Elektrotehnika va elektronika

Ish mashinasi yoki 
mexanizmini berilgan tezlik bilan harakatlantiruvchi motor, uzatma va ularni boshqaruvchi tizim 
birgalikda yuritma deb ataladi.
Avtomatlashgan elektr yuritma tarkibiga yana elektr energiya o‘zgartkichi, datchiklar va elektr 
yuritmani boshqarish tizimi kiradi. Bundan tashqari elektr yuritma tarkibiga aniqlik va tezlikni oshiradigan 
qo‘shimcha elementlar kiritilishi mumkin. Masalan EHM, raqamli datchiklar, muvofiqlashtiruvchi elementlar
qo‘llanilishi mumkin [1,3].
15.2 Elektr yuritma mexanikasi. Elektr yuritmaning asosiy harakat tenglamasi.
Ishlab chiqarish agregatlaridagi elektr motorlarning soniga qarab elektr yuritmalar:
transmissiyali;
yakka motorli;
ko‘p motorli.
yuritmalarga bo‘linadi.
Transmissiyali elektr yuritma o‘z navbatida: umumtransmissiyali va guruhli, yakka motorli 
elektr yuritma esa oddiy va individual yakka motorli, ko‘p motorli elektr yuritma ham oddiy va 
individual ko‘p motorli yuritmalarga bo‘linishi mumkin. Boshqarilish usuliga binoan elektr yuritmalar 
avtomatlashtirilgan va avtomatlashtirilmagan, texnologik talab hamda motor xususiyatlariga qarab 
esa rostlanadigan va rostlanmaydigan yuritmalarga bo‘linadi ( 15.1- rasm.).

---

203 
15.1.-rasm. Elektr yuritmalar klassifikatsiyasi(tasnifi) sxemasi. 
 
Transmissiyali elektr yuritmalar.
Motor harakatini po‘lat arqon yoki tasmalar 
yordamida korxona sexlaridagi bosh transmissiyaga uzatuvchi yuritma umumtransmissiyali elektr yuritma deb 
ataladi. Bosh transmissiyadagi harakat tasmalar bilan transsissiya bo‘laklari yoki ish mashinalariga uzatiladi. 
Elektr motor harakatini bir qancha ish mashinalariga uzatuvchi yuritmani guruhli elektr yuritma deb 
ataladi. 
Guruhli elektr yuritma umumtransmissiyaliga nisbatan afzal bo‘lishiga qaramay, bu yuritmada ham 
elektr energiyasining mexanik taqsimlanish imkonlaridan to‘la foydalanilmaydi. Shu sababli hozirgi paytda 
transmissiyali elektr yuritmalardan deyarli foydalanilmaydi.