Ekologiya faniga kirish



Yüklə 31,97 Kb.
səhifə2/4
tarix28.11.2023
ölçüsü31,97 Kb.
#169110
1   2   3   4
EKOLOGIYA FANIGA KIRISH

2. Ekologiyaning boshqa fanlar bilan o‘zaro bog‘liqligi. Ekologiya biologik fan. U «organizm - muhit» tizimida organizmlarni belgilovchi elementlarni tashkil etuvchilardan biridir. Shu bilan bir qatorda bu ma’lum ma’noda muhitga bog‘liq bo‘lgan «kuchsiz» elementdir. Organizmlar uchun muhitning «ob - havosi» muhim ahamiyatga ega, biroq o‘z o‘rnida «tabiatda noqulay ob-havoning o‘zi yo‘q». Shunga qaramasdan, yashash muhitining yomonlashishi muhitga nisbatan befarq munosabatda bo‘lganda organizmlarga salbiy ta’sir etadi. Muhit yomonlashishni qabul qilmaydi, ularni faqat organizmlargina qabul qiladi. Shuning uchun ham ekologiya o‘z ishi faoliyati davomida zoologiya, botanika, mikrobiologiya, fiziologiya, genetika, biokimyo, evolyutsion biologiya, geologiya, poleontologiya va boshqa fanlarning ma’lumotlari va uslublariga tayangan holda ish ko‘radi. Bu fanlardan ekologiya ko‘pgina izlanish uslublarini va qisman asosiy tushuncha va atamalarni qabul qilgan.
Boshqa jihatdan biz «muhit» deb tushunayotgan element geologiya, geokimyo, geofizika, tabiiy geografiya, gidrologiya, tuproqshunoslik va Yer to‘g‘risidagi boshqa fanlarning asosiy o‘rganish manbaidir. Shunday qilib ekologiyani biologiya va Yer to‘g‘risidagi fanlarning qo‘shilishidan hosil bo‘lgan, deb qarash mumkin.
Lekin ekologiya va atrof muhit himoyasi vazifalari ko‘p hollarda injenerlik va texnologik usullar bilan hal etiladi (chiqindilarni qayta ishlash, kommunal va sanoat oqimlarini tozalash, energiyaning noan’anaviy usullardan foydalanish va boshqalar). Shuning uchun ham ekologiya ayniqsa, uning tarmog‘i hisoblangan amaliy ekologiya, texnik va texnologik fanlar bilan uzviy bog‘langan.
Hozirgi davrda ayniqsa, antropogen (inson) omil yaqqol sezilmoqda. Shuning uchun ekologik o‘rganishning zarur yo‘nalishlaridan biri-jamiyat va tabiiy tizimlar orasidagi munosabatni o‘rganishdan iborat.
L.I. svetkova va boshqalar (1999) «Ekologiya hozirgi paytda o‘z ildizlari bilan biologiya fani zaminida rivojlangan bo‘lsada, uning doirasidan chiqib yangi integrallashgan fanga aylandi va tabiiy, texnik va ijtimoiy fanlararo ko‘prik vazifasini bajarmoqda» deb mutlaqo to‘g‘ri yozgan (24 bet). Shunga ko‘ra, Yer haqidagi fanlarga ham taalluqlidir, desak xato qilmaymiz.
Ekologiya nafaqat yuqorida qayd etilgan fanlar bilan, balki ma’lum darajada iqtisod, matematika, informatika, kibernetika va boshqa qator fanlar bilan ham chambarchas bog‘liq.
Ekologiya va tabiat muhofazasi fani haqida ham to‘xtalish lozim. Ekologiya va tabiat muhofazasining vazifalari bir-biriga chambarchas bog‘liqligini hisobga oladigan bo‘lsak, ularni bir biridan ajratuvchi chegarani aniqlash aslo mumkin emas. Boshqacha aytganda, ekologiyani tabiat muhofazasining nazariy asosi deb qarash mumkin. O‘z navbatida, tabiat muhofazasi – ekologik vazifalarning amaliy tadbirlari va hal etish usulidir. Shu ma’noda ba’zi hollarda qo‘llaniladigan «Texnik ekologiya», «Sanoat ekologiyasi» va ba’zi tushunchalar ekologik fan hisoblanmaydi.
Ular faqat ekologik masalalarning muhandislik yechimini ta’minlaydi va dastlab tabiiy muhitning sifatini saqlab qoladi.

Yüklə 31,97 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin