E. M. MƏMMƏdov

 

1.3.Elektrik yüklərinin qrafikləri 

 

 

        Elektrik 

stansiyalarında 

 

elektrik 

istehlakçılarnın 

(işlədicilərinin) 

qidalandırılması  üçün  tələb  olunan  miqdarda  elektrik  enerjisi  istehsal  olunur. 

Müəyyən  vaxt  ərzində  istehsal  və  istehlak  olunan  elektrik  enerjisi      işlədicilərin,  

yarımstansiyaların və elektrik stansiyalarının yük qrafiki adlanan qrafiklərində təsvir 

olunur. Elektrik təchizatı sisteminin layihələndirilməsi ilk növbədə elektrik yüklərinin 

yük  qrafiklərinə  əsasən  təyin  edilməsindən  ibarətdir.  Elektrik  yükləri  sənaye 

müəssisələri işlədicilərinin, işlədicilər qrupunun, sexlərin və ümumilikdə zavodların 

elektrik  enerjiinə  olan  təlabatını  xarakterizə  edir.  Elektrik  yüklərinin  qrafiklərində 

absis  oxunda  vaxt  (zaman,  dəqiqlikdən  asıllı  olaraq  dəqiqiə  və  ya  saatla)  ordinat 

oxunda isə güc qeyd olunur. Yük qrafiki bir və ya bir neçə eyni iş rejimində işləyən 

işlədicilər  qrupunun  birlikdə  tələb  etdiyi  yüklər  üçün  qurula  bilər.  Müxtəlif  yük 

qrafikləri olan bir  neçə  işlədiciyə  malik müəssisənin  ümumi  yük  qrafiki bir  qrafikin 

---

~ 7 ~ 

 

digərin üzərinə qoymaqla bir vaxta uyğun ordinatlarının cəmlənməsi kimi tapılır. Güc 

xüsusiyyətinə görə yük qrafikləri 2 yerə bölünür: 

 

 

1. Aktiv güc yük qrafiki. 

2. Reaktiv güc yük qrafiki. 

 

 

Müddətə görə yük qrafikləri 3 yerə bölünür: Sutkalıq, aylıq, illik. Fəsilə görə 

yük qrafikləri qış və yay, yaz və payız qrafiklərinə bölünür. 

 

Təyinatlarına görə yük qrafikləri aşağıdakı kimi təsnif olunur: 

1.  İşlədicinin yük qrafiki. 

2.  Yarımstansiyanın yük qrafiki. 

3.  Şəbəkə rayonunun yük qrafiki. 

4.  Elektrik stansiyasının yük qrafiki. 

5.  Enerji sisteminin yük qrafiki. 

 

Yük  qrafikləri  eyni  zamanda  bir  neçə  əlaməti  əhatə  edə  bilər.  Məsələn 

yarımstansiyanın  sutkalıq  qış  aktiv  yük  qrafiki.  Adətən  ən  çox  istifadə  olunan  yük 

qrafikləri sutkalıq və illik yük qrafikləridir. Pilləli formada hazırlanan aktiv sutkalıq 

yük qrafiki aşağıdakı kimi göstərmək olar. 

   

 

 

 

 

Şəkil 1.1. Aktiv sutkalıq yük qrafiki 

 

  Elektrik  qurğusunun  istismarı  prosesində  elektrik  qurğusu  üzrə  növbətçi 

müəyyən  vaxt  intervalından  sonra  (1  saat  və  30  dəqiqədən)  yük  qrafikinin 

dəqiqiliyindən asıllı olaraq elektrik ölçü cihazlarının yəni vaatmetrin və ya sayağacın 

göstərişlərini sutkalıq cədvəldə qeyd edir. Sonra qrafikdə cədvəldə qeyd olunan vaxta 

---

~ 8 ~ 

 

uyğun  güc  nöqtələrini  qeyd  edərək,  onları  düz  xətlə  birləşdirir.  Ardıcıllıqla  sutka 

ərzindəki  qrafik  qurulur  və  nəticədə  pilləli  yük  qrafiki  alınır.  Müəyyən  miqyasda 

qurulmuş qrafikin sahəsi sutka ərzindəki elektrik enerjisinin istehlakını, yəni sərfini 

göstərir (W  kVt saat ). Sutkalıq yük qrafikindən ən böyük güc, yəni maksimal  

-

gücünü,  istehlak  müddətini  təyin  etmək  olar.  Sutkalıq  yük  qrafikinə  əsasən 

avadanlıqların qoşulub-açılması və eləcədə orta sutkalıq yükü təyin etmək olar: 

 

          

 

Burada 

-sutka  ərzindəki  elektrik  enerjisi  sərfi 

-  24  saat  ərzindəki 

sutkalıq yük qrafikinin sahəsinə bərabər götürülür. t və P  sutka ərzindəki iş saatına 

uyğun yükləri göstərir. 

İllik  yük  qrafiki  elektrik  qurğusunun  bir  il  ərzindəki    iş  rejimini  göstərən 

qrafikdir.  Müddətli  illik  yük  qrafiki  ən  çox  tətbiq  edilən  qrafikdir.  O,  elektrik 

qurğusunun uyğun güclə neçə saat işləməsini göstərir. Məsələn, ildəki 

=8760 saat 

olan ümumi saatdan elektrik qurğusu hansı güclə neçə saat işləyir. Müddətli illik yük 

qrafiki əsasən yarımstansiyanın elektrik enerji sərfini təyin edilir.