Dsp-4 talabasi Xikmatullayev Ziyodulla O’qituvchi: Toyirova L

Dsp-4 talabasi Xikmatullayev Ziyodulla

O’qituvchi:Toyirova L 11.10.2020

1-AMALIY MASHG’ULOT

Tafakkur operatsiyalaridan Klassifikatsiyalash va kategoriyalash turini o’rganishga doir metodika.

Klassifikatsiya

Guruhlar bo‘yicha klassifikatsiya qilish metodikasi birinchi

marta K.Goldstein (1920) tomonidan taklif etilgan b o 'lib .

keyinchalik L.S.Vigotskiy (1934) va B.G.Zeygarnik (1958) tomonidan

o‘zgartirilgan. Metodika umumlashtirish va mavhumlashtirish

jarayonlari darajasini o ‘rganish uchun q o ‘llaniladi. Shu biian tajriba

vaziyatida topshiriqni bajarayotganda sinaluvchi xulq-atvor

xususiyatlari, uning xatolarga munosabati hamda yordam berilganda.

ulami kuzatish qobiliyatlari ko‘rinadi.

Tajriba o ‘tkazish uchun har xil predmetlarning, o ‘simliklarning.

hayvonlarning rasmlari tasvirlangan kartinkalar kerak boMadi. Bunda

rasmlarda B.V.Zeygarnik (1958) tak lif etgan rangli bezash, turli

umumlashtirish darajalari aks etgan bo'lishi kerak. Bo g 'ch a

bolalarini tekshirishda (S.YA.Rubinshteyn, 1970) kartochkalarning

ba’zilaridan (o'lchash asboblari, o ‘quv qurollari) foydalanmaslik

kerak, chunki bolalar ular haqida hech qanday tasaw u rg a ega

emaslar. Bu metodikalaming boshqa variantida predmetlarning,

o ’simliklarning, hayvonlarning nomlari kartochkalarga yozilgan

boMishi mumkin. Bu (og‘zaki) variantini kattaroq bolalarni (3 -4 -s in f

o'quvchilarini) tekshirishdaqo'Ilash mumkin.

Shunday qilib, metodikaning birinchi varianti predmetli

klassifikatsiya, ikkinchi varianti — o g ‘zaki klassifikatsiyadir, ikkala

www.ziyouz.com kutubxonasi

variant ham bolalarning umumlashtirish, yangi tushunchalarni

shakllantirish qobiliyatini aniqlaydi.

Sinaluvchiga quyidagi qoMlanma beriladi: ≪Hozir siz turli

predmetlar, o'simliklar, hayvonlar, tevarak atrofdagi barcha narsalar

tasvirlangan kartochkalar to'plamini olasiz. Siz ularni qaysi narsa

nimaga kirishiga qarab guruhlarga ajratasiz≫. Keyin tadqiqotchi bir

kartochkani olib sinaluvchidan unda nima tasvirlanganini so'raydi.

T o ‘g*ri javob olgach, uni bir tomonga qo'yib qo'yadi. Keyin

navbatdagi kartochkani olib, unda nima tasvirlanganini ham

aniqlaydi. Bu tasvirlar bir-biriga qanchalik o ‘xshashligi va farq

qilishi ularni bir guruhga kiritish mumkinligini aniqlaydi. Sinaluvchi

ko'rsatmani tushunib, kartochkalarni mustaqil guruhlarga ajrata

boshtaganidan so‘ng. tadqiqotchi tomonidan ko'rsatiladigan yordam

to'xtatiladi. Klassifikatsiya metodida og‘zaki metodni q o ila sh d a

ham yuqoridagi kabi k o ‘rsatma beriladi. Bunda tadqiqotchi

sinaluvchiga predmetlaming belgilari va xususiyatlarini ko‘rsatib, bir

guruhga kiritish kerakligi haqida y o i-y o ‘riq bermasligi kerak.

Predmetli klassifikatsiya bo'yicha tajribalar 3 guruhda bajariladi,

Birinchi bosqichda sinaluvchi kartochkalarni ko‘rsatma bo‘yicha

ajratadi. ≪Tadqiqotchi tadqiqot qarorida sinaluvchi harakatlarinu

ajratish xususiyatlari (masalan, ≪shkaf≫, ≪pal'to≫ ≪velosiped≫ va

≪sportchi≫ kartochkalarini qaysi guruhga kiritganligi)ni yozib boradi.

Barcha kartochkalar guruhga ajratib boMinganidan so ‘ng ikkinchi

bosqichga o‘tiladi. Bir turdagi belgilariga ko‘ra kartochkalarni

kattaroq guruhlarga birlashtirish haqida sinaluvchiga qo'llanma

beriladi. Ikkinchi bosqich sinaluvchi o‘z harakatlami to‘g ‘riIashga

kirishganidan boshlanadi. Sinaluvchi ko'rsatilgan yordamni qanday

qabul qilishiga, o kxshash xatolarni to 'g 'rilay olishiga e ’tibor

qaratiladi. Bu bosqich eng uzoq davom etadi, chunki bu bosqichda

topshiriqni bajarish davomida nima uchun har bir kartochka u yoki

b u guruhga kiritilganligi aniqlanib, barcha harakatlar batafsil yozib

boriladi. Sinaluvchi u yoki bu kartochkani bir guruhga

kiritilganligiga emas, sinaluvchining tushunchalarni umumlashtirish

qobiliyati ham aniqlanadi. (≪rnebel’≫, ≪uy hayvonlari≫. ≪transport≫

va boshqalar). Sinaluvchi uchinchi bosqichda rasmlar guruhini

www.ziyouz.com kutubxonasi

birlashtirib, yanada kamroq guruhlar qolishi kerak va ularni

qandaydir tushuncha bilan umumlashtirish kerak. Ba'zan

q o llanmad a ≪o‘simliklar≫, ≪hayvonlar≫, ≪jonsiz predmetlar≫,

≪odamlar≫ deb guruhlar soni aniq ko'rsatiladi.

Tadqiqotchi sinaluvchi topshiriqni bajarayotgan vaqtda tadqiqot

qarorini to id irib borishi zarur(16-jadval).