EcoVision
Yüklə 4,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Proqnozlaşdırılır ki, növbəti 7-8 il ərzində təqribən
20 milyard dollara yaxın Azərbaycan sərmayəsi Türkiyə iqtisadiyyatına yatırılacaq. Bu, ölkəmizin xaricə yatırdığı ən böyük sərmayə olacaqdır. Bu investisiyalar daha çox hansı istiqamətlərə yönələ bilər? Fərqli hesablamalara görə, Türkiyədə 1100 Azərbaycan şirkəti fəaliyyət göstərir. Lakin bildiyiniz kimi, Azərbaycanın Türkiyədəki ən böyük sərmayəsi 43 neft, qaz və neft-kimya sahəsindədir. Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti “Petkim” şirkətini satın aldı. Onun tərkibindəki 14 zavodda 50-dən çox strateji neft kimya məhsulu isteh- sal olunur. SOCAR İzmirin Əliağa yarımadasında böyük bir layihə həyata keçirir. 10 milyon ton xam neft həcmi olan "Star" Neftayrıma Zavodu tikilir. Bundan başqa, Egey dənizində Türkiyənin üçüncü, Egey dənizinin isə birinci ən böyük li- manı olan Petlim tikilir. Türkiyənin alternativ enerji ehtiya- cının qarşılanmağına dəstək vermək üçün külək-elektrik stansiyası da inşa olunur. “Petkim A.Ş.”nin tərkibində qu- rulan “SOCAR gaz”isə Türkiyə təbii qaz bazarında qazpay- lama icazəsini aldı və Azərbaycandan gedən 1.2 milyard kubmetr qazı “SOCAR gaz” paylayacaq. Bütün bu layihələr həyata keçərsə, Türkiyənin büdcə kəsiri 10 milyard dol- lar azalacaq. SOCAR bu layihələr üçün 9 milyard dollar sərmayə yatırmağı planlaşdırır. Davamlı inkişaf edən ölkə olaraq Türkiyənin 2023-cü ilə qədər enerji sahəsində 120 milyard dollarlıq sərmayəyə ehtiyacı vardır. 2020-ci ilə qədər bunun 20 milyard dollarını Azərbaycan yatıracaq. Azərbaycanla Türkiyə arasında hərbi sahədə əməkdaşlıq eyni zamanda bölgədə sülh və təhlükəsizliyin təmini baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu baxımdan 2014- cü ildə iki ölkə arasındakı əməkdaşlığı necə dəyərləndirirsiniz? Bölgədə sülh və təhlükəsizliyə qarşı ən böyük təhdid Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarını işğal etməsidir. Təəssüflər olsun ki, diplomatik görüşmələrdə heç bir irəliləyiş əldə olunmur və Ermənistan status-kvonun qo- runması üçün əlindən gələni edir. Ermənistan tez-tez atəşkəsi pozur və hətta Azərbaycan Ordusunun hissələrinə hücumlar edir. Bu isə regionda yeni bir müharibə ehtima- lını artırır. 19 avqust 2014-cü ildə Naxçıvanda Azərbaycan– Türkiyə–Gürcüstan müdafiə nazirləri arasında keçirilən üçlü görüşmə, əslində, işğalcı qüvvələrə qarşı bir mesaj- dır. 2014-cü ilin sentyabr-oktyabr aylarında isə ilk dəfə Azərbaycan Respublikasında hərbi hava qüvvələrinin birgə təlimi keçirilmişdir. Ayrıca, Yaxın Şərqdə başlayan və Ukraynada davam edən hadisələr Cənubi Qafqaz regionunun təhlükəsizliyinə təsirsiz ötə bilməz. Bu mənada Azərbaycan və Türkiyə ara- sında hərbi əməkdaşlıq yeni təhdidlərə qarşı hər zaman tərəflərin hazır olduğunu göstərir. Məsələn, 2014-cü ilin fevral ayında Türkiyə Respublikasının Qars bölgəsində Azərbaycan–Türkiyə birgə hərbi təlimi keçirildi, aprel ayının 1-də Türkiyə Baş Qərargah rəisi Necdət Özəl Bakıya səfərə gəldi, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi və Türkiyə Respublika- sı Baş Qərargahı arasında ikitərəfli hərbi əlaqələrin həyata keçirilməsinə dair saziş imzalandı. 2015-ci ildə isə Azərbaycan və Türkiyə Silahlı qüvvələrinin birgə təlimi, "İşik–2015" və "Anadolu Qar- talı–2015" hərbi hava qüvvələri təlimlərinin keçirilməsi, eyni za- manda, Türkiyə Silahlı Qüvvələrində keçiriləcək milli təlimlərdə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin heyətinin iştirakı da planlaşdırılır. Bundan sonrakı mərhələdə iki ölkə arasında müdafiə sənayesi sahəsində əməkdaşlığın artacağını görəcəyik. 15 yanvar 2014-cü ildə Türkiyədə keçirilən Yüksək Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurasının IV iclasında tərəflər bu qərarı qəbul etdilər. Bu isə müdafiə sənayesi sahəsində təcrübələrin bölüşülməsi və birgə istehsalın həyata keçirilməsinə xidmət edəcək. 2015-ci ildə iki ölkə arasında iqtisadi və ticarət münasibətlərinin perspektivləri ilə bağlı nə deyə bilərsiniz? Türkiyənin Azərbaycandakı sərmayəsinin 1.5 milyard dolları qeyri-neft sektorundadır. Bu miqdar önümüzdəki illərdə arta bilər. Azərbaycan tərəfi Türkiyə şirkətlərinin Azərbaycanda yaradılan yeni sərmayə parklarına yatı- rımlarını artırmağını istəyir. Xüsusən trikotaj, dəri, inşaat malları, kənd təsərrüfatı alətləri kimi sahələrdə Türkiyə təcrübəsindən faydalanmaq olar. Külək, günəş kimi alternativ enerji mənbələrindən istifadə üçün qarşılıqlı əməkdaşlıq yolları qurula bilər. Bu sahədə də artıq razılaşmalar var və layihələr hazırlanır. Turizm son illərdə Azərbaycanın inkişaf etdirmək istədiyi qeyri-neft sektorudur və bu sahədə tərəflər arasında qarşılıqlı sərmayə yatırımı yolları tapılmalıdır. Bunlardan başqa, Azərbaycan və Türkiyə şirkətləri üçüncü ölkələrdə, xüsusən qonşu dövlətlərin ərazisində ortaq yatırımlar edə bilərlər. Azərbaycan–Türkiyə münasibətlərində Naxçıvana da diqqət ayrılacaq. BTQ dəmiryol layihəsi bitdikdən sonra onun Naxçıvanadək uzadılması planlaşdırılır. Ayrıca BTQ təbii qaz xəttindən Naxçıvana "mavi yanacağ"ın verilməsi də gündəlikdə olan məsələlərdəndir. Nəticədə bir çox ekspert 1915-ci il hadisələrinin 100- cü ildönümü səbəbi ilə 2015-ci ildə Azərbaycan–Türkiyə münasibətlərinin imtahandan keçəcəyi fikrini müdafiə edirdi. Məncə, Prezident İlham Əliyevin yanvar ayında həyata keçən Türkiyə səfəri ilə ölkələrimiz bu imtahan- dan müsbət keçdi. İndidən ölkələrimizin prezidentlərinin ən az üç dəfə görüşməsi planlaşdırılır. Bunlardan ən əhəmiyyətliləri isə Çanaqqala zəfərinin 100-cü ildönümü və "G-20"-nin Türkiyədə keçirəcəyi zirvəsində keçiriləcək görüşlərdir.
T
qeyri-neft sektorundadır. Bu miqdar önümüzdəki illərdə arta bilər. Azərbaycan tərəfi Türkiyə şirkətlərinin Azərbaycanda yaradılan yeni sərmayə parklarına yatırımlarını artırmağını istəyir. Xüsusən trikotaj, dəri, inşaat malları, kənd təsərrüfatı alətləri kimi sahələrdə Türkiyə təcrübəsindən faydalanmaq olar.
|