Elmi redaktorlar amea-nın müxbir üzvləri

«Heliantus annus» adlandırılır. 
Vaxtilə  «günəĢçiçəyi»  Avropada  ən  geniĢ  yayılan  və  bəzək  bitkisi  kimi  sevilən  qiymətli 
bitkilərdən biri hesab edilirdi. ġairlər ona Ģerlər həsr etmiĢ, rəssamlar onun müxtəlif formada Ģəklini 
çəkmiĢlər. XVII əsrdə avropalılar günəbaxan toxumlarından hazırlanmıĢ çərəzlərdən, Ģirniyyatdan 
geniĢ  istifadə  etməyə  baĢlamıĢlar.  Onun  toxumlarından  qəhvə  əvəzi  kimi,  yaĢıl  hissələrindən  isə 
qida  kimi  istifadə  edilmiĢdir.  Bu  barədə  məĢhur  aqronom  A.T.Bolotov  belə  yazırdı:  «Cücərən 
zaman onun gövdəsinin cavan  və  yumĢaq hissələrini qırıb, açılmayan qönçələri də qabıq hissədən 
azad  edərək,  yumĢalıb  tam  biĢənə  qədər  qaynadırdılar.  Suyunu  süzüb  tullayır,  biĢmiĢ  tərəvəzin 
üzərinə bir az üzüm Ģərbəti, donuz piyi, duz, qoz çiçəyi (ədviyyə kimi) əlavə edib, Ģorba hazırlayıb 
ləziz  xörək  kimi  yeyərmiĢlər.  Günəbaxanın  cavan  zoğ  və  qönçələrindən  hazırlanan  bu  cür  ləziz 
xörək növləri xalq tərəfindən o qədər də rəqabətlə qarĢılanmadı. 
Bir qədər sonra, 1716-cı ildə ingilis mütəxəssisi A.Benua ilk dəfə günəbaxan toxumlarından 
yağalma  üsulunu  iĢləyib  hazırladı  və  bunu  həyata  keçirməyə  nail  oldu.  Əldə  olunan  yağdan  ilk 
dövrlərdə boyaq və gön-dəri sənayesində istifadə edilirdi. 
Sahibkarlar,  A.Benua  üsulu  ilə  toxumdan  alınan  yağ  məhsulunu  bir  sıra  xarici  ölkələrə  də 
satmağa  çalıĢırdılar.  Lakin  sahibkarlar  ilk  vaxtlar  bu  məqsədlərinə  nail  ola  bilməmiĢlər.  Çünki 
xaricilərin  bu  yağın  xüsusiyyətləri  haqqında  tam  təsəvvürləri  yox  idi.  Lakin  bu  çətinliklərə 
baxmayaraq  günəbaxan  bitkisi  öz  «xoĢbəxtliyini»  rus  torpaqlarında  tapdı.  «GünəĢ  çiçəyinin» 
Rusiyaya  nə  vaxt  gətirilməsi  barəsində  heç  bir  yazılı  mənbə  yoxdur.  Buna  baxmayaraq  bir  çox 
alimlər  bunun  I  Pyotrun  qrafı  A.Razumovski  tərəfindən,  digərləri  isə  A.V.Suvorov  Avropa 
yürüĢündən qayıdan zaman adı məlum olmayan əsgər tərəfindən gətirildiyini irəli sürürlər. Bəziləri 
bitkinin  toxumunun  rus  bağça  sevərləri  tərəfindən  xaricdən  alınmasını  və  yaxud  Rusiyaya  sürgün 
edilən  alman  koloniyaları  tərəfindən  gətirildiyini  deyirlər.  Bütün  deyilənlərə  baxmayaraq,  XVIII 
əsrin  ikinci  yarısında  bəzək  bitkisi  kimi  sayılan  günəbaxan  bitkisinin  çoxlu  səbəti  olan  yeni-yeni 
sortları  alınıb  əkilməyə  baĢlandı.  Bir  müddətdən  sonra  Qərbi  Avropa  ölkələrinin  bəzəyi  olan 
günəbaxan bitkisi sortlarının əksəriyyəti Rusiyanın bağ və bağçalarının bəzəyinə çevrildi. Sonralar 
isə  əkin  sahələrində  toxum  məqsədləri  üçün  geniĢ  əkilib-becərilmiĢdir.  Təbiidir  ki,  əkinçilər  ilk 
anlar  bunun  çoxsaylı  səbət  formalarından  yox,  əksinə  iri  toxumlu  və  iri  səbətçiyi  olan  formalarını 
əkib-becərməyə  baĢlamıĢdılar.  Sahələrdə  yaxĢı  ĢumlanmıĢ,  alaq  otlarından  təmizlənmiĢ, 
gübrələnmiĢ,  aqrotexniki  üsulları  tətbiq  etməklə  günəbaxan  bitkisinin  yeni-yeni  iritoxumlu,  yağla 
zəngin  olan  sortlarını    yaratmıĢlar.  Kənd  təsərrüfatı  bitkilərinin  tarixi  ilə  məĢğul  olan  məĢhur 

---

232 
 
tədqiqatçı  F.X.Baxteyev  qeyd  edirdi  ki,  mutasiyanın  köməyi  ilə  səbətinin  diametri  40  sm, 
toxumunun uzunluğu 25 mm olan günəbaxan sortları yaradılmıĢdır. XVIII əsrin ortalarında belə bir 
fıkir  irəli  sürməyə  baĢladılar  ki,  görəsən  günəbaxandan  daha  hansı  sahələrdə  istifadə  etmək  olar. 
Yalnız  çərəz  hazırlanması  üçün  Ukrayna,  eləcə  də  Saratov  vilayətində  geniĢ  sahələrdə  günəbaxan 
əkməyə  baĢlamıĢdılar.  Keçdikcə  sahibkarlar  sonralar  bitkinin  ən  əhəmiyyətli  cəhətlərindən  biri 
yüksək qidalılıq keyfiyyəti olan yağın alınmasını aĢkar etdilər.  
Lakin bir müddət bu gözəl xüsusiyyətlərinə baxmayaraq onun əkilməsi dayandırıldı. 
XIX əsrin 30-cü illərində Rusiyada yağ almaq məqsədi ilə günəbaxan bitkisini yenidən geniĢ 
sahələrdə  əkib-becərməyə  baĢlandı.  Bu  iĢlər  Alekseyevka  qəsəbəsində  qraf  ġeremetyev  tərəfindən 
həyata keçirilirdi. 
40-cı  illərdə  Alekseyev  malikanəsinin  məlumatına  görə  əkilən  günəbaxandan  30  min  puda 
qədər  toxum  əldə edilmiĢdi.  Lakin  Rusiyada  günəbaxan toxumundan  yağ  istehsalını  irəli  sürən  və 
buna təĢəbbüs göstərən adamın adı məlum deyildi. 
Birinci dəfə günəbaxan toxumundan yağalma təĢəbbüsünü irəli sürən Ģəxsin adı xalqa 1860-
cı ildə məlum oldu. 1860-cı ildə mülkədar A.Terentiyevin günəbaxanın becərilməsinə dair Moskva 
Kənd  Təsərrüfatı  Cəmiyyətinin  jurnalında  dərc  edilən  məqaləsində  deyilir:  «1841-ci  ildə  zadəgan 
ġeremetyevanın zavodunda xalqın xatirəsində qalan Bokarev adlı bir ixtiraçı mühəndis çalıĢmıĢdır.. 
Bokarev  əldə  etdiyi  günəbaxan  toxumunu  öz  əkin  sahəsində  əkməyi  qərara  alır.  O,  yay  aylarının 
sonunda əldə etdiyi toxumdan , əl üsulu ilə yüksək keyfiyyətli yağ  ala bilmiĢdir. 
O,  yağı  heç  yerdə,  hətta  bazarlarda  da  görməmiĢdi.  Bokarev  yüksək  keyfiyyətli  yağ  əldə 
etdiyi  üçün  onun  sevincinin  həddi-hüdudu  yox  idi.  O  birisi  ili,  yəni  1942-ci  ildən  baĢlayaraq 
Bokarev  günəbaxanın  əkin  sahəsini  ilbəil  artıraraq,  xeyli  toxum  əldə  etmiĢ,  çoxlu  miqdarda  yağ 
alıb, satıĢa göndərmiĢdi. Bokarevdən sonra Alekseyev qəsəbəsinin baĢqa bir əkinçisi də günəbaxan 
toxumundan yağ almağa baĢlamıĢdır. Bir müddətdən sonra Alekseyev və Biryuçinski qəzalarından 
əlavə  bütün  Voronej  quberniyası  tamamilə  günəbaxan  bitkisi  əkib-becərməklə  məĢğul  olmuĢdur. 
Buradan da Ukrayna, Kuban, ġimali Qafqaz, xüsusən Saratov quberniyasında və s. yerlərdə «günəĢ 
çiçəyi»  bitkisinin  yeyilən  «çırtlanılan»  sortları  geniĢ  sahələrdə əkilmiĢdir.  Yağ  almaq  məqsədi  ilə 
əkilən günəbaxan sahəsinin çoxluğuna görə o dövrlərdə Saratov quberniyası birinci yerə çıxmıĢdı. 
90-cı  illərdə  yalnız  Saratov  quberniyasında  günəbaxan  yağının  80  faizi  istehsal  olunmuĢdur.  Yağ 
istehsalı ilə məĢğul olan baĢqa 10 quberniyada isə ancaq 20 faizə qədər yağ istehsal etmək mümkün 
olmuĢdur. 90-cı illəıdə Saratov quberniyasının Volski, Saratov, Atkarski vilayətlərində əkilən tarla 
bitkilərinin  32-34%-dən  çoxu  günəbaxanın  payına  düĢürdü.  Bu  illər  çoxlu  toxum  məhsulu  əldə 
edilmiĢdi.  Belə  ki,  əkilən  hər  hektar  sahədən  98-100  puda  qədər toxum  əldə  olunurdu.  Bu  dövrdə 
günəbaxan  toxumu,  taxıl  toxumlarından  üstün  sayılırdı.  Günəbaxan  yağına  tələbat  günü-gündən 
artırdı.  Bunu  nəzərdən  qaçırmayan  sahibkarlar  əkin  sahələrini  durmadan  geniĢləndirirdilər.  Bu 
zaman  Voronej,  Saratov  və  digər  quberniyaların  seleksiyaçıları  məhsuldar  və  yağ  çıxımı  yüksək 
olan  sortların  yaradılması  ilə  məĢğul  olmuĢlar.  Bu  dövrlərdə  yüksək  məhsuldar  sortlar 
yaradılmıĢdır. BaĢqa ərazilərdən toxum əldə edilib, bu ərazilərdə əkilən toxumdan əmələ gələn bitki 
5  aydan  sonra  toxum  verdiyindən,  əkinçilər  bununla  qane  olmayıb,  yeni  tezyetiĢən  sortlar 
yaratmağa  çalıĢdılar.  Onların  gərgin  əməyi  hədər  getmədi.  Belə  ki,  70-80  gün  ərzində  vegetasiya 
dövrünü  baĢa  vuran  sortların  əldə  edilməsinə  nail  oldular.  Xalq  seleksiyaçıları  öz  təcrübələrini 
sürətlə  davam  etdirərək  yaxın  illərdə  10-a  qədər  yeni  məhsuldar  və  tezyetiĢən  sortlar  eldə  etməyə 
nail oldular. Sonralar isə yağ çıxımı yüksək olan sortlar yaradılmağa baĢlandı. Çırtlama - «yemək» 
məqsədi  ilə  yaradılan  günəbaxan  sortlarının  toxumları  uzun,  qabıqları  qalın,  yağ  təbiətinə  malik 
olanlar isə əksinə qısa, sıx rüĢeymə malik nazik qabıqlı, yağı yüksək olan ĢiĢtəhər toxumlu  sortlar 
idi. Beləliklə, günəbaxanı Rusiyada bir neçə istiqamətdə: toxumları xırda olub, bəzək bitkisi kimi, 
toxumları  iri  yemək  məqsədi  üçün,  tərkibində  çoxlu  yağı  olan  və  s.  sortları  inkiĢaf  etdirməyə 
baĢlamıĢdılar.  Ġldən-ilə  günəbaxanın  sahələrini  geniĢləndirən  əkinçilər,  mülkədarlar,  yağ  istehsal 
edən  sahibkarlar,  tacirlər,  satıcılar  böyük  miqdarda  gəlir  əldə  edib  varlanırdılar.  Birdən  əkin 
sahələrinin  üzərini  pas  göbələkləri  bulud  kimi  aldı.  Ani  halda  bitkinin  yarpaqları  qaralıb  külə 
döndü, bitki məhv olmağa baĢladı. Məhsuldarlıq demək olar ki, tamamilə yox dərəcəsinə endi. 
1869-cu ildə Voronejin zəngin sənayeçisi A.R.Mixaylov  «Yer quruluĢu» qəzetində  yazırdı: 

---

233 
 
«1866-cı  ilin  qorxusu,  heç  bir  Ģeylə  müqayisə  olunmaz,  bədbəxtçilik  gələrək,  yağ  sənayesini 
tamamilə tənəzzülə uğratdı. Belə ki, hər il min pudlarla yağ satılan bazar olan Alekseyevka bazarı 
boĢaldı.  KasıblaĢmıĢ  adamlar  çörək almağa  belə  pul  tapa  bilmədilər.  Ġnsanlar  çıxılmaz  vəziyyətdə 
qalaraq,  bu  dəhĢətli  «parazitə»  qarĢı  necə  mübarizə  aparmağın  yolları  haqqında  düĢünürdülər.  Bu 
arzuolunmaz  «parazit»  günəbaxan  bitkisinin  Ģirəsini  sorub  onun  axırına  çıxırdı.  Hər  ildə  yağ 
istehsalı  zamanı  Saratovdan  Moskvaya,  Peterburqa  və  s.  Ģəhərlərə,  müxtəlif  quberniyalardan  250-
300 min puda qədər yağ göndərildiyi halda, 1869-cu ildə ancaq 40 pud göndərilmiĢdir. Bir çox yağ 
zavodları toxumun çatıĢmazlığı üzündən öz iĢlərini dayandırmıĢdır. 
BaĢ  vermiĢ  bu  ağır  vəziyyətdən  çıxıĢ  yolunu  ancaq  xalq  seleksiyaçıları  tədricən  tapmağa 
baĢladı.  Belə  ki,  əkinçilər  sahələrdə  pas  göbələyinə  qarĢı  davamlı  olan  yaĢıl  yarpaqlı  günəbaxan 
bitkilərinin  tək-tək  olsa  da  qaldıqlarını  nəzərlərindən  qaçırmadılar.  Bu  davamlı  günəbaxan 
toxumlarından xalq seleksiyaçıları  pas göbələyinə qarĢı yeni davamlı günəbaxan sortu əldə etdilər. 
Bu sorta yarpağının rənginə görə «yaĢıl» adı veımiĢdilər. Günü-gündən   günəbaxan  bitkisinin  əkin 
sahələri  geniĢləndirilirdi.  Bir  azdan  sonra  ikinci  bədbəxtçilik  baĢ  verdi.  Hər  yerə  yayılan  yeni 
parazit  «qurdcuğaz»  peyda  oldu.  Bu  xəstəlik  nə  bitkinin  gövdəsində,  nə  də  yarpağında  görünürdü 
bu  ancaq  bitkinin  kökündə  parazitlik  edərək,  onun  qidasını  «əlindən  alıb»  özü  yeyirdi.  Bunun 
nəticəsində  göz  görə-görə  bitki  məhv  olmağa  baĢlayırdı.  Parazitin  məhvedici  kiçik  sporları  külək 
vasitəsilə  çox  uzaq  məsafələrə  yayılaraq,  torpaq  və  otların  içərisində  gizlənərək  əlverĢli  Ģəraitdə 
yenidən  inkiĢaf  edib,  əkin  sahələrini  məhv  edirdi.  Parazit  8-10  il  dinclik  vəziyyətdə  olmasına 
baxmayaraq öz yaĢama qabiliyyətini saxlayırdı. Bir çox torpaq sahələri bu parazitlə yoluxduğundan  
bu  yerlərə  günəbaxan  toxumu  əkmək  hədər  idi.  Bu  parazitə  qarĢı  kimyəvi  mübarizə  üsulu  məlum 
olmadığı üçün, ancaq aqrotexniki üsullarla mübarizə aparırdı. Belə ki, əkin sahələrində olan bitkilər 
kökündən çıxarılır, bir yerə toplanır, yandırılır, dərin Ģum edilərək, dondurma iĢləri aparmaqla və s. 
mübarizə tədbirləri görülürdü. Buna  baxmayaraq parazit inkiĢaf edib, öz «düĢmənçiliyini» davam 
etdirirdi. Yenə də əkinçilərin köməyinə xalq seleksiyaçıları gəldi. 
Belə  ki,  xalq  seleksiyaçıları  bu  zaman  təbii  və  süni  seçmə  üsulları  hazırlayaraq,  xəstəliyə 
qarĢı  davamlı  sortlar  yaratmaq  üzərində  gərgin  iĢ  apramağa  baĢladılar.  Lakin  bir  xəstəliyə  qarĢı 
mübarizə  aparıb  qurtarmamıĢ,  o  biri  xəstəlik  əmələ  gəlirdi.  Ġndi  də  günəbaxan  güvəsi  əmələ 
gəlməkdədir.  Bu  güvələr  günəbaxan  səbətinə  daxil  olub, toxumları  yeməyə  baĢlayır,  bitkini  məhv 
edirdilər.  Saratov  quberniyasında  əkilən günəbaxan  sahəsi  əsas etibarilə  güvə  parazit  ilə  tamamilə 
məhv  edilmiĢdir.  Buna  qarĢı  mübarizə  ancaq  tarlalarda  olan  xəstə  bitkiləri  yandırmaqla  həyata 
keçirilirdi. Alınan kül isə zavodlara göndərilib, potaĢ istehsal olunurdu. Bu dövrlərdə günəbaxanın 
əkin sahəsi kəskin surətdə azalmağa baĢladı. Bu dəfə də güvəyə qarĢı mübarizə üsulunu saratovlu 
aqronom  Ġ.M.Karzin  tapdı.  O,  müxtəlif  günəbaxan  sortlarını  güvəyə  qarĢı  sınaqdan  keçirməyə 
baĢladı. Nəhayət, buna qarĢı davamlı Kaliforniyada bəzək məqsədi ilə əkilən günəbaxan sortu oldu. 
Bu  budaqlanan,  çoxlu  kiçik  səbətçiyi  olan  çoxləçəkli  günəbaxan  idi.  Əksər  çiçəkləri  toxum 
vermirdi, lakin yuxarı çiçəklərdə güvəyə qarĢı davamlı toxumlar əmələ gəlməyə baĢladı. Aqronom 
Karzin  çarpazlaĢma  üsulu  ilə  bu  dekorativ  sortlardan  yüksək  yağlılıq  xüsusiyyətinə  malik  sortlar 
əldə etmiĢdir. 
Toxumların  qabığı  öyrənilərkən isbat edildi  ki,  onun tərkibində  zəngin  karbon  birləĢmələri 
vardır. Bu qabıq o qədər qalın olur ki, tırtıl gənəsi onu kəsib toxumunu məhv edə bilmirdi. 
Bu davamlı sortun meydana gəlməsi ilə əlaqədar 1913-cü illərdə günəbaxanın əkin sahələri 
yenidən  geniĢləndirilərək  bir  milyon  hektara  çatdırılmıĢdı.  Beləliklə,  rus  kəndlisi  tərəfindən 
«Amerika yabanısı» əvvəlcə park, bağ və bağçaların bəzədilməsində, sonralar yemək uçün, nəhayət 
yağ  istehsalı  sahəsi  kimi  inkiĢaf  etdirilmiĢdir.  Rusiyada  günəbaxan  təsərrüfatını  inkiĢaf  etdirmək 
üçün  əkinçilərə  seleksiyaçı-alimlər  öz  kömək  əllərini  əsirgəməmiĢlər.  Bu  dövrdə  bir  çox  təcrübə 
stansiyaları yaradılaraq, baĢqa taxıl bitkilərilə yanaĢı günəbaxan bitkiləri üzrə də elmi tədqiqat iĢləri 
aparılaraq  yeni-yeni  məhsuldar  və  müxtəlif  xəstəliklərə  qarĢı  davamlı  sortlar  yaradılması  üçün 
gərgin  əmək  sərf  edilmiĢdir.  1912-1913-cü  illərdə  Saratov  təcrübə  stansiyasında  seleksiyaçılar 
tərəfindən  Saratov  169,  Xarkov-76,  «YaĢılı»  sortu  əldə  edilmiĢdir.  Bu  zaman  tezyetiĢən, eləcə  də 
Sibirin Ģaxtasına davamlı sortlar  yaradılmıĢdır. Bu bitkilər əvvəlki sortlardan müxtəlif xəstəliklərə 
qarĢı  davamlı  və  məhsuldar  olmaları  ilə  fərqlənirdilər.  Sovet  seleksiyaçı  alimlərinin  ən  böyük 

---

234 
 
nailiyyəti yüksək yağlılığa malik sortların yaradılıb, əkinçilərin ixtiyarına vermələri olmuĢdur. 
V.S.Pustavoyanın  təĢəbbüsü  ilə  1972-ci  ildə  Kuban  kənd  təsərrüfatı  məktəbi,  Krasnodar 
vilayətində isə «Kruqlik» adı altında təcrübə stansiyası  yaradılmıĢdır. Bunlar da inkiĢaf etdirilərək 
1932-ci ildə Ümumittifaq elmi-tədqiqat yağlı bitkilərin mədəni hala keçirilməsi ilə məĢğul olan yeni 
institut yaradılmıĢdı. Bu dövrlərdə Saratov və Voronejdə olan təcrübə stansiyalarının hamısı Kuban 
vilayətində mərkəzləĢdirilmiĢdi. 
V.S.Pustavoy  birinci  dəfə  «Kruqlik  A-41»  sortu  yaratmıĢdır.  Bu  sortun  toxumunun 
tərkibində  36%-ə  qədər  yağ  olmuĢdur.  Bu  əvvəlki  sortlara  nisbətən  3-6%  çox  idi.  30-cu  illərin 
axırlarında  onun  yaradıtdığı  baĢqa  bir  günəbaxan  sortunun  tərkibində  isə  38-40%  yağ  aĢkar 
edilmiĢdir.  Bu  sort  mütəxəssisləri  təəccübünə  səbəb  olmuĢdur.  50-ci  illərdə  isə  V.S.Pustavoy  öz 
əməkdaĢları  ilə  birlikdə  toxumunun  tərkibində  42,15%  yağ  saxlayan  yeni  sort  da  eldə  etmiĢdilər. 
60-cı  illərdə  isə  toxumunun  tərkibində  48,0-52,5,  bəzisində  isə  57%  yağ  saxlayan  ―qabaqcıl‖ 
günəbaxan  sortu  yaranmıĢdır.  Bu  sort  baĢqa  sortlardan  məhsuldarlığına,  xəstəliklərə    davamlığına 
görə fərqlənirdi. 
Xalq seleksiyaçıları tərəfindən yaradılan yeni sortlar pas göbələklərinə qarĢı çox davamlı və 
yüksək  məhsuldar  olmuĢlar.  Buna  baxmayaraq  pas  göbələyi  xəstəliyi  yenə  də  tək-tək  hallarda 
özünü  göstərirdi.  V.S.Pustavoy  bu  problemlə  məĢğul  olmağa  baĢladı.  O,  ABġ-ın  Texas  Ģtatından 
gətirdiyi  yabanı  növü  baĢqa  bir  məhsuldar  günəbaxan  sortu  ilə  çarpazlaĢdırmıĢ,  lakin  çox 
budaqlanan  və  kiçik  səbətləri  olan  günəbaxan  forması  əldə  etmiĢdir.  O,  təcrübələrini  davam 
etdirərək, pas göbələyinə qarĢı davamlı və məhsuldar yeni sort əldə etməyə nail olmuĢdur. Pustovoy 
bu  sortunu  sovet  seleksiyasının  Ģahı  adlandırdı.  Hal-hazırda  bu  sort  Ukrayna  və  Kuban,  Saratov, 
Volqoqrad,  Voronej  vilayətlərində  geniĢ  əkilib-becərilir.  Bunu  hətta  Bolqarıstan,  Macarıstan, 
Rumıniya, Fransa və bir sıra Qərbi Avropa ölkələrində, hətta ABġ-da əkib-becərməyə baĢlamıĢlar. 
Ġlk  dəfə  Voronej  alimləri  (seleksiyaçıları)  tərəfindən  əkilən  günəbaxan  dünya  əkinçilik 
mədəniyyətində birinci yerə çıxmıĢdı. Belə ki, hər hektar sahədən alınan məhsuldan 15 sentner yağ 
əldə edilir. Bu qədər məhsul hal-hazırda dünyanın heç bir ölkəsində əldə edilməmiĢdir. Aqrotexnika 
elminin yeniliklərinə əsaslanaraq, günəbaxan bitkisinin məhsuldarlığı hər hektar sahədən (1913-cü 
ilə nisbətən) 12-13% artıq toxum əldə edilməsinə səbəb olmuĢdur. Qabaqcıl təsərrüfatlar hər hektar 
sahədən 20 sentnerdən artıq toxum əldə etməyə nail olmuĢlar ki, bu da 1 tondan artıq yağ deməkdir. 
XTNS-də  Krasnodar  vilayəti  hər  hektardan  30  sentner  toxum  məhsulu  verən  günəbaxan  sortu 
nümayiĢ etdirmiĢdi. 
Seleksiyaçı  alimlər  bugünkü  nailiyyətlərilə  kifayətlənməyərək,  yeni-yeni  məhsuldar,  tez 
yetiĢən hündürlüyü 100 sm olan günəbaxan sortları yaratmaq üzərində gərgin iĢ aparırlar. Onlar elə 
sortlar yaratmaq istəyirlər ki, hal-hazırda hər hektar sahəyə əkilən 20-60 min ədəd əvəzinə 100 min 
bitki əkmək mümkün olsun. Bundan əlavə mal-qaranın yem bazasını möhkəmləndirmək məqsədilə 
silos  hazırlamaq  üçün  yeni  sortlar  əldə  edilərək  kənd  əməkçilərinin  öhdəsinə  verilmiĢdir.  Bu 
məqsədlə seleksiyaçı alimlər tərəfindən silos məqsədi ilə istifadə olunan «Giqant-  549»  sortu əldə 
edilmiĢdir.  Bu  sort  hər  hektar  sahədən  1000  sentner  yaĢıl  kütlə  əldə  etməyə  imkan  verir. 
Gövdəsində  40-dan  artıq  budağı  olur.  Bu  sort  öz  keçmiĢ  yabanı  növünü  xatırlatmaqla  yanaĢı 
budaqlarının sayı və məhsuldarlığı ilə ondan fərqlənir. 
Günəbaxanın  qiymətli  yağ,  dərman,  boyaq,  yem  və  s.  əhəmiyyətini  nəzərə  alıb 
respublikamızda bitkinin geniĢ əkin sahələrinin təĢkil edilməsi də məqsədəuyğun olardı.