Əkrəm Əylisli Daş yuxular (roman-rekviyem)

Bura haraydı, Allah!

Çayın dikindən üzüyuxarı dağın döşünəcən uzanıb gedən bu nəhayətsiz pillələr-səkilər dünyası, görən, doğrudanmı, Əylisdə idi?... Bu necə Əylis idi ki, onun bircə dar dərəsi birdən-birə böyüyüb dünyanın özü boyda olmuşdu. Görəsən, Əylismi bu qədər böyümüşdü, yoxsa dünyanın daşdanhörmə nə qədər pilləsi var, hamısını hər yerdən köçürüb, Əylisin bircə dar dərəsində - göz işlədikcə - eninə-uzununa düzmüşdülər.

Bura haraydı, Allah!

Bəlkə Mesopotamiyadakı Babilim Allahının daş darvazası idi? Bəlkə, Akropoldu bura?... Bu pillələr, səkilər bəlkə altdan-yuxarı - birbaşa Parfenon məbədinə tərəf gedirdi və bu qövsşəkilli pillələr, görəsən, Dionis teatrının daş oturacaqlarına niyə bu qədər oxşayırdı?...

Əylisin “Vurağırd”* deyilən yuxarı məhəlləsindəki bu daş dünyanın adına bəlkə HARMONİYA da demək olardı. Ancaq bunu demək hələ ki, mümkün deyildi. Çünki Saday Sadıqlının dayandığı o daş səkinin üstündən Əylisin “Vurağırd” deyilən yuxarı məhəlləsindəki daş kilsənin hələ ki, bir daşı da görünmürdü. Bir də artist o mistik-möcüzəli daşlar dünyasına axı məhz o harmoniyanı axtara-axtara gəlib çıxmışdı və əgər artistin gördüyü o harmoniyanın özüydüsə, daha bundan sonra onun yol getməyinin nə mənası vardı?... Görməyə can atdığı o yeri heç olmasa uzaqdan-uzağa görmək üçün o daş pillələrlə artist hələ uzun müddət sürünə-sürünə üzüyuxarı dırmaşmalıydı, çünki onun ayaqları yerimirdi, qolları sözünə baxmırdı, başının ağırlığı bədəninin hərəkətinə mane olurdu. Bircə pillə yuxarı qalxan kimi artistin var qüvvəsi tükənirdi. Və Saday Sadıqlı o sonsuz-nəhayətsiz pillələr-səkilər dünyasının bir soyuq daş səkisinin üstündə halsız-heysiz uzanıb, bir azca özünə gəlirdi və hələ bir daşı da görünməyən o daş kilsəyə doğru yenidən yol başlayırdı. Və artist hər dəfə hərəkət elədikcə üstündə uzandığı səkilər yerindən tərpənirdi. Çayın dikindən göyün ətəyinəcən uzanıb gedən o pilləli daş dünyada aramsız zəlzələlər baş verirdi – səkilər çalxalanırdı, silkələnirdi və çalxanıb-silkələnən o daş dünya ilə birgə Saday Sadıqlı da yenə harada olduğunu və nəyi axtardığını büsbütün yaddan çıxarıb yoxluğun və heçliyin qatı qaranlıqlarna gömülürdü.

______

*Vurağırt, yaxud Vurağırd – ermənicə Vardakert yer adının təhrif edilmiş deyilişi)