Dopaminerjik etkinliği artıran ilaçlar

Dopaminerjik etkinliği artıran ilaçlar

• Dopaminerjik etkinliği artıran ilaçlar

• Dopamin prekürsörü
• Levodopa
• Dopaminerjik agonistler
• Bromokriptin
• Lisurid
• Pergolid
• Ropinirol
• Pramipeksol
• MAO-B inhibitörü
• Selegilin
• Rasagilin
• KOMT inhibitörü
• Tolkapon
• Entakapon
• Amantadin

Dopamin’in prekürsörüdür.

• Dopamin’in prekürsörüdür.

• Beyinde dopaminerjik uçlar tarafından alınarak dopamine dönüştürülür.

• Periferde dopamin ve noradrenalin’e dönüştürüldüğünden sistemik kardiyovasküler yan etkiler meydana getirebilir.

• Periferde kullanımını azaltmak için, beyine geçmeyen, dopa dekarboksilaz inhibitörleri ile birlikte kullanılır.

Levodopa tarafından daha fazla düzeltilen belirtiler Bradikinezi Akinezi Rigidite

• Levodopa tarafından daha fazla düzeltilen belirtiler Bradikinezi Akinezi Rigidite

• Levodopa’ya direnç gösteren belirtiler Tremor

Levodopaya başlayan hastaların 1/3'ü bu ilaca iyi cevap verir; 1/3'ünde daha az, ancak yeterli bir düzelme olur, kalan yaklaşık % 30-35 vakada yeterli yanıt alınamaz veya hasta ilaca dayançsızlık gösterir.

• Levodopaya başlayan hastaların 1/3'ü bu ilaca iyi cevap verir; 1/3'ünde daha az, ancak yeterli bir düzelme olur, kalan yaklaşık % 30-35 vakada yeterli yanıt alınamaz veya hasta ilaca dayançsızlık gösterir.

• Levodopaya yanıt veren olgularda ilacın terapötik etkinliği 2-10 yıllık bir uygulamadan sonra azalma gösterir ve zamanla kaybolur.

• Kişiler arasında ilacın etkisine karşı duyarlık yönünden büyük fark vardır, bu nedenle dozun bireyselleştirilmesi gerekir.

Barsak çeperi ve karaciğerden geçişi sırasında dopamine dönüştürülür. Sistemik dolaşıma geçebilen levodopanın büyük bir kısmı sempatik sinir uçları tarafından alınır. Bu nedenle beyine ulaşabilen kısmı çok azdır (% 1-3). Periferik dopa dekarboksilaz inhibitörleri ile birlikte verildiğinde beyine geçen fraksiyon artar (% 5-10). Terapötik etkisi, periferik depolanma yerlerinin doymasından sonra belirgin hale gelebildiğinden geç ortaya çıkar.

• Barsak çeperi ve karaciğerden geçişi sırasında dopamine dönüştürülür. Sistemik dolaşıma geçebilen levodopanın büyük bir kısmı sempatik sinir uçları tarafından alınır. Bu nedenle beyine ulaşabilen kısmı çok azdır (% 1-3). Periferik dopa dekarboksilaz inhibitörleri ile birlikte verildiğinde beyine geçen fraksiyon artar (% 5-10). Terapötik etkisi, periferik depolanma yerlerinin doymasından sonra belirgin hale gelebildiğinden geç ortaya çıkar.

• Periferde dopamine dönüşümü azaltmak için kan-beyin engelini aşamayan, periferik dopa dekarboksilaz inhibitörleri olan benserazid ve karbidopa ( metildopa hidrazin) ile birlikte kullanılırlar.

• Dopamin MAO ve KOMT enzimleri tarafından metabolize edilir. Başlıca yıkım ürünü homovanilik asittir (HVA, 3 metoksi 4 hidroksifenilasetik asit)

GİS bozuklukları: B-K, iştahsızlık (en sık)

• GİS bozuklukları: B-K, iştahsızlık (en sık)

• KVS yan etkileri: Ortostatik hipotansiyon Aritmiler (taşikardi, ventriküler ektopik atımlar)

• Diskineziler: Kore, atetoz, ballismus, myoklonus, tikler

• Yanıtta dalgalanmalar: Doz sonu akinezisi on-off (aç-kapa) olayı

• Psişik etkiler: uykusuzluk, mani, öfori, halusinasyonlar, paranoid davranış, anksiyete

• Diğerleri flushing midriyazis, dar açılı glokomlu hastalarda glokom krizi

Piridoksin Levodopanın periferde dekarboksilasyonunu artırarak santral etkisini azaltır.

• Piridoksin Levodopanın periferde dekarboksilasyonunu artırarak santral etkisini azaltır.

• MAO İnhibitörleri Levodopa ile birlikte alındıklarında hipertansif kriz ve hiperpireksi gelişebilir.

• Rezerpin ve nöroleptikler Levodopanın etkisini azaltarak Parkinson belirtilerini şiddetlendirirler.

• Antikolinerjikler Midenin boşalmasını geciktirerek levodopanın emilimini azaltabilirler.

psikozlar

• psikozlar

• dar açılı glokom

• aktif peptik ülser

• malign melanom ve tanı konulmamış şüpheli cilt lezyonları

Dopamin D2 reseptörlerini aktive eder.

• Dopamin D2 reseptörlerini aktive eder.

• Mide barsak kanalından kısmen emilir.

• Karaciğerden ilk geçiş etkisine önemli ölçüde uğrar.

• Oral yoldan verildiğinde sistemik biyoyararlanımı yaklaşık % 30'dur.

Tek başına:

• Tek başına:

• levodopanın kontrendike olduğu
• levodopaya yanıt vermeyen
• levodopayı tolere edemeyen hastalarda

• levodopanın alternatifi olarak kullanılır.

• Kombinasyon:

• levodopa,
• levodopa + DD-inhibitörü

• levodopa tedavisi sırasında yanıtta dalgalanma gösteren hastalarda bu ilaçlarla kombine edilerek kullanılır.

Bromokriptinin tek başına kullanıldığı hastaların yaklaşık yarısında yeterli terapötik etki gösterdiği bildirilmiştir; geri kalan olgularda maksimum dozda bile yeterli etkinlik göstermemiş veya ciddi yan tesirler oluşturduğu için dozu etkin düzeye çıkarılamamıştır.

• Bromokriptinin tek başına kullanıldığı hastaların yaklaşık yarısında yeterli terapötik etki gösterdiği bildirilmiştir; geri kalan olgularda maksimum dozda bile yeterli etkinlik göstermemiş veya ciddi yan tesirler oluşturduğu için dozu etkin düzeye çıkarılamamıştır.

Ortostatik hipotansiyon

• Ortostatik hipotansiyon

• Bulantı, kusma

• Halüsinasyonlar ve delüzyonlar

• Diskinezi

• Kalpte ritm bozuklukları

• Nadiren ilk doz senkopuna benzeyen bir reaksiyona neden olur. Bu nedenle ilk dozun düşük (1.25 mg) olması ve hastanın bu dozu yatarak alması önerilir.

• Hepatotoksik etki potansiyeli vardır

Myokard infarktüsü geçirmiş hastalar

• Myokard infarktüsü geçirmiş hastalar

• Psikoz öyküsü olan hastalar

• Anjina pektoris

D2 ve D1 reseptörlerinin agonistidir.

• D2 ve D1 reseptörlerinin agonistidir.

• Gravimetrik etki gücü bromokriptinden daha fazladır.

• Etki ve yan etkileri bromokriptine benzer.

• Bromokriptinden daha üstün olup olmadığı henüz belirlenmemiştir.

Yarı-sentetik ergot türevidir.

• Yarı-sentetik ergot türevidir.

• D2 reseptörlerini güçlü bir şekilde aktive eder; gerçekte parsiyel agonisttir.

• D1 reseptörleri daha zayıf bir şekilde etkiler.

• 5-HT1 ve 5-HT3 reseptörlerini de aktive eder.

Farmakokinetik

• Farmakokinetik

• Mide barsak kanalından tam emilir.
• Karaciğerde değişken bir oranda ilk geçiş etkisine uğrar. Bu nedenle sistemik biyoyararlanımı % 10-22 kadardır.

İnfluenza A tedavisi ve profilaksisi için kullanılan bir antiviral'dir. Anti-Parkinson etkisi tesadüfen anlaşılmıştır.

• İnfluenza A tedavisi ve profilaksisi için kullanılan bir antiviral'dir. Anti-Parkinson etkisi tesadüfen anlaşılmıştır.

• Dopaminerjik uçlardan dopamin salıverilmesini artırır ve re-uptake'ini azaltır.

• Amantadin ve onun bir türevi olan memantadin'in glutamat NMDA reseptörleri üzerinde kompetitif olmayan antagonist etkileri olduğu son zamanlarda gösterilmiştir.

• Olguların % 60'ında belirgin düzelme yapar. Levodopa'ya yanıt vermeyen hastalar genellikle amantadin'e de iyi yanıt vermezler.

Yan etkileri seyrek görülür

• Yan etkileri seyrek görülür

• Periferik ödem

• Konjestif kalp yetmezliği

• Livedo reticularis (muhtemelen ciltteki sinir uçlarından noradrenalin salıverilmesine bağlı olarak gelişen ve kendini özellikle alt ekstremitelerde kırmızımtırak-mavi beneklenme şeklinde gösteren geçici bir cilt bozukluğudur.)

Epileptik hastalar

• Epileptik hastalar

• Konjestif kalp yetmezliği olan hastalar

Yan etkileri sık görülür

• Yan etkileri sık görülür

• Bulantı

• Ağız kuruluğu

• Hipotansiyon

• Diskinezide artma

• Uykusuzluk

• Konfüzyon

• Halüsinasyonlar

• Ajitasyon

Hepatotoksik etkisi nedeniyle kullanılmaz.

• Hepatotoksik etkisi nedeniyle kullanılmaz.

Antiparkinson etkilerine karşı, uzun süre kullanıldıklarında tolerans gelişmektedir.

• Antiparkinson etkilerine karşı, uzun süre kullanıldıklarında tolerans gelişmektedir.

• Rijiditeyi azaltmada, tremor üzerine olduğundan daha az etkilidirler.

• Yan etkilerinin diğer ilaçlara göre daha az ciddi olması nedeniyle başlangıç halindeki hafif olgularda ilk sırada kullanılırlar.

• Difenhidramin, orfenadrin, klorfenoksamin gibi antihistaminik ilaçlar ayrıca antikolinerjik etkiye de sahiptirler. Bunlar antikolinerjik ilaçlara göre daha düşük antiparkinson etkinlik gösterirler. Antikolinerjik ilaçların yan etkilerine dayanamayan yaşlı hastalarda kullanılabilirler.

Periferik yan etkiler

• Periferik yan etkiler

• Görme bulanıklığı
• Işıkta göz kamaşması
• Göz içi basıncı artması
• Ağız kuruluğu
• Konstipasyon
• İdrar retansiyonu

Tedavide en etkili ilaç l-dopa’dır.

• Tedavide en etkili ilaç l-dopa’dır.

• 70 yaş altı, primer şikayeti tremor olan, akinezi şikayeti pek olmayan hastalarda en yararlı monoterapi ANTİKOLİNERJİK’tir.

• Yaşlı veya demanslı ve tremoru olmayan hastalarda antikolinerjiklerden uzak durmalı.

Selejilin’in nöroprotektif etkisi belirgin değil.

• Selejilin’in nöroprotektif etkisi belirgin değil.

• Hafif vakalarda kullanılmalı.

• Semptomları düzeltici etkisi belirgin değil. (Hastanın ilaca olan güveni sarsılabilir).

Dopamin agonistlerinin nöroprotektif etkileri de vardır.

• Dopamin agonistlerinin nöroprotektif etkileri de vardır.

• l-dopa etkisizse dopamin agonistleri de etkisizdir.

• Dopaminerjik agonistler arasında önemli bir fark yok (etkinlik yönünden).

• Antikolinerjikler arasında önemli bir fark yok (etkinlik yönünden).

Parkinson benzeri etki yapmayan hangisidir? (Eylül 1992)

• Parkinson benzeri etki yapmayan hangisidir? (Eylül 1992)

• Pribedil
• Flufenazin
• Haloperidol
• Fizostigmin
• Klorpromazin
• (Cevap A)

• Periferde l-dopa’nın dopamine dönüşümü nasıl olur? (Nisan 1988)

• Hidroksilasyon
• Dekarboksilasyon
• Oksidasyon
• Dehidrojenasyon
• Alfa-metilasyon
• (Cevap B)

• Parkinsonda eksik olan nöromediyatörün beyine geçmesini sağlayan madde aşağıdakilerden hangisidir? (Nisan 1989)

• Dopamin
• Levodopa
• Asetilkolin
• Adrenalin
• Noradrenalin
• (Cevap B)

Levodopa’nın parkinsonda etkinliğini azaltan hangisidir? (Eylül 1994)

• Levodopa’nın parkinsonda etkinliğini azaltan hangisidir? (Eylül 1994)

• Karbidopa
• Benserazid
• Piridoksin
• Kalsiferol
• Hiçbiri
• (Cevap C)

• Parkinson tedavisinde kullanılan karbidopa için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (Eylül 1995)

• l-Dopa’nın periferik yıkımını engeller
• l-Dopa’nın yan etkilerini azaltır
• l-Dopa’nın etkisinde değişiklik yapmaz
• l-Dopa intoksikasyonunda verilir
• l-Dopa’nın etkisini artırmak için
• (Cevap A)

• Bromokriptin’in etkisini azaltan ilaç hangisidir? (Eylül 1991)

• Haloperidol
• Amitriptilin
• l-Dopa
• Diazepam
• Hiçbiri
• (Cevap A)

Levodopa’nın B6 vitamini ile birlikte kullanıldığında antiparkinson etkisinin azalma mekanizması hangisidir? (Nisan 2001)

• Levodopa’nın B6 vitamini ile birlikte kullanıldığında antiparkinson etkisinin azalma mekanizması hangisidir? (Nisan 2001)

• Ekstraserebral metabolizmasını artırması
• Beyne girişinin azalması
• İdrarda atılımını artırması
• Levodopanın GIS emilimini azaltması
• Beyinde reseptöre bağlanmasını engellemesi
• (Cevap A)

• Parkinson hastalığında görülen aşırı siyaloreyi düzeltmede aşağıdaki ilaçlardan hangisi kullanılır? a. Karbidopa b. Benserazid c. Levodopa d. Benztropin e. Bromokriptin

•  

• (Cevap D)

• Nisan 2003