Elektr zanjirlari va ularning turlari. Elektr zanjirlarining elementlari. Elektr zanjirlarining asosiy qonunlari. Om va Krixgof qоnunlari. Chiziqli, chiziqli bo’lmagan, parametrik zanjirlar. Differensiallovchi va integrallovchi zanjirlar
Integrallovchi va differensialovchi zanjirlar
Yüklə 202,37 Kb.
|
|
Integrallovchi va differensialovchi zanjirlar.
Har qanday o‘zgaruvchan tok zanjiri R, L va C elementlari ketma-ket va parallel va aralash ulangan sxemalardan tashkil topgan bo‘ladi. Zanjirdagi R iste’mol qilayotgan energiya issiqlik (yoki yorug‘lik) energiyasiga aylantiriladi. Qolgan elementlar esa magnit maydon yoki elektr maydon energiyasiga aylantiriladi. Induktiv g‘altak, kondensator va aktiv qarshilik ketma-ket ulangan zanjir uchun Om qonuni quyidagicha yoziladi. Bu ifodadagi U va J o‘zgaruvchan tok zanjiridagi tok kuchi va kuchlanishning ta’sir etuvchi qiymatlari Z- zanjirning to‘la qarshiligi R- aktiv qarshilik XL- induktiv qarshilik XC- sig‘im qarshilik Induktiv va sig‘im qarshiliklar birgalikda o‘zgaruvchan tok zanjiridagi reaktiv qarshiliklar deyiladi va quyidagi ifodalar bilan aniqlanadi. XL=ωL va - o‘zgaruvchan tokning burchak chastotasi rad s-1 f – o‘zgaruvchan tok chastotasi. o‘zgaruvchan tok zanjiridagi kuchlanish va tok orasidagi munosabatlarni vektorli diagrammalar vositasida analiz qilinadi. Ikkita aktiv qarshilikdan iborat zanjir uchun tok va kuchlanish vektorlari o‘zaro arallel yo‘nalgan bo‘lib ular orasidagi faza siljishi 0 ga teng bo‘ladi. φ=0 Zanjir aktiv va induktiv qarshiliklardan iborat bo‘lsa, kuchlanish tokga nisbatan 900 oldinga siljigan bo‘ladi. UL=JXL 0≤ φ ≤900 Sig‘im va aktiv qarshiliklardan iborat bo‘lsa, kuchlanish tokga nisbatan 900 orqada qoladi. UC=JXC 0> φ >900 O‘zgaruvchan tok zanjiri R, C, L elementlardan tashkil topgan bo‘lsa, veatorli diagramma quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi. O‘zgaruvchan tok zanjiri elementlaridagi kuchlanishlar tushuvining vektorli yig‘indisi zanjir uchlariga berilgan kuchlanish vektoriga teng bo‘ladi. Agar o‘zgaruvchan tok zanjiri faqat ketma-ket ulangan qarshiliklardan iborat bo‘lsa u holda zanjir orqali o‘tayotgan tok kuchlanish tushuv bo‘ladi. Agar zanjir induktiv yoki aktiv-induktiv xarakterga ega bo‘lsa faza siljish burchagi musbat Agar sig‘im yoki akti-sig‘im harakterda bo‘lsa faza siljishi burchagi manfiy bo‘ladi. Agar o‘zgaruvchan tok zanjirida elementlar parallel ulangan bo‘lsa, u holda burcha elementlar bir xil kuchlanish ta’siri ostida bo‘ladi. Om qonuniga ko‘ra aktiv qarshilik orqali o‘tayotgan tok induktiv g‘altak orqali o‘tayotgan tok, XL=ωL induktiv qarshilik. Umumiy tok Aktiv qarshilik va sig‘imda iborat zanjirda , kondensator orqali o‘sayotgan tok bunda , burchak chastota . Umumiy tok teng bo‘ladi. O‘zgaruvchan tok zanjiri. Induktivlik va aktiv qarshiliklardan tashkil topgan bo‘lsa Kirxgof birinchi qonuniga ko‘ra J=JR+JC+JL Bunday zanjir uchun vektorli diagramma quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi. O‘zgaruvchan tok zanjirida iste’mol qilinayotgan aktiv quvvat ifoda bilan aniqlanadi. Reakti quvvat ifoda bilan aniqlanadi va u quvvatning qancha qismi manbaga qaytarib berilayotganini bildiradi. Yüklə 202,37 Kb. Dostları ilə paylaş:
|