Əlyazması hüququnda Əliyeva Fidan Bəhram qızı
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
58
Müəssisənin informasiya resurslannın formalaşdırılması və inkişafı aşağıdakı istiqamətlər üzrə həyata keçirilir: Bir problemlər və onların həlli üçün zəruri olan informasiya müəyyən edib; Informasiya zəruri mənbələrinin təhlili: toplanması, işlənməsi, təhlili və informasiya verilməsi, aşkar edilmiş problemlərin həlli. Qərar qəbul edən şəxslər üçün alternativlərin hazırlanması və müəssisəldə biznesin müasir formalarının tətbiqi üçün mühüm məsələdir və onun informasiya təhlükəsizliyi haqqında məsələnin həllindən ayrılan deyıl. Təmınat sıstemının informasiya və kommunikasiya texnologiyaları (İKT) özündə birləşdirən adam əsas biznes proseslərin, müəssisənin informasiya resurslarının köməyi ilə həyata keçirilir. İki müstəqil proses İKT anlayışının təməlində durur: İnformasiya texnologiyaları və kommunikasiya. Bu konsepsiyalarda - ilk proses, informasiyalaşma, informasiya texnologiyası, ikinci əsaslanır - iqtisadi agentləri (subyektləri) arasında qarşılıqlı əlaqəni təsvir edir. Şəbəkəsi cox vacib və aktual məsələdir. Bu işin məqsəd tədqiqatın nəticələrinin şərhi elmi-nəzəri metodların əsaslarının inkişafı üzrə səmərəli idarəetmə sisteminin İKT əsasında müəssisəsi sayılır. Qarşıya qoyulan məqsədə uyğun olaraq bölünənlər idi və aşağıdakı məsələlər həll edilmişdir: İnformasiya-kommunikasiya operativ texnologiyaların formalaşmasının nəzəri və təşkilati əsaslarını müəssisənin idarəetmə sistemində tədqiq: Şəbəkə təşkilatlannın inkişafı metodologiyası müasir vəziyyəti tədqiq: Konsepsiyasının elementləri, metodik prinsipləri, müddəalarının informasiya-kommunikasiya idarəetmə səmərəliliyinin artınlmasına yönəldilmiş texnologiyaları sistemlərinin formalaşdınlması üzrə hazırlanıb; İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları sisteminin idarə edilməsi müəssisələri tərəfındən hazırlamb; metodik yanaşmalar və və prinsiplər idarəetmə sistemlərində informasiya-kommunikasiya səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi üzrə müəssisələr əsaslıdır. Tədqiqatın predmeti ekonomiko- təşkilat strukturları yaradır. 59
İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları əldə olunmuş səviyyəsi və inkişaf problemləri siyasətdən keçidin zəruriliyini müəyyənləşdirir, informasiyalaşdırma ayrı- ayrı sahələrinin inkişafı istiqamətində rabitə və informasiya texnologiyalarının ümumi strategiyasının formalaşmasına gətirib, - dünya informasiya cəmiyyətinə daxil olmasıdır. Vahid informasiya məkanının formalaşması üçün əsas istiqamətini dəyişmək olar, eyni dərəcədə həm dövlət strukturları, həm də respublikanın əhalisi bütövlükdə istifadə edə bilərlər ki, məlumat bazalarının və informasiya resursları, bilik və informasiya infrastrukturunun inkişafı region siyasətinin artıq mövcud olan texnoloji imkanlardan qüvvəyə. Ardınca bu informasiya hüququnun təmin edilməsi və təşkilati, texnoloji bazasının təkmilləşdirilməsi təbii səbəb olacaq. İnformasiya- kommunikasiya texnologiyaları ölkənin inkişafı üçün ümummilli strategiyanın həyata keçirilməsi çərçivəsində bir mühüm istiqamətlər kimi nəzərdən keçirilir. Potensialın faydalı informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının inkişafı, informasiya təminatının yaxşılaşdırılması, regionlarda informasiya-kommunikasiya texnologiyaları sahəsində proqram məhsulunun ixracımn yeni imkanların yaranması barədə fermerlərin satış bazarlarında kənd təsərrüfatı məhsullarının və hava şəraitində əmək məhsuldarlığının artınlması və idarə, xidmət göstərmək, distant təhsil imkanlarının genişləndirilməsi, konsultativ tibbi yardım ilkin yaradılması, sektor yaxşılaşdınlması, səmərəliliyinin əldə olunması daxildir. Vətəndaşların dövlət rərəfindən verilən xidmət keyfiyyətinin Sosial-iqtisadi proseslərin informasiya təminatının əsas ıstıqamətləri və sahələri regionlarda iqtisadi, texnoloji, sosial və ekoloji məsələlərin innovasiya fəaliyyəti ilə daha sıx bağlıdır ki, onların həlli məcrasında dayanır. Onlardan məsələlərin müxtəlifliyini əsas göstərmək olar ki, buna ilk növbədə, aid etmək lazımdır: • Yüksək rəqabət qabiliyyətinə nail olunması buraxılan məhsulların daxili və xarici bazarlarda reallaşdırılması; • İxracata lazımi sürəti buraxılan məhsulun köməyi ilə təmin edilməsi;
60
• İxracın ümumi həcmində yüksək keyfıyyətli məhsul ixracının payı yüksək nailiyyətdir; • Məhsul və texnologiyaların yeniləşmə sürəti maksimum təmin edilməsi; • Yüksək texnojoji istehsalın səviyyəsinin nailiyyəti; • Ehtiyatlar bütün növ mövqelərin iqtisadi- sosioloji ilə optimal istifadə olunması; • Yeni məhsul, texnologiya və xidmətlərin yaradılmasında və həyata keçirilməsində ekoloji təhlükəsizliyin təmin edilməsi və ətraf mühitin çirklənməsinin azalması. Elmi - texniki inkişaf prioritetlərinin seçimi sosial-iqtisadi siyasətin mühüm istiqaməti olur. Vəzifə informasiya təminatı bununla bağlı olmalıdır, real vəziyyətinin müəyyən edilməsi, səmərəli sosial-iqtisadi fəaliyyətinin miqyasının müəyyənləşdirilməsi elm və texnikanın müasir inkişafının müəyyən edilmiş sektorlarında ölkənin, regionların və müəssisələrin qiymətləndirilməsinə mövqeyi ölkədə iqtisadi aktivliyi və s. ibarətdir. Ölkədə yaranmış real sosial-iqtisadi vəziyyəti nəzərə alaraq və sosial-iqtisadi fəaliyyətin informasiya təminatının müasir tendensiyalar ümumiləşdirərək, əminliklə demək olar ki, yaxın perspektivdə informasiya təminatının əsas istiqamətləri kimi daha çox maraq kəsb edir: • Sosial-iqtisadi sənaye müəssisələrinin fəaliyyəti, sahə və regional elmi təşkilatlarının yaradılması; • Xıdmət sahəsındə sosıal-ıqtısadı ıəalıyyətı genışləndirilməsi; • İnfrastruktur sosial-iqtisadi fəaliyyəti (innovasiyaların tətbiqi üzrə vasitəçilik xidmətləri göstərən ixtisaslaşmış fırmalar da daxil olmaqla, informasiya proseslərinin informasiya təminatı, maddi-texniki təchizat, maliyyə-kredit və hüquqi xidmətlər, habelə təcrübəli və maddi-texniki bazasını elm, və s. yaradılması; • Yeni təşkilati formalarının informasiya fəaliyyətinin, o cümlədən maliyyə- sənaye qrupları, regionlararası və beynəlxalq texnoloji mərkəzlər, virtual müəssisələr və s. yaradılması; 61
Şəhər, rayon və sahələrin, regionların administrasiyalarının fəaliyyətinin təşəkkülü və inkişafında innovasiya və innovasiya fəaliyyəti. Təsərrüfat fəaliyyətinin səmərəliliyinin və rəqabət qabiliyyətinin artırılması proseslərinin sürətləndirilməsi zərurəti sosial-iqtisadi fəaliyyət sahələrində və regionlarda, bölgələrdə informasiya mərkəzlərinin xüsusi sahələrarası müəssisələrdə informasiya təminatının yaradılması ilə yanaşı, qurumlann yaradılması, həmçinin regional mərkəzlərin sosial-iqtisadi fəaliyyətin analitik-informasiya təminatı şəklində tələb edir. Belə mərkəzlər struktur dəyişikliklərinin və innovasiya fəaliyyətinin uğurla keçirilməsi üçün zəruri olan məlumatların və biliklərin toplanması, sistemləşdirilməsi, saxlanması, aparmaqla bölgənin müəssisələrində marketinq fəaliyyətinin monitorinqinin keçirilməsi və bir-birinə və onlann qarşılıqlı əlaqələr, tərəfdaşlıq, əlavə məşğul olmalıdır. Regionda bilik və məlumat bazasını təşkil etmək: - Sənaye müəssisələrinin müxtəlif qrupların informasiya tələbatının proqnozlaşdırılması və aşkarlanması üzrə tədqiqatlan təşkil etmək və aparmaq; -Uçotu, qeydiyyatı, sertifikatlaşdırılması və reklam olan avtomatlaşdırma sistemləri, müxtəlif tipli informasiya resurslarının təşkili; Regionda və ölkədə mövcud olan bilik və məlumat bazaları üzrə sorğu xidmətini yaratmaq; - Qabaqcıl intellektual informasiya texnologiyaları işləyib hazırlamaq və yaymaq; - Kompleks informasiya təminatı, innovasiya fəaliyyəti, struktur dəyişikliklərinin marketinq məhsul yönümlü və dislokasiyanı məlumat bazalarının şəbəkəsinin strukturunu təşkilati-funksional avtomatlaşdırılmış sistemlərin hazırlanması, müəssisə regionun deyiL Kardinal dəyişikliyı qurumun xidməti müəssisənin kəsilməz işinin təşkili, regional informasiya mərkəzinin yaradılması, həm də təsirli ıqtisadi münasibətlərin qurulması, idarə mənsubiyyətindən və mülkiyyət formasından asılı olmayaraq müəssisə və sahələrin regionun elmi-texniki informasiya, onların arasında daha sıx 62
əsaslanan, elmi-texniki kooperasiyası müəssisələri arasında əlaqələrin qurulması və inkişaf tələb edir. Regional səviyyədə və müəssisələrin informasiya qurumları belə prinsipial olaraq yeni məhsullar və marketinq innovasiya fəaliyyətinin informasiya təminatı kompleks şəkildə istiqamətlənmiş region müəssisələrinin yaradılması, kömək etməlidir: - ınnovasiya texnologiyalarının tətbiqi, elmtutumlu sahələrin üstün inkişafının əsaSında maddi istehsal sahəsinin struktur dəyişikliklərinin edilməsi; - Elmi-tədqiqat, layihə-konstruktor işlərinin və istehsalın texnoloji hazırlığı səviyyəsinin yüksəldilməsi və müddətinin ixtisar edilməsi, innovasiya fəaliyyəti, elmi-texniki tərəqqinin sürəjtləndirjlməsini təmin edilməsi; - Xalq təsərrüfatı təyinatlı qabaqcıl yerli və xarici elmi nailiyyətlərin və elmi yeniliklərin geniş tətbiqi əsasında innovasiya məhsullarının nomenklaturasının genişləndirilməsi və istehsalın intensivləşdirilməsi; Sahələrarası və regionlararası əlaqələrin inkişafı məqsədilə innovasiya fəaliyyətinin və innovasiya proseslərinin sürətləndirilməsi. Aydın olur ki, informasiya texnologiyalan problemləri olan kiçik müəssisə kimi korporasiyalann, bütöv sahələrin və regionlann mühüm iqtisadi proseslərə toxunur. Bizim fikrimizcə aşağıdakı üç əsas problemlər, bu problemlərin arasında ən vacib sosial-iqtisadi amillərlə bağlıdır: - Biznes fasiləsizliyi təmin edilməsi, o cümlədən, təbii fəlakətlər zamanı, böhranlarda və digər fors-major hallar. Müəssisə, sahə, regional qurumları, bizneslə əlaqədar mövcud ola bilməz, bu mümkün olmadığı halda çıxarılması və saxlanılması üçün lazımdır. - Şirkətlərə, sahələr hazırlamaq və keçirmək səmərəli bərpası və inkişafı bilik və məlumat bazalarının yüksək məhsuldar şəbəkələrinin inkişafına imkan verməlidir. - Bu problemin həlli tətbiqi ilə ruhu virtual ayrılmış yüksək sürətli web- serverlər ola bilər. Bu resurslardan səmərəli şəkildə əlaqələndirmək, hesablamanın 63
miqyaslılıq - yüksək sadəliyi, klaster və saxlanması üçün resursların optimal istifadəsi yüksək məhsuldar şəbəkələrinin yaradılmasına gətitib çıxara bilər. Şübhəsiz bu problemin həlli üçün informasiya və digər amillər təhlükələr yarada bilər. Belə web-serverlər məqsədi ilə onun qanuni istifadə üçün açıq informasiya ilə maraqlanan yox ola bilər. Digər problem şirkətinin üzləşdiyi problem məsələlərin həlli üçün heyətin biridir. IT şirkətləri aşkar etmişlər ki, onlar üçün bir nömrə - personal, İT lazımi hazırlığı təmin etmək olub. Insan daha az müdaxilə ilə mərkəzləşdirilməsi hesabına idarəetmə və saxlanması təşkilatın fəaliyyətinə bu problemi həll etmək olar. Amma keyfıyyət problemləri informasiya texnologiyaları elə burada yarana bilər. Qeyd etmək vacibdir ki, informasiya texnologiyalan bazannın böyük hissəsi xarici informasiya sistemləri və proqram təşkil edir. Yoxluğu öz araşdırmaları yönümlü iqtisadi proseslərin xüsusiyyətlərini aşağıdakı problemlərin biri ola bilər. Bugünkü informasiya məkanı AZərbaycan iqtisadiyyatının zəif bağh olan öz aralannda informasiya sektorunun (dövlət və kommersiya, təsisat və regional) genişləndirilməsi və istifadə üçün asan və onların hər biri müxtəlif səbəblərdən ibarətdir. Bazar iqtisadiyyatının təşəkkülü zamanı informasiya resurslarının xeyli hissəsi qeyri-dövlət sektorunda iqtisadiyyatın, üstün və çox vaxt xeyli qabaqlayan dövlət bazarda kommersiya infotmasiya formalaşmağa başladı. Daha bir mühüm problem siyasətinin formalaşdınlması sahəsində buradan yaranır və informasiya məkanına daxil edilməsi qeyri-dövlət təşkilatlarının müxtəlif sinif və istifadə edilməsi informasiya resurslannın formalaşdırılması vahid qaydasını tənzimləyən normativ sənədlər özəl sektorun informasiya resurslarının istifadəsi kömək etməlidir. İnformasiya infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi dövlət siyasəti iqtisadiyyatın, eləcə də onun ayrı-ayn regionlarda müxtəlif inkişaf səviyyəsi informasiyalaşdırılması ölkənin regionlarında da nəzərə almalıdır.
|