Electronics workbench dasturi, Mantiqiy elementlar

«ЁКИ - ИНКОР» - мантиқий қўшишнинг инкори элементи



Комбинацион элементларни турлари ва уларни ишлаш принциплари билан танишиш. Берилган функцияни амалга оширувчи мантикий схемаларни комбинацион элементлар асосида куриш ва тадкик этиш .
«ИНКОР» - мантиқий инкор қилиш («ЭМАС») элементи

«ИНКОР» элементининг чиқишидаги сон унинг киришидаги сонга нисбатан тескари кодга эга бўлади.

«ИНКОР» элементи мантиқий функция сифатида кўринишда тасвирланади.

Amalda elementlar va boshqalar nomenklaturasini qisqartirish maqsadida HAM-EMAS (NAND) yoki YOKI-EMAS (NOR) amallarni bajaruvchi element bazasidan foydalaniladi. Lekin, faqat minimal bazis elementlaridan foydalangan holda raqamli tizimni shakllantirish qurilmaning murakkablashib ketishiga olib keladi. U holda tizim parametrlarini yaxshilash maqsadida, HAM-EMAS (NAND) yoki YOKI-EMAS (NOR) minimal bazis elementlaridan tashqari, HAM-YOKI-EMAS, HAM, YOKI, istisnoli YOKI va boshqa amallarni bajaruvchi sxemalar ham qo‘llaniladi.
Minimal element bazisi mantiqiy elementlarning funktsional to‘liq tizimi hisoblanadi. Ya’ni, minimal bazis mantiqiy elementlari majmui ixtiyoriy murakkablikdagi mantiqiy sxemani shakllantirishga imkon beradi.
Murakkab mantiqiy qurilmalar sintezini boshlashdan avval, quyidagi amallar ketma-ketligini bajarish zarur:
- mazkur tugun (blok) bajarishi kerak bo‘lgan berilgan murakkab mantiqiy funktsiyani minimallash;
- element baza tanlash;
- minimallashgan mantiqiy funktsiyani tanlangan bazaga ko‘ra o‘zgartirish;
- elektr sxemani sintezlash.
HAM-EMAS (NAND) elementi 1913-yilda amerikalik matematik va logic Genri Moris Sheffer nazariy jihatdan konyuksiya inversiyasini anglatuvchi universal va boshqa oddiy mantiqiy elementlarning o’rnini bosuvchi element sifatida kashf etildi. Berilgan funksiya “Sheffer funksiyasi”, amal belgisi esa “Sheffer shtrixi” deyiladi. Keyinchalik bu funksiya Sheffer elementi yoki “HAM EMAS (NAND)” deb nomlandi.
HAM-EMAS (NAND) elementining sxemasi va rostlik jadvali:

HAM-EMAS (NAND) elementi asosida a) HAM (AND); b) YOKI (OR); v) EMAS (NOT) mantiqiy elementlarini shakllanishi:

1927 yilda rossiyalik matematik va logik Ivan Ivanovich Jegalkin mantiq algebrasiga 2 ning moduli ostida qo’shish amalini kiritdi. Bu universal funksiya keyinchalik va “maxsus OR” deb nomlandi, va uning belgisi - .

XOR amali quyidagicha ishlaydi: kirishdagi o’zgaruvchilar bir xil ya’ni ikkisi ham rost yoki ikkisiham yolg’on bo’lganda yolg’on qiymat qiladi, aks holda ya’ni biri rost ikkinchisi yolg’on bo’lganda esa rost qiymat qabul qiladi. Uning sxemasi va quyidagicha:



Quyidagi jadvallarda XOR amalining 2 va 3 kirishlardagi haqiqiylik jadvalllarini ko’rishingiz mumkin.

X NOR amali esa nomidan ham ma’lumki XOR amaliga teskari amal, ya’ni bir xil kirishda rost har xil kirishda yolg’on qiymat qabul qiladi.



XNOR ning haqiqiylik jadvali