48. Erməni Ģairi Hovanes Tumanyan «Kavkazskoye slovo» qəzetinin 28 mart 1918-ci il tarixli sayında yazırdı: «Bir vaxt vardı düĢünürdüm ki, yalnız
tatarlar belə vəhĢiliyə qadirdilər. Lakin yazıqlar olsun ki, həm zaman, həm də
hadisələr təkzibedilməz Ģəkildə isbatladı ki, biz bu anlamda onlardan geri
qalmırıq»;
Ġrəvan qalasının iĢğalı ilə bağlı isə yazır: «Ġrəvan ermənilər üçün
cəhənnəm qalası idi. Qalanın süqutu ilə erməni xalqı cəhənnəm əzabından xilas
oldu. Ermənilər öz arzularına çatdılar. Onların həyatında və tarixində yeni mərhələ
baĢladı» (H.Tumanyan. Seçilmiş əsərləri, IVc, İrəvan, 1959, səh. 178); Yenə orada - «Bizim xilasımızın həqiqi yolu içimizdən keçir, ona görə ki,
ağrılarımız daxildədir» (Seçilmiş əsərləri, İrəvan, 1977, səh.201); Yenə orada - «Məgər biz rus adamının sadə və xeyirxahlığını, gürcünün
açıqürəkliliyini, türkün comərdliyini bilmirik? Bütün bu xüsusiyyətləri baĢqa
xalqlarda müĢahidə etməklə onlara açıq, təmiz ürəklə yanaĢmaq lazımdır. Əgər biz
bax belə, yanlıĢ fikir olmadan xalqın ən sadə nümayəndəsinə yanaĢmıĢ olsaq, onda
mütləq o kəsdə daha böyük hörmət və sədaqət cizgiləri aĢkar etmiĢ olarıq. Bütün
xeyirxahlıqları hər hansı bir Ģəkildə meydan oxumaqla deyil, ancaq mehriban
münasibətlər göstərilən hallarda aĢkar etmək mümkündür» (Seçilmiş əsərləri, İrəvan, 1977, səh. 187);
