Editörler Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu Prof. Dr. Mustafa Alkan Sağıroğlu / Alkan grafik

6.3. Değerlendirmeler 
Açık veri kavramının temelinde, açık ve şeffaf toplumların ve ül-
kelerin benimsedikleri yaklaşımlar olduğu, gelişmiş ülkelerin bu 
konuya önem verdikleri, yapılan işlemleri, hükümet harcamalarını, 
gelecek planlarını elektronik ortamlarda paylaştıkları, bu verilerin 
analiz edilmesiyle de bunlardan farklı değerler elde edilebileceği ve 
en önemlisi yeni bakış açıları, kazanımlar ve gelişmeler sağlanabile-
ceğine inandıklarından bu verileri açtıkları, bunun için uluslararası 
çalışmaları da yürüttükleri bilinmektedir. 
Yukarıda farklı bakış açılarıyla açık ve büyük veri ele alınmıştır. Bu 
konudaki önerilerim, yapılabilecekler, elde edilebilecek kazanımlar 
ve alınması gereken önlemlere ilişkin görüşlerim aşağıda maddeler 
halinde sunulmuştur. 
- Sayısallaşmayı gerçekleştiremeyen, tüm süreçlerini elektronik 
ortamlara aktaramayan kurumlar ve ülkeler açık birim, açık ku-
rum veya açık devlet olamayacaklardır. 
- Ülkemizde e-dönüşüm projesi çerçevesinde elektronik altya-
pıların kurulması, birlikte çalışabilirliğin artırılması, doküman 
paylaşım standartlarının belirlenmesi, üst veri şemalarının oluş-
turulması, dosya formatlarının belirlenmesi vb. gibi konularda 
epey yol alınmış olsa da açık veri konusunda maalesef yapılan 
çalışmalar çok azdır. 
- Kamu kaynaklarının kullanıldığı çalışmalar, projeler, destekle-
nen çalışmalar, yapılan araştırmalar ve bunlardan elde edilen 
yayınlar kamuoyuna daha çok açılmalıdır.
- Açıklık bir devlet politikası olmalıdır. Bunun özendirici ve yön-
lendirici olacağı ve süreci hızlandıracağı değerlendirilmektedir.
- Üniversitelerde olduğu gibi tüm devlet kurumları bu tür por-
tallar oluşturmalı ve bu portallarda raporlarını, yayınlarını, is-

---

Ş E R E F S A Ğ I R O Ğ L U
174
tatistiklerini, çalışmalarını, bütçelerini ve en önemlisi verdiği ve 
vereceği hizmetleri kamuoyuna açmalıdır.
- TÜBİTAK, açık erişim ve açık veri konusunda aktif ve örnek 
bir kurum olup aynı zamanda yönlendirici ve teşvik edici bir 
kurumdur. Bu konuda da verdiği teşvikleri artırmalıdır. “Açık 
büyük verilerin kamuya açılması, mahremiyetinin sağlanması”, 
gibi konuları desteklemeli ve bunları öncelikli alanlar içerisinde 
almalı ve teşvik etmelidir. 
- Dünyada ve özellikle AB’de yapılan çalışmalar, yayımlanan ra-
porlar, ilgili standartlar, iyi örnekler ve elde edilen tecrübelerden 
mutlaka faydalanılmalı, yapılan çalışmalar yakından izlenmeli, 
ve son yıllarda yayımlanan ülke stratejilerimiz ve eylem planları-
mızda dikkate alınarak, çalışmalar titizlikle yürütülmeli ve açık 
veri paylaşım portalları hizmete açılmalıdır. 
- Ülkemizde UDHB sorumluluğunda olan 2016-2019 Ulusal 
e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planında Açık ve Büyük Veri ile ilgili 
olarak yer alan hususlar kısa sürede hayata geçirilmeli ve sorum-
lu kurumlar, kısa sürede açık veri portallarını oluşturarak kamu-
oyuna verilerini açmalıdır.
- Açık verinin ülkede bir dönüşüm ve değişim oluşturacağı, ülke-
nin geleceği ve toplumun gelişimi için bunun mutlaka yapılma-
sının gerekli olduğu, özellikle ülkemizin yaşadığı talihsiz darbe 
girişiminin olumsuz etkilerinin kısa sürede atılmasına ve güven 
duygusunun artmasına da katkılar sağlayacağı değerlendiril-
mektedir.
- Bu yazının başında da tanımlandığı gibi açık veri felsefesini 
anlamaya, ülke olarak bunun getirilerinin farkında olarak bu 
fırsattan faydalanılmaya çalışılmalıdır. Devletlerin şeffaflaşma-
sı, işbirliklerinin artması, güven duygusunun gelişmesi ve en 
önemlisi bu verilerden yeni çıktılar ve değerler üretilmesi, ge-
lecek için önemli adımların başındadır. Ülke bilgi toplumu ve 
ekonomisinin oluşturulması ve bu ekosistemin kurulması artık 
bir zorunluluktur. Bunun farkında olunmalı, tehditlerin fırsata 
dönüştürülmesi için önlemler alınmalı ve çözümler geliştirilme-
lidir.
- Ülkemizde açık verilerin paylaşımı konusunda daha işin başın-
da olduğumuz bilinse de, e-devlet strateji ve eylem planına sahip 

---

S İ B E R G Ü V E N L İ K T E B Ü Y Ü K V E R İ V E A Ç I K V E R İ K U L L A N I M I
175
olmamız, eylem planında belirli takvimlerin bulunması, belirti-
len hususların bu belgelerde yer almasının önemli olduğu, bu 
strateji kapsamında çalışmaların 2019 yılına kadar tamamlana-
cak olması önemli olup bunun fırsata dönüştürülmesi de şarttır. 
- Ülkemizde kişisel verilerin korunması konusunda kanunumu-
zun yayımlanması önemlidir. Bu hassasiyet dikkate alınarak, 
ülkenin gelişimine katkı sağlayacak ve yapılacak olan arge ça-
lışmalarının önünü tıkamayacak akılcı çözümlerin geliştirilmesi 
yönünde yönetmeliklerin çıkarılması faydalı olacaktır.
- Dünya ülkeleri değerlendirildiğinde, gelişmiş ülkelerin kamu 
verilerini anonimleştirdiği ve kamuoyuna açtığı, üniversitelerin 
ve araştırma kurumlarının bu verilerden değer elde etme, yeni 
fikirler ortaya çıkarma, ve çıktıların ekonomik değere dönüştü-
rülmesinde önemli adımlar attıkları, bunun ekonomisini oluş-
turdukları, dolayısıyla bundan beklenen kazançları elde ettikle-
ri, ama en önemlisi tüm bu işleri kişisel verilerin korunmasına 
saygı göstererek yaptıkları görülmüştür. Mutlaka bu örnekler-
den faydalanılmalıdır. Dünya çözümleri dikkate alındığında ise, 
anonimleştirme için yeteri kadar metot ve metodolojilerin bu-
lunduğu, oluşabilecek ihlaller konusunda çalışmaların yapıldığı, 
bu alanda yöneticileri ikna edecek gerek akademik çalışmaların 
gerekse ticari ürünlerin mevcut olduğu, bu birikimlerden de fay-
dalanılması ve gerekli adımların vakit geçirmeden atılması ge-
rektiği değerlendirilmektedir.
- Ülkemizde kamu ve özel sektör verilerinden değer elde etmek 
için, kurum ve kuruluşların ortak veri platformları oluşturmak 
için buna zaman, emek ve kaynak ayırmaları gerektiği, kurum-
sal verilerin kamunun ortak değeri olduğunun bilinciyle, ülke 
ve kişisel verilerin mahremiyetinin de ihlal edilmeden, gerekli 
protokoller çerçevesinde büyük verilerin hem işlenip hem de 
paylaşılabileceği, bu verilerden değer elde edilerek kamu zarar-
larının önüne geçilebileceği, yeni fırsatların oluşturulabileceği, 
yeni fikirlerin geliştirilebileceği bilinmeli ve bu konuda gerekli 
adımlar atılmalıdır.
- Ülkemiz mevzuatlarında belirtildiği gibi açık veri konusunda ge-
rekli adımlar atılmış olsa da bunun mevzuatının da oluşturulma-
sı için gerekli düzenlemelerinin yapılarak açık verilerin üretilme-

---

Ş E R E F S A Ğ I R O Ğ L U
176
si ve kullanımının önündeki engellerin kaldırılması gerekmekte-
dir. Açık veri ortamlarının ve platformlarının oluşturulmasında 
Başbakanlığın “Açık Veri Paylaşım Portalının Oluşturulması” ve 
“Kamu Verilerinin Açık Veriye Dönüştürülmesi ve Paylaşılması” 
adımlarının kısa sürede tamamlanması ve üniversite ve araştır-
ma kurumlarının, yurtdışı açık veri portallarından aldıkları veri-
lerle analiz yapmalarının önüne geçilerek insan kaynaklarımızın 
verimli ve ülke için kullanılmasının önünü açmaları, ülkemizin 
verilerinden değer elde edilerek ülkenin kalkınmasına ve sektö-
rün gelişiminin ve önündeki engellerin kaldırılması beklenmek-
tedir.
- Büyük veri ile ilgili olarak ülkemizde çalışmaların 2013 yılın-
da başladığı, ticari şirketlerin desteğiyle bu konuda seminerler 
düzenlendiği fakat daha sonra üniversitelerin bu konuya önem 
vererek, yeni programlar açmaya başladıkları, büyük veri analiz 
merkezleri kurdukları, bu konuyu tartışmaya açtıkları bilinmek-
tedir. Bu konuda ülkemizde Büyük Veri Analitiği, Güvenliği ve 
Mahremiyeti Kamu Çalıştayı ve bu çalıştay sonucunda yayım-
lanan Çalıştay Sonuç Bildirgesi bu konudaki en önemli dokü-
mandır. Bu dokümana www.bigdatacenter.gazi.edu.tr adresin-
den erişilebilir. Son yıllarda yapılan konferansların, çalıştayların 
artması, bu konudaki hem bilgi birikiminin arttığını hem de bu 
konunun ciddiyetle ele alınıp gerekli çözümlerin sağlanacağı-
nı göstermektedir. Bu etkinliklere örnek olarak www.acikveri-
turkiye.org, www.ubmk.org verilebilir. Ülkemizde büyük veri 
alanında son yıllarda yapılan akademik çalışmaların belirli bir 
olgunluğa geldiği görülse de açık veri konusunda ise yapılan 
çalışmaların, içerik ve derinlik olarak yeterli seviyede olmadığı 
değerlendirilmektedir. Bu konuya daha çok önem verilmeli ve 
akademik çalışmalar yapılmalıdır. 
- Ülkemizde de verilerin gelecekte değerlendirilmesi için bu veri-
lerin şimdiden depolanmaya başlanması gerekmektedir. Bunlar 
için devlet uygun veri merkezleri kurmalı ve desteklemelidir. Bu 
verilerin kamu verileri olabileceği gibi özel şirketlerin de veri-
leri olabileceği unutulmamalıdır. TÜİK’in tuttuğu istatistikler, 
bakanlıkların, ilgili birimlerin ve belediyelerin gözlem verileri, 
ulaşım verileri, uçuş verileri, eğitim verileri, finans ve sözleşme 
verileri, savunma sanayi verileri, yer/mekan verileri, uzay ve 

---

S İ B E R G Ü V E N L İ K T E B Ü Y Ü K V E R İ V E A Ç I K V E R İ K U L L A N I M I
177
uydu verileri, sigortalama verileri, küresel kalkınma verileri, 
akıllı ev verileri, kamu planlama verileri, inşaat sektör verileri, 
su ve orman verileri, hesap verebilirlik ve demokrasi ile ilgili ve-
riler, akademik dergi yayınları, sağlık verileri, bilim ve araştırma 
verileri, toplumsal hareketlilik ve kalkınma verileri, altyapı veri-
leri, trafik verilerinin açık olarak kullanılabileceği düşünülmeli 
ve buna göre hareket edilmelidir. 
- Verileri açık erişime açmak, bunlardan değerler elde etmek, bu 
verileri bilgiye veya özbilgiye dönüştürebilmek önemli adımlar 
olsa da, bu verilerin kamu malı olması sebebiyle, hem güvenliği-
nin sağlanması hem de mahremiyetine helal gelmemesi için de 
gerekli önlemlerin alınmasının çok önemli olduğu hiç unutul-
mamalı, gereken önlemler alınarak verilerin ihlal edilmesinin de 
önüne geçilmesinin hem bir yasal sorumluluk hem de ülke için 
çok stratejik olduğu da asla unutulmadan işlemler yapılmalı ve 
yürütülmelidir. Bunun için verilerin oluşturma, belgeleme, eri-
şim, kulanım, paylaşım, depolama ve yedekleme, mülkiyet hak-
kı, güvenlik ve mahremiyeti gibi hususlar dikkate alınarak bir 
strateji ve politika kapsamında yönetilmesi, bunun içinde ulusal 
ve uluslararası standartlarından faydalanılması gereklidir.
- Devletlerin şeffaflaşması, işbirliklerinin artması, güven duygu-
sunun gelişmesi ve en önemlisi açık verilerden yeni çıktılar ve 
değerler üretilmesi, gelecek için önemli adımların başındadır. 
Ülke bilgi toplumu ve bilgi ekonomisinin oluşturulmasında açık 
veri yaklaşımı önemli olup, bu ekosistemin kurulması artık bir 
zorunluluktur. Açık veri yaklaşımlarının bir tehdit olarak görü-
lerek hayata geçirilmemesi veya bunun geciktirilmesi engellen-
melidir. Mevcut tehditlerin giderilmesine yönelik üniversite-ku-
rum işbirlikleri yapılmalı, bu tehditler azaltılmaya çalışılmalı, 
tehditler fırsata dönüştürülmeli ve bu yazıda belirtilen hususlar-
da dikkate alınarak yeni çözümler geliştirilmelidir. Diğer bir ifa-
deyle, felsefenin anlaşılması, ülke olarak bunun getirilerininde 
farkında olunması, bu yeni yaklaşımlardan faydalanılması ge-
reklidir. 
- Açık veri yaklaşımlarının özellikle inovasyonu teşvik edeceği, 
kurum ve birimlerin etkinliğini artıracağı, yeni ve farklı görüş-

---

Ş E R E F S A Ğ I R O Ğ L U
178
leri ortaya çıkaracağı ve ekonomik kalkınmayı da teşvik edeceği 
unutulmamalıdır.
- Prof. Fisk, “büyük etkinin ancak ve ancak büyük fikirler ve bü-
yük veri ile sağlanabileceğini” belirtmektedir. Ülkemizde de bu 
fırsatlar görülmeli ve vakit geçirmeden gereken adımlar atılmalı-
dır. Verilerin “ülkelerin sayısal toprakları olduğu ve bu verilerin 
işlenerek değere dönüştürülmesi” gerektiği unutulmadan, ulu-
sal verilerimizin boyutunu büyütmek, yeni değerler elde etmek 
içinde verilerin içeriğini geliştirmek ve zenginleştirmek zorun-
dadır. 
- Bu çalışmalarda önemli adımlardan birisi, bir sonraki adımı 
kamu kaynakları ile üretilen araştırma verilerinin açık erişim 
standartlarına uygun biçimde paylaşımı veya kamuya açılması 
olacaktır. Konulan uzun dönemli hedef ise bu ulusal akademik 
arşivde bilimsel çalışmalarını paylaşmak isteyen ülkedeki tüm 
kamu ve özel sektör kuruluşlarını, kurulacak olan ortak payla-
şım platformlarına almak ve kamuya açmaktır.
Son olarak, ülkemiz bilim insanlarının ülke problemlerine odaklan-
ması için büyük açık verilerin akademisyenlere ve araştırmacılara 
açılması gereklidir. Bu sayede sadece siber güvenlik alanında değil 
diğer alanlarda da gerçek problemlerin çözümüne daha çok ve doğ-
rudan katkılar sağlanabileceği değerlendirilmektedir.