Katılımcıların, işyerlerinde kullanılan kaldırma araçlarını ve bu araçların ortaya çıkardığı riskleri, risklerin bertaraf edilmesini ve bu araçlar için gerekli olan kontrolleri öğrenmelerine yardımcı olmaktır.
1. Kaldırma, taşıma, istifleme
1. Kaldırma, taşıma, istifleme
2. Kaldırma araçlarının sınıflandırılması ve elemanları
3. Kaldırma araçlarının güvenli kullanımı
4. Kaldırma araçlarında periyodik kontroller
5. İlgili mevzuat
İnsanların kaldıramayacağı, taşıyamacağı yüklerin bir yerden sınırlı kısa mesafedeki başka bir yere kaldırarak götürülüp konulması, yerleştirilmesi için asırlardan beri çeşitli tip ve kapasitedeki kaldırma ve taşıma araçları kullanılmıştır
İnsanların kaldıramayacağı, taşıyamacağı yüklerin bir yerden sınırlı kısa mesafedeki başka bir yere kaldırarak götürülüp konulması, yerleştirilmesi için asırlardan beri çeşitli tip ve kapasitedeki kaldırma ve taşıma araçları kullanılmıştır
Günümüzde de bu operasyonlar her işyerinde sürdürülmekte ve bu sayede yük kaldırma ve taşıma işleri kolaylıkla yapılmaktadır
Taşıma işleri genel olarak yatay ve düşey olmak üzere iki şekilde müteala edilmelidir
Her iki tip taşıma işinde en önemli faktör işyeri tertip ve düzenidir
Her iki tip taşıma işinde en önemli faktör işyeri tertip ve düzenidir
Taşımanın çeşitli mamullerin maliyetine etkisi oldukça büyüktür
Oluşan kazalar, üretim kaybına, yaralanma ve ölümlere sebebiyet vermektedir
Bu nedenle alınacak güvenlik tedbirleri, iş makine ve ekipmanlarının periyodik kontrolleri büyük önem arz etmektedir
Kaldırma
Kaldırma
Sanayi kuruluşlarında üretim sürecinde kullanılan çeşitli ham ve yardımcı maddeler, makine ve tezgah parçaları ile çeşitli kalıplar, ürünler ve yakıtlar gibi yüklerin gerekli araç ve cihazlar kullanılmadan kaldırılması, taşınması ve indirilmesi sırasında çalışanlar çeşitli iş kazalarına, bel ve eklem sakatlanmalarına ve sağlık sorunlarına maruz kalmaktadır.
Bu sağlık sorunlarını önlemek ve insan gücünün yeterli olmadığı durumlarda daha seri ve güvenli bir şekilde söz konusu yüklerin taşınması için buna uygun araç, gereç ve makinelerin kullanılması gerekli ve zorunludur.
Sanayi kuruluşlarında yaygın olarak kullanılan ve gün geçtikçe önemi artan kaldırma makinelerinin başlıcaları; vinçler (kule vinçler, mobil vinçler, oklu, raylı, köprülü, ayaklı köprülü, tek raylı ve seyyar vinçler, gırgır vinçler, calaskarlar maçunalar), platformu kaldırıcı arabalar (forklif), palangalar (elektrikli, pnömatik, hidrolik, zincirli, halatlı), asansörler şeklinde sayabiliriz.
platformlu kaldırıcı arabalar (forklift),
ceraskallar, palangalar (elektrikli, pnömatik,
hidrolik, zincirli, halatlı)
asansörler
Taşıma
Taşıma
Her türlü hammadde ve ambalajlı, ambalajsız ürünün bir noktadan birçok noktaya taşınması, yükseklik kazandırılması, konum ve pozisyonunun değiştirilmesine yönelik taşıma sistemleri kullanılmaktadır.
Tekerlekli taşıma
Raylı taşıma
Konveyörler (Transportörler)
Transportörlerle (Konveyörlerle) Taşıma
Transportörlerle (Konveyörlerle) Taşıma
Tranportörlerin gerekli yerlerine üst geçitler yapılmalı,
Yerde ve çukurda olanlara korkuluk yapılmalı,
Çalışanların üstünden geçiyorsa saç levha veya tel kafes ile korunmalı,
Yüklerin boşaltma yerleri hareket ve germe tertibatının bulunduğu yerlere(İnsanların bulunduğu yerler) durdurma tertibatı konulmalı,
Bantlı transportör boyunca yürüme yolu varsa, boydan boya uzanan ve çekildiğinde sistemi durduran emniyet teli tertibatı olmalı,
Operatörün göremediği yerlere uzanan transportörlerde, sesli ve ışıklı uyarı sistemi bulunmalı,
Operatörün göremediği yerlere uzanan transportörlerde, sesli ve ışıklı uyarı sistemi bulunmalı,
Malzemelerin boşaldığı, silo ve depoların ağzında ızgaralar bulunmalı,
Malzemelerin kaldırılması, taşınması ve istiflenmesinde ve depolanmasında genellikle mekanik araçların kullanılması esastır.
İnsan gücü ile yapılan kaldırma ve taşıma işlerinde emniyetli kaldırma ve taşıma metotlarına uygun olarak çalışılmalı,
Kişinin yaşına ve cinsiyetine uygun ağırlıkların kaldırılması ve taşınması,
Ekip halinde yapılan çalışmalarda, kumanda hareket ve işaretleri kullanılmalı,
Kumanda hareket ve işaretlerinin önceden belirlenmesi ve çalışanlara öğretilmeli,
Yuvarlanabilir malzemelerin eğik düzlemde taşınması esnasında, eğik düzlemin alt tarafında, yükün önünde durulmamalı,
Yuvarlanabilir malzemelerin eğik düzlemde taşınması esnasında, eğik düzlemin alt tarafında, yükün önünde durulmamalı,
Takozlar, kaldıraçlar, halat ve ipler kullanılmalı,
Malzemelerin ayağa düşme, kesme vb. zarar verme ihtimaline karşı, kişisel koruyucu malzemelerin kullanılmalı,(Çelik burunlu ayakkabı, önlük, eldiven, gözlük)
İstifleme (Depolama)
İstifleme (Depolama)
Depo çeşitleri
Ham madde depoları
Yarı mamul madde depoları
Mamul madde depoları
İkmal maddeleri depoları
Atık madde depoları
1 - Makine Emniyeti Yönetmeliği’ne uygun imal edilen Kaldırma
1 - Makine Emniyeti Yönetmeliği’ne uygun imal edilen Kaldırma
Makineleri, üreticinin belirttiği şekilde ve gerekirse üretici tarafından montajı yapılmalıdır.
2 - Koruyucu ve Planlı bakımları uygun şekilde yapılmalıdır.
(İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ
Resmi Gazete Tarihi: 25.04.2013 Sayısı:28628 Madde: 8- b) İş ekipmanlarının tamiri, tadili, kontrolü, bakımı ve hizmete alınması bu işleri yapmakla özel olarak görevlendirilen kişilerce yapılır.
3 - Her türlü tamir, tadilat ve bakımlar için bir sicil kartı tutulmalıdır.
4 - Çalışma sahası işaretlenmeli ve iyi tanzim edilmelidir.
4 - Çalışma sahası işaretlenmeli ve iyi tanzim edilmelidir.
5 - Açık alanda çalışan vinçlerin fırtınalı havalarda hareket etmemeleri
için rüzgar emniyeti düzenekleri bulunmalıdır.
6 - Ray üstünde çalışan vinçlerde ray uçlarında en az tekerleklerin yarı
AMACI: Özellikle kaldırma aracı mekanizmalarını ve frenlerinin emniyetle işlerliğini kontrol etmek amacı ile yapılır.
DİNAMİK DENEY YÜKÜNÜN ( Pd ) HESABI:
Pd = 1,1 X P OLARAK (TS 10116 - 10117)
DENEYİN UYGULANMASI : Vincin ana elemanlarına en fazla yük, eğilme momenti veya eksenel kuvvet uygulanacak konumda yapılır
3.3: Kararlılık Deneyleri:
3.3: Kararlılık Deneyleri:
AMACI: Kaldırma aracının kararlılığını kontrol etmek amacı ile yapılır.
KARARLILIK DENEY YÜKÜNÜN HESABI:
Pk = 1,25 x P + 0,1 x Fi olarak alınmalıdır.
P = Tasarım Kaldırma kapasitesi,
Fi = Ana bomun ağırlığı veya uzantı bomun ağırlının bom veya uzantı bomun başlarına indirgenmiş ağırlığıdır.
DENEYİN UYGULANIŞI: Deneyler belirlenmiş çalışma alanında ve kararlılığın en az olduğu konumlarda yapılmalıdır.
(Detaylar için TS 10116’ya bakılmalıdır)
Halat muayene ve kontrolünü yapan kişi aşağıdaki soruları cevaplamalıdır:
Halat muayene ve kontrolünü yapan kişi aşağıdaki soruları cevaplamalıdır:
A-Halatın durumu herhangi bir zayıflama belirtisi gösteriyor mu ?
B-Halatın hasara uğrama hızı bir sonraki planlı muayeneye kadar halatın emniyetle hizmet vermesine yetecek yavaşlıkta mı?
Makine Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT)
Makine Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT)
Yürürlük tarihi: 29/04/2013 28628 sayılı Resmî Gazete,
Kaldırma aksesuarı: Kaldırma aksesuarları, sapanın şekli ve yapısı dikkate alınarak, kaldırılacak yüke, kavrama noktalarına, bağlantı elemanlarına ve atmosfer şartlarına uygun seçilir. Kaldırmada kullanılan bağlantı elemanları kullanımdan sonra sökülmüyorsa, bunların özellikleri hakkında kullanıcıların bilgi sahibi olması için belirgin bir şekilde işaretlenir.
Makine emniyeti yönetmeliğine göre
Makine emniyeti yönetmeliğine göre
4.1.2.3 Mekanik dayanım
a) Manuel(elle) çalıştırılan makinalar ve kaldırma aksesuarları: 1,5
b) Diğer makinalar: 1,25
Elle çalıştırılan makinalar artık kalmadığından kaldırma makineleri, kabul edilen en ağır yükün en az 1,25 katını etkili ve güvenli bir şekilde kaldıracak ve askıda tutabilecek güçte olacak.
Ek-3 bakım onarım periyodik kontrol ile hususlar
Ek-3 bakım onarım periyodik kontrol ile hususlar
1.4. Periyodik kontrol aralığı ve kriterleri standartlar ile belirlenmemiş iş ekipmanlarının periyodik kontrolleri, varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılacaktır. Bu hususlar, imalatçı tarafından belirlenmemiş ise ekipmanın periyodik kontrolü, ekipmanın bulunduğu işyeri ortam koşulları ile kullanım sıklığı göz önünde bulundurularak, yapılacak risk analizi sonuçlarına göre, belirlenecek aralıklarda ve her koşulda 1 yılı aşmayacak süreyle yapılacaktır.
Eğer her hangi bir süre belirtilmemişse kaldırma makinaları 1 yıl süreyle periyodik kontrolleri yapılır.
Eğer her hangi bir süre belirtilmemişse kaldırma makinaları 1 yıl süreyle periyodik kontrolleri yapılır.
Ek-1
4.1.2.4 Kasnak, tambur, dişli çark, halat ve zincirler
Halatın bütünü ve uçları, yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde seçilmiş bir çalışma katsayısına sahip olmalıdır. Genel bir kural olarak bu kat sayı 5’tir.
Kaldırma zincirleri, yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde seçilmiş bir çalışma katsayısına sahip olmalıdır. Genel bir kural olarak bu katsayı 4’tür.
Kaldırma zincirleri, yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde seçilmiş bir çalışma katsayısına sahip olmalıdır. Genel bir kural olarak bu katsayı 4’tür.
4.1.2.5 Kaldırma aksesuarları ve bunların aksamları
(a) Tel-halat/halat-halat ucu kombinasyonlarının çalışma kat sayısı yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde seçilmeli; genel bir kural olarak bu katsayı 5’e eşittir. Halatlar, uç kısımları dışında herhangi bir eklenti bağı ihtiva etmemelidir.
(b) Kaynaklı baklalı zincirler kullanıldığında, bunlar kısa baklalı tipte olmalıdır. Zincirlerin çalışma kat sayısı yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde seçilmeli; genel bir kural olarak bu kat sayı 4’e eşittir,
(b) Kaynaklı baklalı zincirler kullanıldığında, bunlar kısa baklalı tipte olmalıdır. Zincirlerin çalışma kat sayısı yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde seçilmeli; genel bir kural olarak bu kat sayı 4’e eşittir,
(c) Dokuma halat veya sapanların çalışma katsayısı malzemeye, imalât yöntemine, ölçülerine ve kullanıma bağlıdır. Bu katsayı yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde seçilmelidir; genel bir kural olarak bu kat sayı, kullanılan malzemenin çok iyi kalite olması ve imalât yönteminin kullanım amacına uygun olması koşuluyla, 7’ye eşittir.
Aksi halde, katsayı, genel bir kural olarak, eşdeğer bir güvenlik düzeyini sağlamak için daha yüksek seçilmelidir. Dokuma halatlar ve sapanlarda, herhangi bir düğüm, uçsuz sapanlar hariç olmak üzere sapan uçlarındakiler dışında ek bağları veya bağlantılar olmamalıdır,
Aksi halde, katsayı, genel bir kural olarak, eşdeğer bir güvenlik düzeyini sağlamak için daha yüksek seçilmelidir. Dokuma halatlar ve sapanlarda, herhangi bir düğüm, uçsuz sapanlar hariç olmak üzere sapan uçlarındakiler dışında ek bağları veya bağlantılar olmamalıdır,
(d) Bir sapanı oluşturan ve sapanla birlikte kullanılan bütün metalik aksamlar yeterli bir güvenlik düzeyi sağlayacak şekilde seçilmiş bir çalışma katsayısına sahip olmalıdır; genel bir kural olarak bu katsayı 4’e eşittir,
(e) Çok bacaklı bir sapanın azami çalışma yükü; en zayıf bacağın çalışma katsayısı, bacak sayısı ve sapan konfigürasyonuna bağlı bir azaltma faktörü esas alınarak belirlenir.
Kaldırma makinelerinde halkalı ve GALL zinciri de denilen levhalı zincirler kullanılır.
Kaldırma makinelerinde halkalı ve GALL zinciri de denilen levhalı zincirler kullanılır.
Zincirler kullanılmadan önce gözle mutlaka muayene edilmelidir.
Zincir baklalarındaki aşınma bakla kalınlığının dörtte birini geçmişse, ezilme veya çatlak varsa değiştirilmelidir.
Baklalardaki boyuna uzama %5’ i geçmemelidir.
Baklalar hiçbir zaman cıvatalarla tutturulmamalıdır.
Bağlamalarda özel olarak yapılmış kilitler, zincir kilitleri ve zincir ekleme baklaları kullanılmalıdır
1- İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği:
1- İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği:
İş Ekipmanının Kontrolü
MADDE 7 – (1) İşyerinde kullanılan iş ekipmanının kontrolü ile ilgili aşağıdaki hususlara uyulur.
a) İş ekipmanının güvenliğinin kurulma ve montaj şartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde ekipmanın, periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler tarafından kontrolü yapılır, doğru kurulduğu ve güvenli şekilde çalıştığını gösteren belge düzenlenir.
İşverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iş ekipmanının;
İşverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iş ekipmanının;
1) Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişilerce periyodik kontrollerinin yapılması,
2) Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının korunması için periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişilerce gerekli kontrollerin yapılması, sağlanır.
c) Kontrol sonuçları kayıt altına alınır ve yetkililer her istediğinde gösterilmek üzere uygun şekilde saklanır.
c) Kontrol sonuçları kayıt altına alınır ve yetkililer her istediğinde gösterilmek üzere uygun şekilde saklanır.
(2) İş ekipmanı işletme dışında kullanıldığında, yapılan son kontrol ile ilgili belge de ekipmanla birlikte bulundurulur.
(3) Hangi tür iş ekipmanın kontrole tabi tutulacağı, bu kontrollerin hangi sıklıkla ve hangi şartlar altında yapılacağı ile kontrol sonucu düzenlenecek belgelerle ilgili usul ve esaslar EK-III’te belirtilmiştir
(Ek-III Bakım, onarım ve periyodik kontroller ile ilgili hususlar)
22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu
22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu
30/06/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
3/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği