Енгил атлетика маш=лари техникаси

2.2 Uloqtirish texnikasi asoslari
Yengil atletikada uloqtirishlarning asosiy maqsadi sport uskunalari ya’ni; yadroni, diskni, nayzani, va granatani iloji boricha uzoq masofaga uloqtirishdir. Uloqtirish tezkor-kuch yo‘nalishdagi atsiklik mashqlardan tuzulgan.

Sport uskunalarining uzoq uchushi boshlang‘ich tezlikka uchish burchagiga, havo qarshiligiga, yerning tortib kuchiga (tezlanish, og‘irligi kuchi) bog‘liq bo‘ladi. Sport uskunalarini uloqtirish yengil atletikada har xil usullar bilanbajaraladi: bosh orqasidan (to‘p granata nayza) uloqtirish, aylanib uloqtirish (disk bosson), itqitish (yadro).

Uloqtirishning asosiy vazifasi boshlang‘ich tezlik kuchlanishini ko‘paytirish hisobiga uning tezlik olishiga yordamlashishdir . yengil atletikadagi uloqtirishda snariyatni tezlik olishini uchta ketma-ket bosqichi mavjud.

«Uloqtiruvchi -snariyad» tizimini tezlik olishi.

Gavdaning tezlik olishi.

Snariyadga bevosita ta’sir ko‘rsatuvchi gavda qismlarining tezlik olishi.

Uloqtirishlar ketma-ket beshda qismga ajratiladi: Snariyadni ushlash, tezlanish olish uchun yugurishga tayyorlanish va yugurish, final kuchlanishga tayyorlanish, ya’ni snariyadni quvib o‘tish, final kuchlanishi, qo‘ldan snariyad chiqarish va uning uchushi. Snariyadni ushlash, sportchining unga kuchlanish berishini ta’minlashi zarur. Tezlanish olishning asosiy vazifasi snariyad harakati uchun boshlang‘ich tezlik berish bo‘lib, yugurish, aylanish yoki sakrashlar orqali amalga oshiriladi. Final kuchlanishning tayyorgarlik ko‘rish snariyadni quvib o‘timsh tos va oyoqlar gavdaning yuqorigi qismini hamda qo‘l orqali bajariladi. Final kuchlanish chap oyoqni yerga qo‘yish bilan boshlanib, bunda gavdaning har hil qismlarini ketma-ket tezlanish olishi muhim rol o‘yinaydi. Oldin oyoq katta tos, yelka mushaklari harakatga tushadi. Final kuchlanishning farqlanadigan hususiyati (snariyadni chiqarishda) hamma kuchlarni yo‘naltirilgan ta’sirining snariyadni chiqibketish yo‘nalishi bilan mos kelishidadir. Hamma harakatlarning bir-biriga mos kelishi uloqtirishning hamma qismlarini bajarish. Snariyadlarning uchushi tezligini yuqori darajada ta’minlaydi.

Nazorat savollari.

1.Sport mashqlari texnikasi nima.

Siklik harakat haqida tushuncha bering,

Atsiklik harakat haqida tushuncha bering

Yurish bilan yugurishni izoxlang.

Yugurishni necha qismga bo‘linib o‘rganiladi.

Sakrashning qanday turlari bor

Sakrashlar necha bosqichga ajratiladi.

Uloqtirishlar nechaga bo‘linadi.

Tayanch suslar.

Yurish

Yugurish

Sakrash

Depsinish

Uloqtirish

Disk

Yadro

Langar cho‘p

Yengil atletikaning kupchilik turlari (yugurish, o`zunlikka, balandlikka sakrash, granata uloqtirish va boshqalar shunchalik tabiiyki, ularni xatto endi boshlayotgan sportchilar ham qiynalmay bajara oladilar. Yengil atletikaning har qanday turida bu mashqlarni bajarish uchun maxsus ishlab chiqilgan texnikasi bor sportchilargina muvaffaqiyatga erisha oladi.Takomillashgan texnika deganda, eng yaxshi natijalarga erishishga imkon beradigan sport mashqlarini bajarishning eng ratsional va eng samarali usullari tushuniladi.

Sport texnikasi harakatlar shakligina emas. Yengil atletika mashqi qanday usulda bajarilmasin, u har doim sportchining ongiga , uning irodaviy va jismoniy fazilatlariga ma`lum malakalarga , organ va sistemalarining funksional tayyorgarlik darajasiga, tashqi muxitning ma`lum sharoitidagi harakat faoliyatiga bog`liqdir. Har bir yengil atletik mashqning o`z shakli va mazmuni bor.

Mashq shakli- harakatlarning, yo`nalishlarning, amplitudalarning, ayrim zvenolar tezligining,sur`atining, ritmining va yaxlit faoliyatidagi bir vaqtda va ketma-ket ijro etiladigan harakatlar muayyan mosligining kinematik to`zilishidir.

Yugurish, sakrash va uloqtirish texnikasi biomexanika nuqtai nazaridan ratsional bulishi kerak.

Harakat yoki ishni erkin , yengil ortiqcha qiynalmay bajaradigan bulishi juda muxim. Xatto maksimal kuchlanish kerak xatto maksimal kuchlanish kerak

Sportchining nafas olishi – sport texnikasining uzviy qismidir. Nafas tezligi va chuqurligi , nafas olish va chiqarish fazalarining davom etish vaqti va pauzalar harakat yo`nalishi, amplitudasi va ritmi bilan, sportchiga qanchalik zur kelayotgani bilan shartli-reflektor bog`liqdir.

Sport mashqlari texnikasini ma`lum sharoitlarda yaxlit ishni bajarish usuli, deb bilmoq kerak. Shuning uchun ham yengil atletikachi harakatlarni boshqarish to`g`risidagina emas, balki konkret sharoitda uning hamma psixik va jismoniy faoliyatini boshqarish xakida ham gapirsa buladi.

Sport texnikasini o`rgatish va uni analiz qilishni yengillashtirish uchun yaxlit harakatlarni –yugurish, sakrash, uloqtirish - qismlarga, fazalarga, momentlarga bulish mumkin.