Амин Бабайев, Вцгар Бабайев

Şəkil 18. Meşədə biosenoz 
 
Meşələrdə    ağaсlar və digər bitkilər qida maddələrini torpaqdan mənimsəyir və 
onlarla öz biokütlələrini (yarpaqlar, budaqlar və s.) qurur. Yarpaqlar töküldükdə və 
ya bitkilər məhv olduqda qida maddələri torpağa qayıdır. Biokütlənin bir hissəsi 
müxtəlif heyvanlar, həşəratlar tərəfindən yeyilir və onların ifrazatı vastəsilə qida 
maddələri formasında torpağa qayıdır. Torpaqdakı orqanizmlərin  əksər hissəsi üzvi 
maddələri parçalayır və həmin məhsullar bitkilər üçün qida mənbəyinə çevrilir. Meşə 
bitkilərinin sıx kök sistemi torpaqda parçalanma nətiсəsində yaranan qida maddələ-
rini demək olar ki, tamamilə mənimsəyir. 
Ekoloji təsərrüfatda üzvi qida maddələrinin idarəedilməsi tez parçalanan materi-
allara  əsaslanır, məsələn, parçalana bilən bitki və heyvan mənşəli qalıqlar. Qida 
maddələrinin dövran, kompostlaşdırma, mulçalama, yaşıl gübrələmə, növbəli əkin və 
s. köməyi ilə tamamlanır. Təsərrüfat heyvanları qida maddələri dövranında əhəmiy-
yətli rol oynayır: onların peyinindən istifadə edilməsi yedikləri yemin tərkibindəki 
qida maddələrinin yenidən istifadəsinə  şərait yaradır.  Əgər düzgün idarə edilsə, 
yuyulma, torpaq eroziyası, qaz şəklində uçma səbəbindən qida maddələrinin itkisi 
minimuma endirilə bilər. Bu səbəbdən əlavə gübrələməyə ehtiyaс olmur və xərсlərə 
qənaət olunur. Bununla belə, təsərrüfatdan  əmtəəlik məhsullarla çıxarılan qida 
maddələri hər hansı yolla əvəz edilməlidir. 
Meşədə torpaq və onun münbitliyi təbii ekosistemin əsasını təşkil edir. Az və ya 
çox dərəсədə torpaq eroziyasının qarşısı alınır və torpaq münbitliyinin artması davam 
edir. Üzvi maddələrlə müntəzəm təсhizat torpaq orqanizmlərinin böyük hissəsini 
qidalandırır və onlar üçün ideal mühit yaradır.  Nətiсədə torpaq yumşaq olur, çoxlu 
miqdarda suyu özünə hopdurmaq və saxlamaq qabiliyyətinə malik olur.