Əlyazması hüququnda m a h m u d L u t ü r k a y r ə Ş a d ə T


D-T 203 “Tikinti müqavilələri üzrə bitməmiş tikinti işləri”



Yüklə 0,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/7
tarix14.01.2017
ölçüsü0,64 Mb.
#5435
1   2   3   4   5   6   7

D-T 203 “Tikinti müqavilələri üzrə bitməmiş tikinti işləri” 

D-T 341 “Hesabat dövrünün xalis mənfəəti” 

K-T 441 “Uzunmüddətli pensiya öhdəlikləri” 

2. Pensiyanın bir hissəsi ödənilmişdir: 



D-T 441 “Uzunmüddətli pensiya öhdəlikləri” 

K-T 221 “Kassa” 

3. Gələcək dövrün illik abunə haqqı nəzərə alınmışdır: 



D-T    171  “Alıcıların  və  sifarişçilərin  uzunmüddətli  debitor 

borcları” 

K-T 442 “Gələcək hesabat dövrlərinin gəlirləri” 

 

4.  Hər  ayın  sonunda  abunə  haqqı  satış  hesabına  silinir  (il  ərzində  hər  ay 



təkrar olunur) : 

D-T 442 “Gələcək hesabat dövrlərinin gəlirləri” 

 

 

K-T 601 “Satış” 

 

5. Uzunmüddətli avans alınmışdır: 

 

 

D-T 223 “Bank hesabaşma hesabları” 



K-T 443 “Alınmış uzunmüddətli avanslar” 

 

6. Avansın məbləği nəqliyyat vasitəsilə ödənilmişdir: 



D-T 443 “Alınmış uzunmüddətli avanslar” 

K-T 111 “Torpaq, tikili və avadanlıqlar – Dəyər” 

 

7. Gələcəkdə alınacaq torpaq sahəsi üçün maliyyə vəsaiti ayrılmışdır: 



D-T 

343 

“Keçmiş 

illər 

üzrə 

bölüşdürülməmiş 

mənfəət 

(ödənilməmiş zərər) ” 

38 

 

K-T 



444 

“Uzunmüddətli 

məqsədli 

maliyyələşmələr 

və 

daxilolmalar” 

 

8. Həmin maliyyə vəsaitinin bir hissəsi ödənilmişdir: 



D-T 

444 

“Uzunmüddətli 

məqsədli 

maliyyələşmələr 

və 

daxilolmalar” 

K-T 223 “Bank hesabaşma hesabları” 

 

9. Məhkəmə işinə görə hüquq firması qarşısında öhdəlik yaranmışdır: 

  

 

D-T 341 “Hesabat dövrünün xalis mənfəəti” 



 

 

K-T 445 “Digər uzunmüddətli öhdəliklər” 

 

10. Həmin öhdəliyin bir hissəsi ödənilmişdir: 



 

 

D-T 445 “Digər uzunmüddətli öhdəliklər” 



K-T 221 “Kassa” 

 

2.3. Qısamüddətli faiz xərcləri yaradan və qiymətləndirilmiş öhdəliklərin 

uçotu metodikası 

 

 

Qısamüddətli  faiz  xərcləri  yaradan  öhdəliklər  Hesablar  Planının  5  –  ci 



bölməsinin 50-ci maddəsində uçota alınır. Bu məqsdələ aşağıdakı hesablar nəzərdə 

tutulmuşdur: 



501 № li “Qısamüddətli bank kreditləri”; 

502 № li “İşçilər üçün qısamüddətli bank kreditləri”; 

503 № li “Qısamüddətli konvertasiya olunan istiqrazlar”; 

504 № li “Qısamüddətli borclar”; 

505  №  li  “Geri  alınan  məhdud  tədavül  müddətli  imtiyazlı  səhçlər” 

(qısamüddətli); 

506  №  li  “Törəmə  (asılı  müəssisədə  qısamüddətli  faiz  xərcləri  yaradan 

öhdəliklər)”; 

507 № li “Digər qısamüddətli faiz xərcləri yaradan öhdəliklər” 

Qısamüddətli  öhdəliklərin  müddəti  12  ay  müddətindən  artıq  olmayan 

kreditlər 501 № li hesabda qeydiyyata alınır. 


39 

 

Müvafiq  hesabda  müəəsisənin  ölkə  ərazisindəki  və  xarici  banklardam  milli  



və xarici valyutalarla aldığı müxtəlif qısamüddətli kreditlərin vəziyyəti və hərəkəti 

əks etdirilir. 

Kreditləşmə,  kreditlərin  sənədləşdirilməsi  və  onların  ödənilməsi  qaydaları 

bankın müvafiq təlimatları və kredit müqavilələri ilə tənzimlənir. 

Vaxtında ödənilməmiş bank kreditləri ayrıca uçota alınır. 

Kreditlər  alındıqda  501  №  li  hesabın  kreditinə,  ödəniş  mənbəini  uçota  alan 

hesabların  debetinə  yazılır.  Kredit  faizi  ödənmə  vaxtından  asılı  olmayaraq  aid 

olduğu  ayın  xərclərinə  daxil    edilir  (uçot  siyasətində  hesablama  metodundan 

istifadə edildikdə). 

Qısamüddətli  faiz  xərcləri  yaradan  öhdəliklərin  mühasibat  uçotu 

hesablarında əks etdirilməsi qaydası aşağıda verilmişdir: 

1.  İşdən azad edilmə ilə bağlı müavinət hesablanmışdır: 



D-T 202 “İstehsalat məsrəfləri” 

K-T  511  “İşdən  azad  olunması  ilə  bağlı  qısamüddətli  müavinətlər  və 

öhdəliklər” 

2. Müavinətin bir hissəsi ödənilmişdir: 



D-T  511  “İşdən  azad  olunması  ilə  bağlı  qısamüddətli  müavinətlər  və 

öhdəliklər” 

K-T 211 “Kassa” 

3. Uzunmüddətli zəmanət öhdəliklərinə görə hesablanmışdır: 



D-T 731 “Sair əməliyyat xərcləri” 

 

K-T 512 “Qısamüddətli zəmanət öhdəlikləri” 

 

4.Xalis mənfəət hesabına zəmanət öhdəlikləri hesablanmışdır: 



 

D-T 341 “Hesabat dövrünün xalis mənfəəti” 

 

K-T 512 “Qısamüddətli zəmanət öhdəlikləri” 

 

5.Zəmanət öhdəlikləri ödənilmişdir: 



D-T 512 “Qısamüddətli zəmanət öhdəlikləri” 

K-T 223 “Bank hesablaşma hesabları” 

40 

 

6.  Bölüşdürülməmiş  mənfəət  hesabına  hüquqi  xismət  üzrə  öhdəlik 



hesablanmışdır: 

D-T 343 “Keçmiş illər üzrə bölüşdürülməmiş mənfəət” 

K-T 513 “Qısamüddətli hüquqi öhdəliklər” 

7. Hüquqi öhdəliklərin bir hissəsi ödənilmişdir: 



D-T 513 “Qısamüddətli hüquqi öhdəliklər” 

K-T 223 “Bank hesablaşma hesabları” 

8. İşçilərə müavinət hesablanmışdır: 



D-T 341 “Hesabat dövrünün xalis mənfəəti” 

K-T 514 “Mənfəətdə iştirak planı və müavinət planları” 

 

9.Müəssisə öz işçisinin  mağazadan aldığı mala  görə  götürdüyü öhdəlik  üzrə 



hesablama aparmışdır: 

 

D-T 341 “Hesabat dövrünün xalis mənfəəti” 

 

K-T 515 “Digər qısamüddətli qiymətləndirilmiş öhdəliklər” 

 

10. İşçinin öhdəliyi ödənilmişdir: 



 

D-T 515 “Digər qısamüddətli qiymətləndirilmiş öhdəliklər” 

 

K-T 221 



 

11. Sığorta müqaviləsi üzrə öhdəlik hesablanmışdır: 

 

D-T 515-1 “Sığorta müqaviləsi üzrə qısamüddətli öhdəliklər” 

K-T 223 “Bank hesablaşma hesabları” 

 

2.4. Əmlak və şəxsi sığorta üzrə hesablaşmaların uçotu metodikası 



 

 

Müəssisə  sığortaçı  kimi  çıxış  edərkən  onun  əmlakının  və  işçi  heyətinin 



sığorta 

edilməsi 

üzrə 

qısamüddətli 



öhdəliklər 

haqqında 

məlumatları 

ümumiləşdirmək  üçün  uçotda  515  №  li  “Digər  qısamüddətli  qiymətləndirilmiş 



öhdəliklər  ”  hesabının  1-ci  “Sığorta  müqavilələri  üzrə  qısamüddətli 

öhdəliklər” subhesabından istifadə edir. 

41 

 

 



Hesablanan sığorta xərci istehsal məsrəfləri uçota alınan hesabların debetinə, 

515 № li hesabın kreditinə yazılır. Bu hesab üzrə mühasibat köçürmələri aşağıdakı 

kimidir: 

1.Sığortalanmış mal-material ehtiyatları üzrə itkilər silinmişdir: 



D-T 515-1 “Sığorta müqavilələri üzrə qısamüddətli öhdəliklər” 

K-T 201 “Material ehtiyatları” 

K-T 204 “Hazır məhsul” 

K-T 205 “Mallar” 

2. Sığorta şirkətinə sığorta haqqı ödənilmişdir: 



D-T 515-1 “Sığorta müqavilələri üzrə qısamüddətli öhdəliklər” 

K-T 221 “Kassa” 

K-T 223 “Bank hesablaşma hesabları” 

3. Sığorta ödənişinin məbləği müəssisəyə dəyən zərərdən artıq olmuşdur: 



D-T 515-1 “Sığorta müqavilələri üzrə qısamüddətli öhdəliklər” 

K-T 611 “Sair əməliyyat gəlirləri” 

4.  Xarici  valyuta  ilə  haqq-hesab  aparılarkən  müsbət  məzənnə  fərqi 

yaranmışdır: 

D-T 515-1 “Sığorta müqavilələri üzrə qısamüddətli öhdəliklər” 

K-T 332 “Məzənnə fərqləri üzrə ehtiyat” 

5.  Əmlakın  və  işçilərin  məcburi  sığortalanması  üzrə  borclar  istehsal 

məsrəflərinə silinmişdir: 

D-T 202 “İstehsal məsrəfləri” 

K-T 515-1 “Sığorta müqavilələri üzrə qısamüddətli öhdəliklər” 

6. Gələcək dövrlər üçün sığorta haqqı hesablanmışdır: 



D-T 223 “Bank hesablaşma hesabları” 

K-T 515-1 “Sığorta müqavilələri üzrə qısamüddətli öhdəliklər” 

7. Sığorta müqaviləsi üzrə sığorta ödəmələri daxil olmuşdur: 



D-T 223 “Bank hesablaşma hesabları” 

K-T 515-1 “Sığorta müqavilələri üzrə qısamüddətli öhdəliklər” 

42 

 

8.  Xarici  valyuta  ilə  haqq-hesab  aparılarkən  mənfə  məzənnə  fərqi 



yaranmışdır: 

D-T 332 “Məzənnə fərqləri üzrə ehtiyat” 

K-T 515-1 “Sığorta müqavilələri üzrə qısamüddətli öhdəliklər” 

9. Sığorta orqanları tərəfindən ödənilməmiş itkilər silinmişdir: 



D-T 343 “Keçmiş illər üzrə bölüşdürülməmişmənfəət” 

K-T 515-1 “Sığorta müqavilələri üzrə qısamüddətli öhdəliklər” 

 

2.5. Vergi və sair məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklərin uçotu metodikası 



 

Vergi  və  sair    məcburi  ödənişlər  üzrə  öhdəliklər  Hesablar  Planının  52-  ci 

maddəsində  qeydə  alınır  və  bu  məqsəd  üçün  aşağıdakı  sintetik  hesablar  nəzərdə 

tutulmuşdur: 



521 № li “Vergi öhdəlikləri” 

522 № li “Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklər” 

523 № li “Digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər” 

521  №  li  hesab  müəssisənin,  onun  işçi  heyətinin  və  təsisçilərinin  büdcəyə 

ödədikləri, bütün növ vergilər (ƏDV, mənfəət vergisi, aksizlər, fiziki şəxlərin gəlir 

vergisi,  əmlak  vergisi,  yol  və  mədən  vergisi  və  s.)  üzrə  hesablaşmaları 

ümumiləşdirmək üçün istifadə edilir. 

Büdcəyə  köçürülməsi  vergilər  521  №  li  hesabın  kreditində,  həmin  vergilər 

üzrə ödənilən məbləğlər isə kreditinə yazılır. 

Büdcəyə  vergilərin  hesablanması  və  ödənilməsi  Azərbaycan  Respublikası 

Maliyyə Nazirliyi, Vergilər Nazirliyi, Dövlət Gömrük Komitəsi və digər orqanların 

müvafiq  qərar  və  normativ  sənədləri  ilə  tənzimlənir.  Analitik  uçot  vergilərin 

növləri üzrə aparılır.  

Artıq  respublika  xəzinədarlıq  sisteminə  keçdiyi  üçün  büdcəyə  ödənilən 

bütün  vergilər  yerli  xəzinədarlıq  idarəsinə  köçürülür.  Ödənişin  təyinatı  qrafasında 

köçürülən verginin adı və hesabat dövrü göstərilir. 



43 

 

523 № li “Digər məcburi ödənişlər üzrə ehtiyatlar” hesabda rüsum, lisenziya 



və digər məcburi ödənişlərin uçotu aparıla bilər 

Vergi  və  sair  məcburi  ödənişlər  üzrə  ehtiyatların  mehasibat  uçotu 

hesablarında əks etdirilməsi qaydası aşağıda verilmişdir: 

1.  ƏDV və aksiz hesablanmışdır: 



D-T 701 “Satışın maya dəyəri” 

K-T 521 “Vergi öhdəlikləri” 

2. Mənfəətdən vergi hesablanmışdır: 



D-T 901 “Cari mənfəət vergisi üzrə xərclər” 

K-T 521 “Vergi öhdəlikləri” 

3. Fiziki şəxlərin əmək haqqından gəlir vergisi hesablanmışdır: 



D-T 533 “Əməyin ödənişin üzrə işçi heyətinə olan borclar” 

K-T 521 “Vergi öhdəlikləri” 

4. Təsisçilərdən gəlir vergisi hesablanmışdır: 

D-T 534 “Dividentlərin ödənilməsi üzrə işçilərə kreditor borcları” 

K-T 521 “Vergi öhdəlikləri” 

5. Əmlak, torpqa, mədən və s. vergi növləri hesablanmışdır: 



D-T 202 “İstehsalat məsrəfləri” 

D-T 731 “Sair əməliyyat xərcləri” 

K-T 521 “Vergi öhdəlikləri” 

6.  Vergilərin  uçotdan  gizlədilməsi,  vaxtında  ödənilməməyə  görə  tətbiq 

olunan maliyyə sabksiyaları və cərimələr üzrə büdcəyə hesablanmışdır: 

D-T 343 “Keçmiş illər üzrə bölüşdürülməmiş mənfəət” 

D-T 731 “Sair əməliyyat xərcləri” 

K-T 521 “Vergi öhdəlikləri” 

7. Büdcəyə artıq ödənilmiş vergi və rüsumlar geri qaytarımışdır: 



D-T 223 “Bank hesablaşma hesabları” 

K-T 521 “Vergi öhdəlikləri” 

8. Istehsal və tədavül xərclərinə aid edilən maddi sərvətlər, iş və xidmətlərə 

görə ödənilmiş ƏDV silinmişdir: 


44 

 

D-T 521 “Vergi öhdəlikləri” 



K-T 241 “Əvəzləşdirilən ƏDV” 

9. Büdcəyə olan borc hesabından ödənilmişdir: 



D-T 521 “Vergi öhdəlikləri” 

K-T 223 “Bank hesablaşma hesabları” 

 

10. Büdcəyə olan borc ƏDV sub-uçot hesabından ödənilmişdir: 



D-T 521 “Vergi öhdəlikləri” 

 

K-T 224 “Tələbələrə əsasən verilən digər bank hesabları” 

 

11. Büdcəyə olan borc bank krediti hesabına ödənilmişdir: 



D-T 521 “Vergi öhdəlikləri” 

 

K-T 501 “Qısamüddətli bank kreditləri” 

 

12. Nəqliyyat xidmətinə görə rüsum hesablanmışdır: 

 

D-T 721 “İnzibati xərclər” 

 

K-T 523 “Digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər” 

13. Rüsum ödənilmişdir: 



D-T 523 “Digər məcburi ödənişlər üzrə öhdəliklər” 

 

K-T 221 “Kassa” 

 

Müəssisə  ödəyicisi  olduğu  hər  bir  vergi  üzrə  Vergi  Məcəlləsində  nəzərdə 



tutulduğu  qaydada  vergi  orqanına  hesablanmış  və  ödənilmiş  vergilərin  haqq-

hesabını  təqdim  edir.  Eyni  zamanda  vergi  uçot  şöbəsində  bütün  tədiyəçilərin 

təqdim  etdikləri  hesabat  ödəniş  sənədlərinə  əsasən  şəxsi  hesab  vərəqəsi  tərtib 

olunur.  Mütəmadi  olaraq  büdcə  ilə  hesablaşmaların  dəqiq  uçotunu  aparmaqdan 

ötrü  tədiyyəçilər  özlərinin  mühasibat  uçotunda  və  vergi  orqanının  şəxsi  hesab 

vərəqəsində əks olunan göstəricilərin uyğunluğunu yoxlamalıdırlar. 



 

2.6. Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklərin uçotu metodikası 

 

 

Işçi  heyətinin  dövlət  sosial  sığorta,  pensiya  təminatı  və  başqa  bu  kimi 



hesablaşmalar  haqqında  məlumatların  uçotu  üçün  Hesablar  Planında  522  №  li 

“Sosial  sığorta  və  təminat  üzrə  öhdəliklər”  adlı  hesab  nəzərdə  tutulmuşdur. 

45 

 

Sosial  sığorta  və  təminatlara  ayırmaların  qaydaları  müvafiq  orqanların 



qanunvericilik aktları ilə nizama salınır.  

Bu hesabın tərkibində aşağıdakı subhesablar açıla bilər: 



522-01 “Sosial sığorta hesablaşmalar” 

522-02 “Pensiya təminatı üzrə hesablaşmalar” 

522-01 № subhesabda müəssisənin işçi heyətinin pensiya təminatı ayırmalar 

əks etdirilir. 

Soial  sığorta  və  təminat  üzrə  öhdəliklərin  mühasibat  uçotu  hesablarında 

qeydə alınması qaydası aşağıdakı kimidir: 

1.  Hesablanmış  əmək  haqqına,  mükafatlara,  məzuniyyət  haqlarına  və  digər 

gəlirlərə görə sosial sığorta fonduna ayırmalar edilmişdir: 

D-T 202 “İstehsalat məsrəfləri” 

K-T 522 “Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklər” 

2. Hesablanmış əmək haqqından 3 % həcmində pensiya təminatına ayırmalar 

hesablanmışdır: 

D-T 533 “Əməyin ödənişi üzrə işçi heyətinə olan borlcar” 

K-T 522 “Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklər” 

3.  Xalis  mənfəət  və  digər  fondlar  hesabına  aparılan  işlər  üzrə,  yaxud  tərtib 

olunan maliyyə sanksiyalarına və cərimələrə görə ayırmalar hesablanmışdır: 

D-T 341 “Hesabat dövrünün xalis mənfəəti” 

D-T 343 “Keçmiş illər üzrə bölüşdürülməmiş mənfəət” 

K-T 522 “Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklər” 

 

4. Sosial sığorta  fondu  üzrə ödəmələr, sığorta ayırmalarından artıq olduqda, 

sosial fondan pul vəsaitləri alınmışdır: 

D-T 223 “Bank hesablaşma hesabları” 

K-T 522 “Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklər” 

 

5.Hesablanmış cərimə məbləği təqsirkar şəxsin hesabına aid edilmişdir: 

 

D-T 217 “Digər qısamüddətli debitor borcları” 

K-T 522 “Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklər” 

 

6. Sosial sığorta fonduna olan borclar ödənilib: 



46 

 

D-T 522 “Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklər” 



K-T 221 “Kassa” 

K-T 223 “Bank hesablaşma hesabları” 

7. Əmək qabiliyyətini itirməsinə görə ilk 14 təqvim gününə düşən müavinət 

hesablanmışdır: 

D-T 202 “İstehsalat məsrəfləri” 

K-T 533 “Əməyin ödənişi üzrə işçi heyətinə olan borclar” 

8. Sosial sığorta fondu hesabına müavinat ödənilmişdir: 



D-T 533 “Əməyin ödənişi üzrə işçi heyətinə olan borclar” 

K-T 522 “Sosial sığorta və təminat üzrə öhdəliklər” 

Sosial  sığortaqanunla  nəzərdə  tutulmuş  hallarda  fiziki  şəxslərin  itirilmiş 

əmək  haqqlarının,  gəlirlərinin  və  ya  əlavə  xərclərinin  konpensasiya  edilməsinə, 

habelə itirlməsinin qarşısının alınmasına yönəldilmiş təminat formasıdır. 

Sosial  sığorta  məcburi  dövlət  sığortası  və  könüllü  (əlavə)  sığorta 

formalarında olur. 

Məcburi  dövlət  sığortası  işə  götürənlər  tərəfindən  bütün  əmək  müqaviləsi 

üzrə  işləyənlər  barəsində  həyata  keçirilir.  Qanunda  nəzərdə  tutlmuş  hallarda  digər 

şəxslər də məcburi dövlət sosial sığortasına cəlb olunurlar. 

Sosial  sığorta  hadisəsi  elə  bil  haldır  ki,  onun  baş  verməsi  ilə  sığorta 

olunanın,  sığorta  təşkilatlarından  sığorta  ödəməsi  hüquqi  yaranır.  Sosial  sığorta 

hadisəsinə aşağıdakılar aiddir: 

  pensiya yaşına çatmaq; 

  əlil olmaq; 

  ailə başçısını itirmək; 

  əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi; 

  hamiləlik və doğum; 

  uşağın anadan olması; 

  uşağa qulluq; 

  ölüm; 


47 

 

  sanatoriya-kurort müalicəsi zərurəti; 



  işsiz olmaq (qanunvericiklə müəyyən edilmiş dövr ərzində) 

Məcburi  dövlət  sığorta  haqqı  hüquqi  şəxs  statusunda  olan  müəssisələr,  onların 

filialları  və  nümayəndəlikləri,  habelə  başqasının  sosial  sığorta  edən  şəxslər  üçün 

hesablanmış əməyin ödənişinin 22 faizi miqdarında nəzərdə tutlur. 

Sığortaçı  sığorta  olunana  sosial  sığorta  şəhadətnaməsi  verir.  Şəhadətnamənin 

forması AR-nın Dövlət Sosial Müdafiə Fondu tərəfindən təsdiq edilir. 

Sığorta  edənlər  uçotda  olduqları  DSMF  –  yə  məcburi  dövlət  sığortası  üzrə 

rüblük  (illik  hesabat)  (forma  B1)  təqdim  edirlər.  Rüblük  hesabat  həmin  rübdən 

sonra gələn birinci ayın 20 dən gec olmayaraq təqdim edilir.  

Illik hesabat hər il üçün növbəti ilin mart ayının 1 – nə kimi təqvim edilməlidir. 

Uzun müddət xəstə olanlar əmək qabiliyyətini itirdiyi gündən başlayıb, xəstəlik 

müddəti son 12 ay ərzində ümumiyyətlə, yaxud ardıcıl (eyni xəztəlik üzrə) 6 aydan 

çox olduqda yoxlanılmaq üçün tibbi sosial ekspert komissiyasına göndərilir. 

Əmək  qabiliyyətini  müvəqqəti  itirmiş  işçilərə  ilk  14  təqvim  günü  üçün 

işəgötürənin vəsaiti hesabına müavinət ödənilir. 

Məcburi  dövlət  sosial  sığorta  ödəmələri  sosial  sığorta  hadisəsi  baş  verdikdə 

verilən ödənclərdir. Bunlara aşağıdakılar aiddir: 

 AR-nın qanunvericiliyi ilə müəyyən edilən əmək pensiyaları; 

 əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət; 

 hamiləliyə və doğuma görə müavinət; 

 uşağın anadan olmasına görə birdəfəlik müavinət; 

 qanunvericilikdə  nəzərdə  tutulmuş  yaş  həddinə  çatanadək  uşağa  qulluqla 

əlaqədar müavinət; 

 dəfn üçün müavinət; 

 sığorta  olunanların  sanatoriya  –  kurort  müalicəsi  üzrə  xərclərin  tam  ya 

qismən ödənilməsi. 

Əmək  pensiyaları  müvafiq  qanunvericilikdə  nəzərdə  tutlan  qaydalarda  və 

şərtlərlə verilir. 



48 

 

Əmək  qabiliyyətini  müvəqqəti  itirməyə  görə  müavinət  aşağıdakı  hallarda 



verilir: 

 xəstəlik və zədə nəticəsində əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdikdə; 

 sanatoriya-kurort müalicəsi zamanı; 

 xəstələnmiş ailə üzvlərinin qulluğa ehtiyacı olduqda; 

 epidemoloji hallarda karantin zamanı; 

 vərəm və peşə xəstəlikləri ilə əlaqədar müvəqqəti olaraq başqa işə keçirildiyi 

zaman və s. 

Əmək  qabiliyyətinin    müvəqqəti  itirilməsinə  görə  müavinət  ilk  14  təqvim 

günü  üçün  işəgötürənin  vəsaiti,  qalan  günlər  üçün  isə  məcburi  dövlət  sığorta 

haqları hesabına ödənilir.  

Əgər,  əmək  qabiliyyətinin  müvəqqəti  itirilməsi  işə  bərpa  olunma  barəsində 

qərar  çıxarıldığı  gündən  sonra  da  davam  edərsə,  onda  müavinətin  xəstəlik 

vərəqəsində  göstərilmiş  ilk  14  təqvim  gününə  düşən  məbləği  işəgötürənin  vəsaiti 

hesabına, qalan hissəsi isə məcburi dövlət sosial sığorta haqları hesabına ödənilir. 

Əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət aşağıdakı hallarda 

verilmir: 

 6 ay sosial sığorta stajı olmayan işçilərə; 

 işdən  boyun  qaçırmaq  məqsədilə  qəsdən  öz  sağlamlığına  zərər  vuran,yaxud 

da özünü yalandan xəstə kimi qələmə verən (simulyant) işçilərə; 

 törətdikləri  cinayət  zamanı  aldıqları  zədə  nəticəsində  əmək  qabiliyyətini 

müvəqqəti itirdikdə; 

 məhkəmənin qərarı ilə məcburi müalicə zamanı (ruhi xəstələrdən başqa); 

 həbsdə olduğu və məhkəmə-tibbi ekspertizası aparılan zaman. 

Əmək  şikəstliyi  və  ya  peşə  xəstəliyi  nəticəsində  əmək  qabiliyyətinin 

müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət qazancın 100 % i miqdarında verilir.  

Əmək  şikəstliyi  və  ya  peşə  xəstəliyindən  başqa  əmək  qabiliyyətinin 

müvəqqəti itirilməsi hallarında müavinət aşağıdakı miqdarda verilir: 

 əlillərə qazancın 150% i həcmində; 



49 

 

 8  il  və  daha  çox  ümumi  iş  stajına  malik  olan  işçilərə  qazancın  100  %  i 



həcmində; 

 öhdəsində    16  yaşa  çatmamış  (təhsil  alırsa  18)  və  daha  artıq  uşağı  olan 

işçilərə qazancın 100 % i həcmində; 

 5 ildən 8 ilə qədər ümumi iş stajı olan işçilərə qazancın 80 % i həcmində; 

 21 yaşına çatmamış və 5 ilədək ümumi iş stajı olan ata anasız yetim uşaqlara 

qazancin 80 % i həcmində; 

 5 ilədək ümumi iş stajı olan işçilərə qazancın 60 % i  həcmində. 

Hərbi  qulluqçulara  və  xüsusi  rütbəli  şəxslərə  əmək  qabiliyyətini  müvəqqəti 

itirməyə  görə  müavinət  sosial  sığorta  stajından  asılı  olmayaraq  aylıq  təminat 

xərcliyinin 100 % i miqdarında verilir. 

Əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirilməsinə görə müavinətın həcmi həmkarlar 

ittifaqlarının üzvlüyündən asılı deyildir. 

Respublikanın  vətəndaşı  olmayan,  lakin  burada  işləri  və  məcburi  dövlət 

sosial  sığorta  haqqı  ödəyən  işçilərə  əmək  qabiliyyətinin  müvəqqəti  itirilməsinə 

görə müavinət ümumi əsaslarla ödənilir. 

Müavinətin məbləği təyin edilərkən ümumi iş stajı pensiya qanunvericiliyinə 

müvafiq olaraq əmək qabiliyyətinin itirildiyi günədək hesablanır. 

Hamiləlik  dövründə  və  doğuşdan  sonrakı  dövr  üçün  işləyən  qadınlara  126 

təqvim günü (doğuşdan əvvəl 70 təqvim günü və doğuşdan sonra 56 təqvim günü) 

müddətinə  ödənişli  məzuniyyət  verilir.  Doğuş  çətin  olduqda  2  və  daha  çox  uşaq 

doğulduqda doğuşdan sonrakı məzuniyyət 70 təqvim günü müddətində verilir. 

Uşaq  doğularkən  ailəyə  qanunvericilikdə  müəyyən  olunmuş  məbləğdə 

birdəfəlik  müavinət  hesablanır.  2  və  daha  çox  uşaq  olduqda  birdəfəlik  müavinət 

hər uşağa görə verilir. 

Uşaq ölü doğulduqda müavinət verilmir. 

Dəfn  üçün  müavinət  işçi  vəfat  etdikdə  və  ya  onun  himayəsində  olan 

aşağıdakı ailə üzvləri öldükdə verilir: 

 arvadı (əri); 



50 

 

 18  yaşına  çatmamış  və  ya  əmək  qabiliyyəti  olmayan  uşaqları,  qardaşları  və 



bacıları (yaşından asılı olmayaraq); 

 valideynləri; 

 babası və nəvəsi; 

Müavinət işçinin iş yeri üzrə (əmək kitabçasının olduğu yerdə) müdiriyyıtin 

müavinət  təyin  edən  kommisiyası  və  ya  kommisiyanın  səlahiyyət  verilmiş  üzvləri 

tərəfindən təyin edilir. 

Sığorta  olunanların  sanatoriya  –  kurort  müəssisələrində  müalicə  olunmaq 

üçün aldıqları yollayışların dəyəri məcburi dövlət sosial sığortası hesabına ödənilir. 

Belə  xərclərin  maliyyələşdirilməsi  üçün  ADSMF  tərəfindən  mərkəzləşdirilmiş 

qaydada  Azərbaycan  Həmkarlar  İttifaqları  Konfederasiyasına  ayrılmış  vəsait 

hesabına həyata keçirilir. 


Yüklə 0,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin