tıq !: tııt_ka !_. sus !.

tıqac : tıxac. tuğuc. mane'.

tıqamaq : tıxamaq. tumaq_ka. qapatmaq.

tıqanmaq: tıxanmaq. tonmaq_ka. donmaq. tünmək. tunmaq_ka. tutulmaq. qapanmaq.

tıqanmaq: tıxanmaq. tünmək. tunmaq_ka. donmaq. qapanmaq.

tıqdamaq : tıqramaq. yapramaq. yavramaq_ka. dikrək, sərt, qatı olmaq. bərkimək

tıqdamaq_ka: tıqramaq. yavramaq. diğrək, sərt, qatı olmaq.

tıqdırmaq: qarturmaq_ka. daldırmaq. sıçratmaq. - suyu boğazıma qarturdı: qaçıtdı.

tıqı : tıkı_ka. gecələrin, boluqda, xəlvətdə eşitilən səs. - bir tıkı gəldi qulağıma.

tıqıq : tıxıq. qadağa.

tıqıqmaq_ka: bir şeydən alıqoymaq. əngəl olmaq.

tıqılamaq_ka: "tıq" diyə səs vermək. tíkləmək. tikmək.

tıqılmaq_ka: tıqınmaq. 1. qaçınmaq. çəkinmək. 2. alıqoyunmaq. 3. əngəl olmaq.

tıqım : tıxım. damcı. toncu. donuc. danuc. tançu_ka. luqmə. tikə. udum. dürmək. qalbuz_ka.

tıqındı_ka: 1. nəriq əsirqənən. 2. yasaq ədilən nərsə.

tıqınmaq_ka: tıxınmaq. təpərək tıxmaq. doldurmaq. artıq yemək.

tıqır : tıkır_ka. taqır taqır. at nalının çıxardığı səsi bildirən bir söz.

tıqırlatmaq : dığırlatmaq. yuvturmaq_ka. yuvarlatmaq. - o topı yuvarladı.

tıqırmaq: tığırmaq (t <>s ) sığırmaq_ka. - sığtırmaq: tıqtırmaq.

tıqış_ka : tiyiş₆. əngəl. pərhiz. mane'.

tıqışmaq_ka: 1. əngəl olmaq. alıqoymaq. 1. sıxışmaq.

tıqıtmaq_ka: tıqtırmaq. tıxdırmaq. sığıtmaq. sığıştırmaq. aşatmaq. nərsəni bir yerə qattı təpib yerləşdirmək, doldurmaq.

tıqqılıtı : tıqrıltı.

tıqlaq : diydək_ka. tiklək. tıylaq. (< tıq. tiq). korluq. örtük. qapama.

tıqma : tıxma. sıxışıq. sıx. birbirinə girmiş. - tıxma üzürn: darışıq, sıx dənəli salxım.

tıqmaq_ka : tikmək. tıxmaq. tığmaq. 1. əğmək. dəğmək. bir yerə dəğərək kəsginliği gedmək. korləşmək. 2. sıxıb, sıxışdıraraq bdoldurmaq. 3. əğmək. - bulun (əsir) bulub başın tığdı. 4. utmaq. dürmək yapmaq. qalbuzlamaq.

tıqraq_ka : tığraq. 1. tırqaq. tirgək. iti, güclü olan. qeyrətli. yılmaz. yiğit. bahadür. pəhləvan. 2. elçi. çapar. posçı. xəbərci.

tıqraqlanmaq: tıxraqlanmaq. yiğitlik göstərmək. yiğitlənmək.

tıqraqmaq_ka : tıqramaq_ka. tıqdamaq. qıvraqlanmaq. yavranmaq. bağadurlanmaq. tiğrək, qatı, sərt olmaq.

tıqramaq: tıqdamaq. yapramaq. yavramaq_ka. dikrək, sərt, qatı olmaq. bərkimək

tıqramaq_ka : tıqraqmaq_ka. tıqdamaq. 1. qıvraqlanmaq. yavranmaq. bağadurlanmaq. tiğrək, qatı, sərt olmaq. 2. tıqqıldamaq. - ayağı tıqradı.

tıqraşmaq_ka: qürbüzləşmək. bahadırlaşmaq.

tıqratmaq_ka: tığratmaq_ka. tiqrətmək_ka. 1. sıxıştırmaq. tıxıb doldurmaq. bəcərikli, tıqraq, qavamlı qılmaq. öğrətmək. pişirmək. möhkəmlətmək. - ər oğlun işə tığratdı. 2. fışqıtmaq. kişnəkmək. - o atın tıqratdı.

tıqrıltı : tıqqılıtı.

tıqtırmaq: bastırmaq. tıqturmaq_ka. sıxtırmaq. tıqıtmaq_ka.

tıqturmaq_ka : tıqtırmaq. bastırmaq.

tılaq_ka : dıllaq. qadının qadınlıq ayqıtı. arvat yeri.

tıllaq : dıllaq. tılaq_ka. qadının qadınlıq ayqıtı. arvat yeri.

tın >tin

tır : dır (< turur. durur). - di. vardı. - bu daş durur: bu daşdı. - o quş durur: o quşdur.

tırıqlıq : turuqluq_ka. turquluq. durqunluq. cılızlıq. arıqlıq. zayıflıq.

tırınğaq_ka: dırnaq.

tırınq : tənin. bir şeyin tirlənib boşalmasından çıxan titrək səs. - qulağım dırınqıldır: tınqıldır. - zəng tırınqılddı.

tırmalmaq_ka: tırmalamaq. cırmaqlamaq. - onun üzü tırmalandı.

tırmanmaq: yarmanmaq_ka. - duvara yarman: tırman.

tırmaşmaq_ka: qaşınmaq. tarmaşmaq.

tırnaq : <> tarmaq <> yarmaq.

tırt : tırt_ka ( t <> ç <> c ) yırt. çırt. - tırt tırt yırtıldı: cırt çırt, cart çırt, diyə cırıldı.

tış : tış_ka. 1. alın axıntısı ki, qöz önünə varıp, qulaqlarına çıqmaya. 2. diş.
- dışdon: eşikdon. üzdon # içdon. atdon.
- tış düşmək: dış düşmək. taşılmaq. daşılmaq. qərib düşmək. yadanmaq.
- tışı tışıqmaq: dışarı çıxmaq·.

tışarmaq: dışarmaq. qudurmaq_ka. çıxmaq. qalxmaq.

tışıq : ( a <> e <> ə<> ı ) dəşik. deşik. dəşik. cırıq. yırtıq.

tışında : dışında. başqa. edin_ka. atın. adın. atruq. ayruq.

tışlanmış: dışlanmış. daşlanmış. başlağ_ka. başıboş. buraxılmış. salıverilmiş. boşaltılmış.

tıtmaq_ka: 1. tıdmaq. tıymaq. tutmaq. geri qoymaq. qadalamaq. qadağalamaq. mən' edmək. 1. titmək. didmək. yolub parçalanmaq.

tıylaq : diydək_ka. tiklək. tıqlaq. (< tıq. tiq). korluq. örtük. qapama.

tıymaq_ka: ( y <> q ) tıqmaq. 1. qırıb, əzib kortlamaq. - daş ox başağın tıydı. 2. tıdmaq. tıtmaq. mən' edmək.

tızıq_ka : _{< met >} tıqız. tikiz (< tik. tuq: qapalı). tikiş. tiyiş₆. mən'. mümaniət. pərhiz.

tib : dib. ətək. aşağ. asra_ka. alt. təmən (> damən_fars)

tibək : dibək. soqu_ka. soqqu. həvəh.

tibiz : dibiz. bic. satır_ka. həramzada. götvərən.

tibləmək_ka: dibləmək. bütünləmək (tib _{< met >} bit) tübünləmək. dibin aramaq. araştırmaq. nərsəni, dibin çıxartmaq. töprətmək_ka. topratmaq. dipləmək. kökdən aramaq.

tiblənmək : diblənmək. tuplənmək_ka. diplənmək. kökləşmək. zənginləşmək.

tibləşmək: dibləşmək. tüpləşmək_ka. dipləşmək. dibin çıxarmaq. kökün araştırmaq. təhqiq edmək.

tiblətmək: diblətmək. tüplətmək_ka. aratmaq. diplətmək. dibin çıxattırmaq. kökün araştıtmaq. təhqiq etdirmək.

tidək : didək. (< tıq. tiq). bax > tiydək_ka. tidək_ka: gəlin qidərqən yat kimsələrə görünməmək üçün örtülən örtü.

tidik : didik. titrü_ka. dik. kəsgin. acıq. - titrü baxış_ka: dik baxış. kəsgin qözlə baxış.

tidim_ka : tikim. gəlinə, qərdək gecəsi qeydirilən tac.

tikmək : dikmək. tovurmaq_ka. durvurmaq. durqurmaq. doğrutmaq. qabartmaq. - o qulağın tovurdu: dikətdi.

tiq : tik. dik. 1. tinğ_ka. düz. diş. qayım. - tinğ turmaq_ka: dik durmaq. - tin dur: diş dur. - tiq turmaq_ka: diq durmaq. 2. hündür. şişik. qom_ka. kom. 3. titrü_ka. didik. kəsgin. acıq.
- dik baxmaq: titinmək_ka. dayanmaq. dirənmək.

tiqbaş : tikbaş. dikbaş. arquq. ınad kişi. manqus. manus. qorxmaz.

tiqbaşlanmaq: tikbaşlanmaq. dikbaşlanmaq boynamaq_ka. qurralmaq. qururlanmaq. böbürlənmək. məğrur olmaq.

tiqdirmə: tikdirmə. sıxca, kip tikdirmə. təfcitmək_ka. təvçimək. təpcətmək.

tiqdirmək: tikdirmək. oyulqatmaq. - kübimək. kübitmək. qöpitmək_ka. - seyrək tikdirmək: qadıtmaq. qadumaq.

tiqə : tikə_ka. 1. tikim. tikü_ka. tikir. kəsək. kəs_ka. kəsik. çart_ka. bölək. bölük. buçuq_ka. bıçuq_ka. parça. parsa. 2. rüşvə. soğat. bələk. 3. damcı. toncu. donuc. danuc. tançu_ka. tıqım. tıxım. luqmə. udum. dürmək. qalbuz_ka.

tiqələtmək: tikələtmək_ka tiküləmək_ka. tikə vermək. rüşvət vermək.

tiqəlmək: tikəlmək. dikəlmək. dikəlmək. iqrənmək. yiqrənmək. qalxınmaq. ünkünmək.

tiqəltmək: tikəltmək. dikəltmək. qonutmaq. doğrutmaq. qonqarmaq. imləmək. nişanlamaq. qondqarmaq. əkmək. - o yol qonqardı.

tiqəmək: tikəmək_ka tikməkə gücü yetmək.

tiqən : tikkən_ka. - gəvən tikəni: yandaq_ka.

tiqətmək: tikətmək. dikətmək. dikmək. şüşətmək. yapratmaq_ka. basurmaq_ka. bastırmaq. durdurmaq. saxlamaq. bərkitmək. - at qulağın tikətdi: yapratdı.

tiqi : tiki. toxu. saxt.

tiqilmək : tikilmək. urunmaq_ka. qalxmaq.

tiqim : tikim_ka. tikə. tikku. tikü_ka. tikir. kəsək. kəs_ka. kəsik. çart_ka. bölək. bölük. buçuq_ka. bıçuq_ka. parça. parsa. - bir tikim dürmək.

tiqir : tikir. tikim. tikə. tikü_ka. kəsək. kəs_ka. kəsik. çart_ka. bölək. bölük. buçuq_ka. bıçuq_ka. parça. parsa.

tiqirmək: tərmək. dərmək. yığmaq. - para dərən: tiqən: tigirən: pul yığan.

tiqiş : tikiş. tiyiş₆. tızıq_ka: _{< met >} tıqız. tikiz. (< tik. tuq: qapalı). mən'. mümaniət. pərhiz.

tiqişmək: tikişmək. kübüşmək_ka. köpcəşmək. qadışlamaq_ka.

tiqiz : tikiz. tıqız. tiyiş₆. tikiş. _{< met >} tızıq_ka (< tik. tuq: qapalı). mən'. mümaniət. pərhiz.

tiqqan : diqqan. qötrüm_ka. dik yer. qaldırım. səggi. supaça₆. kürsi.

tiqqən : tikkən_ka tikən. - tikən.

tiqqü : tikkü_ka. tlkim. tikü. parça. luqma.

tiqlək : tiklək. diydək_ka. tıqlaq. tıylaq. korluq. örtük. qapama.

tíqləmək: tíkləmək. tikmək. tıqılamaq_ka.

tiqlinmək : tiklinmək_ka (ağac bənzəri) tikilmək.

tiqlişmək_ka: (ağac bənzəri) tikilrnək.

tiqmədaş: tikmədaş. bitikdaş. qurum. təxtəsəng.

tiqmək : tikmək. qaldırmaq. tuvırmaq_ka. tavırmaq. - qulaq tuvırmaq: qulaq tikmək. atmaq. qulaq asmaq.

tiqmə_ka : tikilmiş nə.

tiqmək_ka: tikmək_ka. tıqmaq. dikmək. 1. dikətmək. yapratmaq_ka. şüşətmək. köpüşmək_ka. kökləmək. təpcəmək. - at qulağın tikdi: yapratdı. 2. qondqarmaq_ka. qöndqürmək_ka. qondarmaq. doğrultmaq. düzəltmək. yola qılavuzlamaq. iqrar ettirmək. 3. burmaq. bəlləmək. - bir dürmək tikiş, ürəyini tutsun. 4. bir nəyi dəlmək. dürtmək. soxmaq. 5. (ağac) bir şeyi dikəy duruma gətirmək. tikiş tikmək. 6. əğmək. - ilan atı tikdi: çaldı. - acı söz tikməsin sanı. 7. tíkləmək. tıqılamaq_ka.

tiqrəlmək_ka : tikrəlmək. tıqratmaq_ka. dikəlmək. qalxmaq. danqamaq. qəlişmək. böyüyüp sərpilmək. yetişmək.

tiqrəmək_ka: tikrəmək_ka. dikrəmək. tiqrəşmək_ka. dikrəşmək. 1. dikəlmək. qalxmaq. danqamaq. qəlişmək. böyüyüp sərpilmək. yetişmək. - oğlan tikrəşdi. 2. dirçəlmək. cücərib, böyümək, qalxmaq. 3. dikətmək. qalxıtmaq. danqatmaq. qəliştirmək. böyüyüp sərpitmək. yetiştirmək.

tiqsindirmək: tiksindirmək. 1. yarsıtmaq_ka. arsıtmaq. yormaq. irgəndirmək. 2. yorlamaq. yarsğumaq. yarsıtmaq_ka.

tiqü : tikü_ka. tikim. tikkü. tikim. tikə. tikir. kəsək. kəs_ka. kəsik. çart_ka. bölək. bölük. buçuq_ka. bıçuq_ka. parça. parsa.

tiqüc : tiküc_ka. nərsənin üzündə xal, naxış qoyma ayqıtı, iğnəsi, qələmi. əkmək çilərin əkmək üzərinə naxış yapmaq üçün qullandıqları nəsnə. quş yələyi.

tiqüləmək: tiküləmək_ka. 1. tikələtmək_ka tikə vermək. rüşvət vermək. 2. tikə tikə vermək. 3. rüşvət vermək.

tiqyə : tikyə. tayaq.

til : til_ka. dil. 1. luğət. kəlmə. söz. 1. xəbərçi. (xəbər tutmaq üçün) düşmandan tutulan kimsə, əsir. 1. söz. luğət. - til təkürmək_ka: dil uzatmaq. söz dökundurmaq. dillə (sözlə) incitmək. 2. durumunu öğrenmək üçün düşmandan yaxalanan tutsaq. çaşıt. casus. - til tutmaq_ka: düşmanın durumunu öğrenmək üzərə bir adam yaxalamaq.
- dil tutmaq: düşman içindən nərsələr öğrənmək üçün tutulan əsir.
- dilə tutmaq: yağlı sözlərlə aldatmaq, yola gətirmək.
- dil dəğirmək: dillə, sözlə toxunmaq. - dilə düşmək: tiliqmək.
- yabancı dil ilə söylətmək: sümlütmaq_ka.
- dil uzunluq edmək: dil təqirmək.
- yabancı dil qonuşmaq: sümlüşməyə_ka. sümlüşmək_ka.

tilab : dilab <> dolap. yüdrük_ka. yüklüq. yük qoyulan yer. işqaf.

tildək_ka : 1. tilgə. dilək. 2. bahana. səbəb. təkdək. 3. töhmət. böhtan. - dildək vurmaq: dildək qılmaq: töhmət vurmaq.

tiləçün : diləçün. dilsün. tilzün_ka. yumuşaq xuylu.

tilək : dilək. dilgə. niyət. ötük_ka. xahiş. murad. - yağudu diləyim.

tiləklənmək: diləklənmək. bir şey dilək edinilmək. ədlənmək_ka. edlənmək_ka. eylənmək. bir şey bir dilək üçün kullanılmaq.

tiləmək : diləmək. dilgəmək. tilətmək_ka. tiləşmək_ka. dilək sunmaq, söyləmək. ötünmək. ötqünmək. istəmək. sormaq. soramaq. arazamaq. bəkləmək. aramaq.

tiləmsinmək_ka: diləşmək. istəşmək.

tilənçi : dilənçi. 1. umduc. umdac. umduçı_ka. umac. uman. yolçu₂. qaraçı_ka. 2. qoldaçı_ka. qoldaçıya min yağaq_ka, barça belə ayruq dayaq_ka: yolçuya min cəviz, üstəlikdə bir (hammısınında üstündə) çəlik.

tilənmək_ka : dilənmək. aranmaq.

tiləsin : diləsin. dilgəsin. istəsin. inşallah.

tiləşmək_ka: dilləşmək.

tilətmək_ka : istəmək. diləmək. sormaq. soramaq. arazamaq.

tili_ka : oq təmrəni üzərinə sarılan sırım.

tiliqmək_ka : dilikmək. dillənmək. 1. qonuşmaq. 2. xəbər tutmaq. 3. dilə düşmək. 4. dilə düşmək. - ər isiz diləkdi: kişi pisliyə ad çıxardı.

tilim : dilim. tilkə. kəsim. bıçım_ka. uzunlamasına kəsilən hər şey. - tilim yapar görünmək: tilimsinmək_ka.

tilimsinmək_ka: dilim yapar görünmək.

tilinmək_ka : dilinmək. 1. uzunlamasına dilinmək. yolunmaq. 2. çatlamaq. - dəri, duvar dilindi.

tilir : dilir. dəlir. kür. gür. yiğit. sarsılmaz. bək yürəkli. qabadayı. cəsur.

tilqə : . dilgə. bax > tilək.

tilqə_ka : dilkə. tilgə. (< dil). 1. dilim. uzunlamasına, şırıx kəsilən hər şey. - bir dilkə yer. 1. tilək. dilək.

tilqəmək: dilgəmək. dilləmək. dilimləmək.

tilqi_ka : tilqü. tülkü. - tülkülük etmək: yaltaqlanmaq: tilqülənmək_ka.

tilqin : tilinq. tilim. dilim.

tilqinmək: tilginmək. dillənmək. dilimlənmək.

tilqü_ka : tilkü. tilq. tülkü.

tilqülənmək_ka: tülkülük edmək. yaltaqlanmaq.

tillik_ka : dilli.

tillşmək_ka : dilgişmək. dilimləmək. - yarındaq dilişmək: qayış kəsmək.

tilmək_ka : dilmək. uzunluğuna yarmaq, kəsmək, yolmaq.

tilsün : dilsün. diləçün. tilzün_ka. yumuşaq xuylu.

tiltürmək_ka : dildirmək. dildürmək. - yarındaq dildirmək.

tilzün_ka : dilsün. diləçün. yumuşaq xuylu.

tim : tim_ka. 1. şərab dolu tulum. 2. şərab satan. timci_ka.

timci_ka : tim_ka. şərab satan. məyxanaçı.

timdik : dimdik. alıq_ka.

timək : temək_ka. söyləmək.

tin : tin_ka tınıq_ka. 1. tın. haylaz. təmbəlləşmiş. arınlaşmış. 2. dinmiş. işslz. boş. sakit. - tin uşaq. - tin kişi. 3. tın yılxı: başı boş heyvan. 1. tınıq. ruh. nəfəs. soluq. can. - tını kəsildi: candan düşdü. canı üzüldü. 2. tın. nəfəs alma. soluq alma. 3. yular. yuqan (> loqam). - tin tizqin: yular dizgin.
- uluğ tınığ: ağır nəfəs.
- tınığ borusu. - tının uçsun: nəfəsin kəsilsin.
- onu vurdu tinin uçurdu: vurub nəfəsin kəsdi.

tincəl : dincəl. dinmə. düş. ıstirahat

tincəlmək : dincəlmək. əmrülmək. arınmaq. soyunmaq. soğunmaq. rahatlanmaq.

tincəmək_ka: tınçamaq_ka. pozulmaq. çürümək. tancamaq. tancqamaq. tancımaq. tıncımaq. tuncımaq.

tincər : dincər. tinər. dinər. dinc, sakit, rahat kişi.

tincimək : tıncımaq. əsgiyib əpriyib qoxumaq.

tinclik : dinclik durqunluq. turuqluq_ka.

tinclik : dinclik. ayış. əriş. ərinc ərinj. asayiş.

tinculamaq_ka: tınculamaq_ka. çiğnəmək. - çörəyivi tancula ye.

tinçikmək: tınçımaq_ka. pozulmaq. çürümək. qoxuşmaq. tınçqamaq. tıncamaq. tıncımaq.

tinçiqmək: tınçqamaq_ka. pozulmaq. çürümək. tınçamaq. tınçımaq. tınçımaq.

tindirmək_ka : dindirmək. amurtmaq_ka. yamırtmaq. yatıştırmaq. yatıtmaq. soğutmaq. səğnitmək. söndürmək. toxdadmaq. çatdırmaq. rahatlamaq. dinləndirmək.

tinək : tənğək_ka. tanğaq_ka. tənək. tənik. tinik. hava.

tinər : dinər. dincər. dinc, sakit, rahat kişi.

tinəş : tinləş. saziş.

tinik : 1. tinək. tənğək_ka. tanğaq_ka. tənək. tənik. hava. 2. teyxa. bütün. tüm_ka. düm. tum.

tiniq_ka : tınıq_ka bax > tin.

tinilmək : tınılmaq_ka. dinlənilmək. rahat edilmək.

tiniş : aruqa. arquqaq. aruqqa. düşərgə. hotel. dincəliş yeri.

tinq : tinq_ka tinğ_ka. dik. düz. diş. - tinğ turmaq_ka: dik durmaq. - tin dur: diş dur.

tinqılamaq: tınğılamaq tinğiləmək_ka. ağır bir şey yerə düşərək səs vermək.

tinqiləmək_ka: tinğiləmək_ka. ağır bir şey yerə düşərək, səs vermək · - tınğılamaq.

tinqlaşmaq_ka: tinğlaşmaq_ka. dinləməkdə.

tinqlatmaq_ka: tinğlatmaq_ka. dinlətmək.

tinqləmək_ka : tinğləmək_ka. dinləmək. tınğlamaq.

tinqləmək_ka: tınğlamaq_ka. dinləmək. tlnğləmək.