Əmək mühafizəsi və təhlükəsizliyi fənni, onun məqsədi və toxunduğu əsas məsələlər

1.
 
Əmək mühafizəsinin hüquqi və təşkilati əsasları 
2.
 
Istehsalat sanitariyasının əsasları 
3.
 
Təhlükəsizlik texnikasının əsasları 
4.
 
Yanğın təhlükəsizliyinin əsasları 
Belə bölgü əməyin mühafizəsi formalarının müxtəlifliyindən irəli gəlir. Bu o 
deməkdir ki, işçilərin əməyi qanunvericilik qaydaları ilə, tibbi və texniki yollarla 
mühafizə edilir.
I bölmədə
işçilərin zədələnmə və xəstələnmələrinin aradan qaldırılmasına 
yönəldilmiş kompleks hüquqi-təşkilati tədbirlər öyrənilir.
II bölmədə
işçilərə istehsal amillərinin (səs-küy, toz, qaz, şüalanma və s.) 
zərərli təsirlərinin qarşısını alan təşkilati, gigiyenik, texniki-sanitariya tədbirləri və 
vasitələri öyrənilir.
III bölmədə
işçilərə təhlükəli istehsalat amillərinin təsirinin qarşısını alan 
təşkilati-texniki tədbir və vasitələr sistemi öyrənilir.
IV bölmədə
əmək təhlükəsizliyini və müxtəlif obyektləri mühafizə etməyə 
yönəldilmiş yanğından mühafizə tədbir və vasitələri öyrənilir.

---

Əmək mühafizəsi üzrə mövcud qanunlar, standartlar, normalar bütün 
müəssisə və təşkilatlar, onların vəzifəli şəxsləri və bütün işçilər üçün məcburidir.
Əmək mühafizəsi fənnində qəbul edilmiş terminlər
və onların məzmunu. 
Əmək təhlükəsizliyi standartlar sisteminə görə əmək mühafizəsi fənninə 
uyğun aşağıdakı terminlər qəbul edilmişdir. 
1.Əmək mühafizəsi
– bu qanunvericilik aktlarından, təşkilati, texniki, 
gigiyenik, müalicə – profiliktiki, sosial – iqtisadi tədbirlər sistemindən ibarət olub, 
insanların əmək prosesində sağlamlığını və işləmə qabiliyyətini qorumaqla 
təhlükəsizliyi təmin edir.
2.Təhlükəsizlik texnikası
– istehsalat prosesində yaranan təhlükəli istehsalat 
amillərinin işçilərə təsirini azaltmaq və ləğv etmək üçün texniki vasitələr və 
təşkilati tədbirlər sistemidir. 
3.Əməyin təhlükəsizliyi
– işçi yerlərində zərərli və təhlükəli istehsalat 
amilləri, işçilərin sağlamlığına təsir olmayan əmək şəraitinin vəziyyəti nəzərdə 
tutulur. 
4.Istehsalat sanitariyası
– işçi yerlərində zərərli istehsalat amillərinin işçilərə 
təsirinin qarşısını almaqdan ötrü texniki, sanitar – gigiyenik və təşkilati tədbirlər 
sistemindən ibarətdir. 
5.Əməyin gigiyenası
– işçi yerlərində əmək şəraitinin sağlamlaşdırılması 
sahəsində sanitariya- gigiyena və müalicə profilaktiki tədbirlər kompleksidir. 
6. Təhlükəli istehsalat amilləri
– müəyyən iş şəraitində istehsalat amillərinin 
təsiri nəticəsində işçilərin gözlənilmədən zədələnməsi, travma alması başa düşülür. 
7. Zərərli istehsalat amilləri
– iş zamanı istehsalat amillərinin işçilərə təsiri 
(zərərli tozlar, qazlar, səs-küy, titrəyiş və s.) peşə xəstələnmələrinə, yaxud iş 
qabiliyyətinin azalmasına səbəb olur. 
8.Bədbəxt hadisələr
– işçilərin əmək fəaliyyəti zamanı istehsalat tapşırığını 
yerinə 
yetirərkən 
təhlükəli 
amillərin 
təsiri 
nəticəsində 
əmələ gələn 
zərərçəkmələrdir. 
9. Peşə xəstəlikləri
– istehsalat prosesində əmələ gələn istehsalat zərərlərinin 
təsiri nəticəsində yaranan xəstəliklərdir. 
10. Təhlükəsiz əmək tələbləri
– qüvvədə olan qanunvericilik aktlarının, 
normativ texniki sənədlərin və təlimatların tələblərini ödəyən işlərdə, işçilərin 
təhlükəsizliyini təmin edən tələbatlardır. 
11. Təhlükəsiz istehsalat avadanlıqları
– normativ texniki sənədlərə əsasən 
əməyin təhlükəsizliyi tələbatını ödəyən istehsalat avadanlıqlarıdır. 
12. Istehsalat estetikası 
– istehsalat binalarının texnoloji istehsalat 
avadanlıqları, konstruksiyaları və işçi yerlərinin xoşagələn səviyyədə gözəl 
olmasının işçilərin bədii zövqünə uyğun olması kimi əsas vasitələrdən biri hesab 
edilir. 
13. Əmək fiziologiyası
– işçilərin əmək fəaliyyəti zamanı funksional vəziyyət 
öyrənilir və insanın işləmə qabiliyyətini daha yüksək səviyyədə saxlamaqdan ötrü 
tədbirlər nəzərdə tutulur. 
14. Əmək psixologiyası
– işçilərin əmək fəaliyyətində onun yaratdığı əmək 

---

məhsuldarlığının artmasını öyrənməklə peşə xüsusiyyətlərinin daha da 
formalaşmasına baxılır. 
15. Yanğın profilaktikası
– yanğınla mübarizə texnikasının mühüm hissəsi 
olmaqla yanğın və partlayışın qarşısının alınması və ləğvi üçün nəzərdə tutulan 
təşkilati – texniki tədbirlər sistemidir.