Editörler Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu Prof. Dr. Mustafa Alkan Sağıroğlu / Alkan grafik

5.4. Farkındalık, Bilgi ve Davranış İlişkisi
Farkındalık terimi çok farklı şekillerde tanımlanmasına karşılık, ge-
nel olarak kişinin yapmış olduğu işlerde bilinçli olma hali olarak 
ifade edilebilir. Bilinçli olmak ise yapılan işin gereklerini ve sonuç-
larını bilmek, bu sonuçları isteyerek işlemi yapmaktır. Bu tanımı si-
ber sistemlerde güvenlik farkındalığına taşıdığımızda tanım, siber 
sistemler üzerindeki eylemlerde, kişinin güvenlik gereklerini bil-
mesi ve eylemin güvenlik açısından sonuçlarının bilincinde olması 
hali olarak ifade edilebilir. 
Yukarıdaki paragrafta çıkarımını yaptığımız tanım gereği, kişinin 
farkında olması için eylemin gereklilikleri ve sonuçlarını bilmesine 
ihtiyaç vardır. Bir başka ifade ile bilgi, farkında olabilmek için kaçı-
nılmaz bir ihtiyaçtır. Ancak tek başına bilginin güvenlik farkındalığı 
oluşturmada yeterli olmadığı çok sayıda bilimsel çalışma ile ortaya 
konmuştur. Zira eylemlere ve davranışlara yansımayan teorik bil-
ginin özellikle güvenlik alanında farkındalık için yeterli kabul edil-
mesi imkansızdır [20]. Bu durumu kırmızı trafik ışığı yanıyorken 
araçla geçiş yapmanın tehlikeli olduğunu bilmek fakat bu işlemi ref-
leks olarak geliştirmemekle izah edebiliriz. Zira bu örnekte olduğu 
gibi, bilgi kaza veya ihlalin gerçekleşmesini veya bu yönde ortam 
oluşturulmasına engel olmamıştır. Kişide bir güvenlik farkındalığı 

---

A T I L A B O S T A N - G Ö K H A N Ş E N G Ü L
154
oluştuğunun tespiti için, güvenli davranış biçimlerinin kazanılmış, 
sürekli hale getirilmiş ve içselleştirilmiş olmasına ihtiyaç vardır.
Siber sistemler, bilgiyi çok yüksek süratlerde işlemekte, çok sayı-
da bileşenin beraber çalışması nedeni ile karmaşık yapılara sahip 
olmakta ve günlük insan yaşantısı içerisinde çok sıklıkla kullanıl-
maktadır. Bütün bu özellikler, siber sistemlerde farklı rollerde iş-
lev yerine getiren kişilerin dikkatlerini sistem ve bilgi güvenliğine 
odaklamasını zorlaştırmaktadır. İnsanlar faaliyetlerini yerine geti-
rirken, eylemlerinin güvenlik yansımalarını değerlendirmeyi genel-
likle ihmal etmektedir. Doğal olarak, işlemin tamamlanması öncelik 
kazanmakta ve daha önceden geliştirilmiş ve sık kullanım nedeni 
ile genellikle refleks haline gelmiş davranış şekillerini takip etmek-
tedir [20]. İnsanların işlemleri yaparken güvenli davranış şekilleri-
ni benimsemeleri, bu davranışları refleks haline getirmeleri, siber 
sistemlerde güveliğin sağlanması açısından çok önemlidir. Zira bir 
anlık bir güvensiz işlemin sonuçlarını geri çevirmek veya doğan 
zararı telafi etmek genellikle mümkün olamamaktadır. Bu açıdan 
bakıldığında, sadece bilgi düzeyinde bir güvenlik farkındalığının 
sistem güvenliği açısından çok bir şey ifade etmeyeceği açıktır. Bu 
bilginin davranışlara yansıması ve güvenli davranış biçimlerinin 
refleks olarak geliştirilmesi gereklidir. Güvenli davranış biçimleri-
nin geliştirilmesi ve refleks kazanımı konusundaki önerileri takip 
eden farkındalık eğitimleri bölümünde bulabilirsiniz.