Ebola viRÜs hastaliği vaka yönetim rehberi

İnce Kan Yayması ve 

Kalın Damla Kan 

Yayması 

1.

 

Şüpheli hastanın kanı EDTA’ lı (mor kapaklı) tüpe alınır. 

2.

 

İnce  veya  kalın  damla  kan  yayması  hastanın  odasında  veya 

dışında  yapılabilir.  EDTA’lı  kan  tüpüne  alınan  kan  örneği  oda 

dışına  çıkmadan  önce  tüpün  dışı  uygun  bir  dezenfektan  ile 

silinmelidir  (Tüpü  silerken  hasta  bilgilerinin  silinmemesine 

dikkat edilmelidir !). 

3.

 

Kan  yayması  hazırlanırken  aerosollerinden  korunmak  için 

tüpün  kapağı  dezenfektan  batırılmış  gazlı  bez  ile  örtülerek 

kapak açılmalıdır. 

4.

 

İnce  yayma  preparat  veya  kalın  yayma  preparat  hazırlanır, 

Lama  yayılan  kan  örneği  30  dakika  metanol  ile  tespit 

edildikten sonra, 95°C kuru ısıda bir saat inaktive edilir. 

5.

 

Preparatlar Giemsa ile boyanır ve değerlendirilir. 

UYARI:  İnce  yayma  ve  kalın  damla  kan  yayması  preparatları 

laboratuvar sorumlusunun yetkisinde yapılmalıdır. 

18 

 

8. EBOLA VİRÜS HASTALIĞI REFERANS HASTANELERİ 

 

EBOLA VİRÜS HASTALIĞI REFERANS HASTANELER LİSTESİ 

KURUM ADI 

İL 

ADANA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

ADANA 

ADIYAMAN T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

ADIYAMAN 

ANKARA ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

ANKARA 

ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

ANTALYA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

ANTALYA 

AYDIN DEVLET HASTANESİ 

AYDIN 

AYDIN KADIN DOĞUM VE ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ 

BURSA ŞEVKET YILMAZ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

BURSA 

ÇANAKKALE DEVLET HASTANESİ 

ÇANAKKALE 

ÇORUM T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI HİTİT ÜNİVERSİTESİ ÇORUM EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

ÇORUM 

DENİZLİ DEVLET HASTANESİ 

DENİZLİ 

DİYARBAKIR EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

DİYARBAKIR 

ELAZIĞ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

ELAZIĞ 

ERZURUM BÖLGE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

ERZURUM 

ESKİŞEHİR DEVLET HASTANESİ 

ESKİŞEHİR 

GAZİANTEP ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ 

GAZİANTEP 

GAZİANTEP DR.ERSİN ARSLAN DEVLET HASTANESİ 

HATAY İSKENDERUN DEVLET HASTANESİ 

HATAY 

İSTANBUL HAYDARPAŞA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

İSTANBUL 

İSTANBUL HASEKİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

İZMİR TEPECİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

İZMİR 

KAHRAMANMARAŞ NECİP FAZIL ŞEHİR HASTANESİ 

KAHRAMANMARAŞ 

KAYSERİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

KAYSERİ 

KOCAELİ DERİNCE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

KOCAELİ 

KONYA DR.FARUK SÜKAN KADIN DOĞUM VE ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ 

KONYA 

KONYA NUMUNE HASTANESİ 

MALATYA DEVLET HASTANESİ 

MALATYA 

MANİSA MERKEZEFENDİ DEVLET HASTANESİ 

MANİSA 

MERSİN DEVLET HASTANESİ 

MERSİN 

MERSİN KADIN DOĞUM VE ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ 

MUĞLA T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞ. HAST. 

MUĞLA 

ORDU T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ORDU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

ORDU 

SAKARYA SAĞLIK BAKANLIĞI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

SAKARYA 

SAMSUN EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

SAMSUN 

SAMSUN KADIN DOĞUM VE ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ 

SİVAS DEVLET HASTANESİ 

SİVAS 

ŞANLIURFA ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ 

ŞANLIURFA 

ŞANLIURFA MEHMET AKİF İNAN EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

TEKİRDAĞ DEVLET HASTANESİ 

TEKİRDAĞ 

TOKAT DEVLET HASTANESİ 

TOKAT 

TRABZON KANUNİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

TRABZON 

VAN EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 

VAN 

VAN İPEKYOLU KADIN DOĞUM ve ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ 

YOZGAT DEVLET HASTANESİ 

YOZGAT 

ZONGULDAK ATATÜRK DEVLET HASTANESİ 

ZONGULDAK 

 

19 

 

9. EBOLA VİRÜS HASTALIĞI VE SEYAHAT ÖNLEMLERI 

Dünya  Sağlık  Örgütü,  Eylül  2014  tarihli  son  bildirgesinde;  Ebola  virüs  hastalığının  görüldüğü 

bölgelere  veya  o  bölgelerden  yapılacak  seyahatlere  bir  yasaklama  getirmemiştir.  Bu  kararın, 

gerek  turistik  amaçla,  gerekse  iş  amaçlı  seyahat  edenler  için,  ebola  virüsünün  endemik  olarak 

görüldüğü ülkelere ve hatta ebola virüs yayılımının bugün için aktif olarak devam ettiği bölgelere 

yapılan seyahatlerde virüsün bulaşma riskinin düşük olması nedeni ile verildiği, 08 Ağustos 2014 

tarihli  Uluslararası  Sivil  Havacılık  Otoritesi  ve  Dünya  Sağlık  Örgütü’nün  ortak  açıklamasında 

bildirilmiştir.  

Bununla  birlikte,  Amerika  Birleşik  Devletleri  Hastalık  Önleme  ve  Kontrol  Merkezi  tarafından 

yapılan  değerlendirmede  Ebola  Virüs  Hastalığı  olanlarla  temas  edenlere  seyahat  kısıtlaması 

getirilmiştir.  Temas öyküsü olanlar için son temastan 21 gün geçtikten sonra sivil-ticari uçaklarla 

veya  toplu  taşım  araçları  ile  seyahat  edilebileceği  belirtmiştir.    Hasta  yolcuların  ise  doktor  veya 

sağlık  otoritesinden  seyahat  edebilir  belgesi  alması  gerektiği,  bu  belge  olmadan  seyahat 

edilemeyeceği bildirilmiştir. 

Ülkemizde  Ebola  Virüs  Hastalığı  Görülen  Bölgelerden  ve  Endemik  Ülkelerden  Gelen  Seyahat 

Araçlarında Ateşli Vaka Yönetimi için Sivil Havacılık Tarafından Alınması Önerilen Önlemler  

DSÖ’nün  Uluslararası  Sağlık  Tüzüğü  acil  komitesinin  08.08.2014  tarihli  Batı  Afrika’da  Görülen 

2014  Ebola  Salgını  Tebliği’nde  de  yer  aldığı  üzere  ebola  virüs  dolaşımının  devam  ettiği  ülkeler 

uluslararası çıkış kapılarında, olası ebola hastalığı düşündürecek açıklanamayan ateşi olan kişileri 

taramak  ile  yükümlü  tutulmuştur.  Bu  bağlamda  da  ülkemize  yapılacak  olan  uçuşlar  öncesinde 

tüm  yolcuların  söz  konusu  tarama  işleminden  geçmesi,  ateşi  tespit  edilen  vakaların  ise  uçuş 

öncesi  doktor  veya  sağlık  otoritesinden  seyahat  edebilir  belgesi  alması  durumunda  seyahatine 

izin verilmesinin sağlanması uygun olacaktır. Tarama işleminde yer alan ateş ölçümünün yanı sıra 

ebola  virüs  hastası  ile  temas  öyküsünü  sorgulayan  bir  anketin  doldurtulması,  temas  öyküsü 

olanlar için son temastan 21 gün geçtikten sonra seyahatine izin verilmesi önerilmektedir.   

Bu aşamadan sonra seyahat esnasında seyahat aracı içerisinde sağlık sorunu olabilecek yolcunun 

değerlendirilmesi kabin ekibi tarafından yapılır.  Eğer ateş ve ebola virüs hastalığını düşündüren 

bulguları olan yolcunun tespit edilmesi halinde;  

Herhangi bir seyahat aracında ateşli vakanın değerlendirilmesinde son 21 gün içerisinde  ebola 

virüs  hastalığının  yaygın  olarak  görüldüğü  bölgelerde  bulunma  hikâyesi  sorgulanmalıdır.  EVH 

riski içeren (soruya cevabın evet olması halinde) durumlarda ateşli vakaya yaklaşım aşağıdaki 

şemada özetlenmiştir. 

Hasta yolcu ile tek bir kabin memurunun ilgilenmesi ve bu kabin memurunun başka herhangi bir 

hizmette görev almaması sağlanmalıdır.   

Kabin  personeli  için,  N95/FFP3  maske,  koruyucu  gözlük,  yüz  siperliği,  sıvı  geçirmez  önlük  ve 

pantolon-tulum ve sıvı geçirmez ayakkabı koruyucu kullanması sağlanmalıdır. Ayrıca çift (üst üste 

iki adet) kalın lateks eldiven giyerek hasta yolcu ile temas etmelidir. 

Kişisel koruyucu donanım

lar 

20 

 

ile uçak içerisinde dolaşmamalı, sadece hasta yolcu ile temas ederek hasta yanında bulunmalıdır. 

Arka  koltuğa  alınma  kabin  memuruna  hareket  serbestisi  ve  diğer  yolcularla  bağlantıyı  görsel 

olarak kesecektir. 

Seyahat  aracı  içerisinde  başka  bir  bölüme  geçilecek  olursa 

kişisel  koruyucu  donanım

lar  uygun 

şekilde çıkartılarak, sıvı geçirmez ağzı kilitli poşet içerisinde diğer yolcuların temas etme ihtimali 

olmayan  bir  alana  konulması  gerekir.  Hasta  yolcu  ile  tekrar  temas  gerektiğinde  aynı  önlemler 

yeniden  alınmalıdır.  Eğer  bir  başka  yolcunun  yardımı  veya  teması  olacak  olursa  aynı  koruyucu 

önlemler o yolcu için de alınmalıdır.  

Ebola  endemik  veya  ebolavirüs  dolaşımının  olduğu  bölgelerden  gelen  ulaşım  araçlarındaki 

yolculara yönelik olarak; 

1.

 

Ebola virüs hastalığının o bölgelerde görüldüğünü, 

2.

 

21  gün  içerisinde  doktora  başvurmaları  gerekirse  veya  ateş  ve/veya  ciddi  baş  ağrısı,  kas 

ağrısı,  aşırı  halsizlik,  bulantı,  kusma,  ishal,  karın  ağrısı,  açıklanamayan  kanamaları  olması 

durumunda acilen 112 numaralı telefonun aranmasını, 

ifade eden kısa bilgi notu verilmeli ve seyahat aracı içi anons yapılmalıdır.  

Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğüne bağlı sağlık denetleme merkezleri tarafından 

enfekte  bölgeden  gelen  seyahat  araçları  için  uygulanacak  sağlık  tedbirleri  uluslararası  giriş 

noktalarında uygulanır. 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

21 

 

10. SEYAHAT ARAÇLARINDA ATEŞİ OLAN YOLCULARA YAKLAŞIM ŞEMASI  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ATEŞ ≥ 38°C 

Son 21 gün içinde EVH'nin yaygın görüldüğü ülkelerde bulunma 

 HAYIR 

Özel bir 

önleme 

gerek yoktur 

EVET 

Vaka ile İlgilenecek personel acilen eldiven, maske ve 

koruyucu önlük giymeli

 

 

Semptomlar ortaya çıkmadan önceki 21 gün içinde; 



 

Ebola virüsü hastalığı olan veya ateşli hastalığı olan birisi veya vücut salgıları ile temas etmiş 



 

Endemik bölgede yarasa, kemirgen veya maymun, şempanze gibi primatlar ile doğrudan temas 

(dokunma, ısırılma, etini yemek vb). 

 

EVET 

•

 

Hasta  yolcu,  mümkün  olduğu  kadar  diğer 

yolculardan ayrılmalı, 

•

 

Eğer hasta olan yolcunun öksürük – hapşırık gibi 

şikayetleri  mevcutsa  cerrahi  maske  takması 

sağlanmalı,  



 

Eğer  hasta  yolcu  maske  takmayı  tolere 

edemezse  yeterli  miktarda  kağıt  havlu 

veya  kağıt  mendil  verilerek  ağzını-

burnunu kapatması istenmeli,  

•

 

Kullanılmış  kağıt  havlu  ve  mendillerin  temas 

edilmeden  atılmasını  sağlayacak  şekilde  plastik, 

sıvı  geçirmeyecek  bir  torba  kullanılması 

sağlanmalı, 

•

 

Olası  kusma  için  bol  sayıda  kusma  poşeti 

sağlanmalı  ve  kullanım  sonrasında  hemen  ağzı 

kilitli plastik torba içerisinde atılmalı, 

•

 

Varış  noktasına  hızla  bilgi  verilmeli,  Türkiye 

Hudut  ve  Sahiller  Sağlık  Genel  Müdürlüğüne 

bağlı  giriş  noktası  Sağlık  Denetleme  Merkezine 

haber verilmeli. 

HAYIR 

Seyahat öncesinde hekim tarafından tanısı 

konulmuş bir hastalığı var mı?

 

HAYIR 

EVET 

Tanısı ve Tedavisi 

Sorgulanmalı

 

o

 

Ciddi başağrısı,  

o

 

Kas ağrısı,  

o

 

Aşırı halsizlik, 

o

 

Bulantı, 

o

 

Kusma,  

o

 

İshal,  

o

 

Karın ağrısı,  

o

 

Vücüdunda döküntüsü 

morarması, 

var mı? 

 

EVH Şüphesi Devam 

Ediyor mu? 

 

HAYIR 

EVET 

Hasta yolcu mümkün olduğu kadar diğer 

yolculardan ayrılmalı, hastalığına yönelik 

gereken müdahale yapılabilir 

 

HAYIR 

EVET 

22 

 

11. EBOLA VİRÜS HASTALIĞI VAKA BİLDİRİM FORMU 

Cinsiyeti

(    ) E

(    ) K

Yaşı

İlçesi

İli

Ülke

Sağlık Çalışanı (    )

Şikayet Başlama Tarihi

Hastaneye Başvuru Tarihi

(    ) E

(    ) E

(    ) E

(    ) H

(    ) H

(    ) H

(    ) E

(    ) E

(    ) E

(    ) H

(    ) H

(    ) H

(    ) E

(    ) E

(    ) E

(    ) H

(    ) H

(    ) H

(    ) E

(    ) E

(    ) H

(    ) H

(    ) E

(    ) H

(    ) E

(    ) H

(    ) E

(    ) H

(    ) E

(    ) H

(    ) E

(    ) H

(    ) E

(    ) H

Numune Alma Tarihi

Temas şekli 

Lütfen 2. sayfaya geçiniz

Son 21 gün içinde endemik bölgelere 

seyahat öyküsü

Baş ağrısı

Diğer (Belirtiniz):

Döküntü

Evet ise tarih…………………….

İshal

Kusma

Yaygın Vücut Ağrısı

Maymun, şempanze, goril, yarasa, kirpi, 

antilop gibi hayvanlarla temas öyküsü

EVH nedeni ile ölen kişinin cenazesi ile temas 

öyküsü

Hasta kişilerin kan ve vücut salgılarıyla 

korunmasız temas 

Hasta kişilerin kan ve vücut salgılarıyla 

korunmasız temas 

Endemik bölgeye Seyahat Öyküsü Hayır ise  

Evet ise tarih…………………….

Evet ise tarih…………………….

EPİDEMİYOLOJİK HİKAYE

Baba Adı

Halsizlik

Karın Ağrısı

Bulantı

Vücutta Morluklar (Ekimoz)

Kanamalar

EBOLA VİRÜS HASTALIĞI VAKA BİLDİRİM FORMU (Ön yüz)

HASTANIN ŞİKAYETLERİ

 HASTA BİLGİLERİ

Mesleği

Telefonu

T.C.Kimlik No / 

Pasaport no

Adı ve Soyadı

Ateş (≥ 38°C)

T.C.

SAĞLIK BAKANLIĞI

Türkiye Halk Sağlığı Kurumu

Adresi 

(Kendisine 

Ulaşılabilinecek Adres)

Endemik bölgeye Seyahat Öyküsü Evet ise  

Seyahat öyküsü varsa hangi ülkeye seyahat

edilmiştir? (Belirtiniz)…………………………..              

Evet ise tarih…………………….

Öğrenci    (     )

Diğer (Belirtiniz): 

Çocuk (    )

Evet ise tarih…………………….

…………………..………..Halk Sağlık Müdürlüğü

 

23 

 

(    ) E

(    ) E

(    ) E

(    ) H

(    ) H

(    ) H

(    ) E

(    ) E

(    ) E

(    ) E

(    ) H

(    ) H

(    ) H

(    ) H

(    ) E

(    ) E

(    ) E

(    ) E

(    ) H

(    ) H

(    ) H

(    ) H

(    ) E

(    ) E

(    ) E

(    ) H

(    ) H

(    ) H

(    ) E

(    ) E

(    ) E

(    ) H

(    ) H

(    ) H

(    ) E

(    ) E

(    ) E

(    ) H

(    ) H

(    ) H

(    ) E

(    ) E

(    ) E

(    ) H

(    ) H

(    ) H

İletişim  Bilgileri:

………………….…..Halk Sağlık Müdürlüğü

Akciğer dinleme bulguları (Belirtiniz):

FİZİK MUAYENE

Ateş                                                      

Bilinç 

bozukluğu

Taşikardi

Diğer (Belirtiniz):

Anemi

Trombositopeni

(    ) 

2.

Şüpheli

vaka

tanımına

uyan hastalardan numune

alınacak

(Bknz. Numune Alma

Talimatı)

ve bu f orm

doldurulacaktır.

Numune ile birlikte f orm

zaman geçirilmeden Halk Sağlığı Müdürlüğünce teslim alınacaktır. Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından form ile birlikte numune uygun şartlarda referans 

laboratuvara ulaştırılacaktır. 

Hipo-

tansiyon

Hastanın Adı ve Soyadı

Makülo papüler 

döküntü

Karında hassasiyet

…. °C

EBOLA VİRÜS HASTALIĞI VAKA BİLDİRİM FORMU (Arka yüz)

VAKANIN TAKİP EDİLDİĞİ SAĞLIK KURULUŞU BİLGİLERİ

Telefonu

VERİLEN TEDAVİ

PTZ uzaması

AST/ALT Yüksekliği

Şifa

Sevk

(    ) 

(    ) 

Dişeti 

Kanaması

Amilaz-Lipaz yüksekliği

Ekimoz

Diğer (Belirtiniz):

Trombosit 

süspansiyonu

Taze Donmuş 

Plazma

Eritrosit süsp.

Lökopeni

Epistaksis

Vajinal kanama

Eks

….…../..…../201…

Eks Olmuşsa Tarihi  

(    ) 

SONUÇ

Salah

Hematuri

Gastrointestinal 

sistem kanaması

Sağlık Kuruluşunun Adı: 

Muayene Eden Hekimin 

Adı Soyadı

Numune Gönderim Tarihi ……………………

Gönderilen Numune Tipi:       Kan (    )          Doku (    )            

Diğer………………..

NUMUNE BİLGİLERİ

LABORATUVAR BULGULARI

Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Daire Başkanlığı Tel. [phone] Faks: 0312 565 56 71

Türkiye

Halk

Sağlığı

Kurumu, Mikrobiyoloji Ref erans

Laboratuvarları

Daire

Başkanlığı,

Ulusal

Arbovirüs

ve Viral Zoonotik

Hastalıklar

Ref erans

Laboratuvarı Tel: [phone]/5340; Faks: 0312 565 5569

1. Bu form, hastanın takip ve tedavisinin yapıldığı sağlık kuruluşundaki ilgili hekim tarafından doldurulacaktır.

3.

Ayrıca

Halk

Sağlığı Müdürlüğü

numune ile

gönderdiği

vaka bildirim f ormununun bir

nüshasını

da

Türkiye

Halk

Sağlığı

Kurumu

Başkanlığı,

Zoonotik

ve Vektörel Hastalıklar Daire Başkanlığına gönderecektir (Öncelikle 0312 565 56 71 numaralı faksına ve akabinde resmi yazı ekinde).

4. Hasta eks

olmuşsa

durum vakit kaybedilmeden Halk

Sağlığı Müdürlüğüne

bildirilecek, Halk

Sağlığı Müdürlüğü Türkiye

Halk

Sağlığı

Kurumu

Başkanlığı,

Zoonotik ve

Vektörel Hastalıklar

Daire

Başkanlığına

bildirilecektir. EVH

şüpheli vakaların

eks

olması

durumunda daha

önce

numune

alınmamış ise mutlaka tanı için numune alınmalıdır.

İmzası   

Ebola Tanı Testi Sonucu   Pozitif  (    )    Negatif (    ) 

Ebola Tanı Test Tarihi………….

D-dimer Yüksekliği

aPTT yüksekliği 

Akciğer grafisinde 

infiltrasyon

Diğer (Belirtiniz):