English-Azerbaijani Explanatory

I/F
 (InterFace) — İnterfeys.
I/O
 Bandwidth
 —
Yanmsistem 
giriş-çıxışın 
buraxılış
 qabiliyyəti.
İ860XP — İ860XP prosessoru. 
Intel firmasının 
mikroprosessoru,
 həmçinin 
80860 kimi 
tanınıb. 1990-
9
1-ci
 illərdə
 işlənib 
hazırlanıb.
IA-32
 (Intel 
Architecture-32 
bit) — IA-32 arxitekturası. 
Intel
 korporasiyasının bir- 
biri ilə uyğunlaşan 
yuxarıdan
 aşağı 
ümumi 
şəkildə
 müəyyən
 
olunmuş 
32-razryadlı 80386, 80486, 
Pentium, 
Pentium Pro, 
Pentium
 
II, Celeron və Xeon 
prosessorlarının 
arxitekturası. Bu sistemin 
bir sıra qüsurları İnteli 
IA- 
64 arxitekturasına keçməyə 
məcbur
 etdi.
IA-64 (Intel 
Architecture-64 
bit)
 
— IA-64 arxitekturası. 
Intel
 korporasiyasının 
ümumi
 
müəyyən olunmuş 
64-razryadlı
 arxitekturalı 
Merced, Itanium tipli 
prosessorları
 1994-cü ildə. 
Hewlett-Packard
 
firmasının 
aktiv
 
iştirakı ilə yaradılıb.
IAB
 
(internet
 Architecture 
Board) — İnternet 
Arxitekturası
 
üzrə Şura, 
İnternetin ISOC-a (internet 
Society) daxil olan rəhbər 
orqanlarından 
biri. Yeni 
protokollar,
 standartlar, 
şəbəkənin
 inkişafı 
layihələrini və 
yeni 
ünvanların
 
verilməsi 
qaydalarını və s. qəbul edir. 
İctimai əsaslarla 
işləyir. 
Ancaq ixtisas 
və hörmətə 
malik 
şəxslər IAB-İn üzvü 
ola
 
bilər. IAB 
təşkilatı 
IANA,
 
IETF, IRTFkimi 
digər komitələrə (qruplara) 
rəhbərlik
 edir. 
IAB Internet 
Activities
 
Board - internet 
Fəaliyyət Şurası kimi də 
tanımb.
IBM (International Business 
Machines)
 
— Kompüter 
sahəsində
 
ixtisaslaşmış 
transmilli
 ABŞ şirkəti. Əsası 
16iyunl911
٠
ci 
İldə 
qoyulmuş,
 mərkəzi 
qərargahı
 
New-York 
ştatında
 yerləşir.
 Dünyada 
ilk
 fərdi
 
kompüter sayılan 
IBM 5100 (IBM Portable 
Computer)
 IBM tərəfindən 
!975-ci 
İldə istehsal 
edilmişdir,
 ümumiyyətlə 
'kompüterlərin 
kütləvi 
istehsalı
 
-IBM şirkətinin 
adiyla 
bağlıdır.
IAC
 (In
 Any
 Case,
 In Any 
Event)
 
— (Digispeak) Hər 
bir halda.
IANA
 
(Internet
 
Address 
Naming
 Authority)
 
— 
internet 
Unvanlannm 
Adlandırılması
 təşkilatı. 
IANA ABŞ höküməti 
tərəfindən
 
maliyyələşdirilən. 
.com,
 .net, 
.org, .info kimi 
ali
 Internet domenlorinin 
idarəsinə
 cavabdeh
 qurum 
olub. 
1998-ci
 ilin 
sentyabrından bu 
funksiyanı 
beynəlxalq
 qeyri-hökumət
 
təşkilatı
 
- ICANN
 
öz 
üzərinə
 
götürüb.
IANAL (I Am
 Not 
A Lawyer) 
— (Digispeak) Mən 
hüquqşünas deyiləm.
IAP
 (internet Access 
Provider) 
—
 
İnternetə qoşma 
pro
 vay
 deri. 
İnternetə 
qoşulma təminatçısı, 
İnternet provayder.
IB 
(Input Buffer) — Giriş 
buferi.
I-Beam
 = I-Beam Cursor 
٥
 
I-
 
Ieam Pointer — 
İstifadəçinin 
qrafik 
interfeysində
 I-şəkilli 
göstərici
 
-
 kursor
 
tipi («I» 
hərfinə
 bənzər).
 
Mətndə 
simvolların daxil 
edilmə 
yerini göstərir.
IBM
 (Inadequate But 
Marketable) — 
(Digispeak)
 Orijinaldır, 
pivəylə
 gedər.
IBM-Compatible
 
Computer
—
 
IBM tipli hesablama 
-188-
-189-

maşını, IBM-lə 
uyğunlaşmış.
IBM-GL(IBM Graphics 
Language)
 
— 
IBM 
firmasının 
qrafik dili.
IC
 (Integrated Circuit) 
— 
İnteqral
 
sxem.
IC
 (Interrupt
 Controller)
 — 
Kəsilmə
 (qırılma) 
kontrolleri.
I/O(Input/Output)
 
— 
İnformasiyanı
 giriş-çıxış 
qurğusu. Bax: 
Input-
Output
Icand
— 
Vurulan.
ICANN(Internet 
Corporation 
for Assigned Names and 
Numbers)
 
—
 
Adlar və 
nömrələr
 [portlar] verilməsi 
üzrə İnternet assosiasiyası, 
ICANN qeyri-kommersiya 
qurumu 1998-ci ildə ABŞ 
ticarət nazirliyi tərəfindən 
yaradılıb. 
Yuxarı səviyyəli 
domen adlarının verilməsini 
tənzimləyir. ICANN 
İnternet 
ünvan
 
məkanına 
cavabdehdir:
 
http://icann.org
ICC (IntemationalColor 
Consortium) 
— Təsvirin 
rəngləri üzərində iş üzrə 
beynəlxalq
 
konsorsium. 
Adobe,
 Agfa,
 
Apple, Kodak, 
Microsoft, Silicon 
Graphics, 
Sun
 
və Taligent 
kompaniyaları tərəfindən 
yaradılıb.
ICQ(I 
Seek 
You) — 
Milyonlarla
 
istifadəçisi olan 
bu
 ani mesaj 
(IM) 
proqramını 1996-cı ildə 
Mirabilis (İsrail)
 şirkəti 
işləyib hazırlayıb. 1998-ci 
ildə
 
ICQ proqramı AOL 
(America
 
Online) 
şirkətinin 
ixtiyarına keçib. ICQ 
sözünün
 
birbaşa mənası 
yoxdur, bu, bir söz 
oyunudur. 
İngiliscə «I seek 
You!»,
 
yəni «Mən səni 
axtarıram!» 
mənasını verir. 
Hazırda
 ICQ Digital 
Sky 
Technologies (Rusiya) 
investisiya
 
fonduna 
məxsusdur.
iCOMP (Intel Comparative 
Microprocessor 
Performance 
index) — 
iCOMP 
indeksi. Intel 
prosessorlarının nisbi 
məhsuldarlığını göstərir. 
1992-ci ildə meydana 
gəlib. 
16-
 və 
32-razryadlı 
əməliyyatlar, üzən 
nöqtələrin
 komandası,
 video 
və 
qrafik üzərində işlə 
müəyyənləşdirilir.
 
Baza 
standartı
 kimi
 İ486SX-25 
prosessorunun indeksi 100 
vahid
 
götürülür.
Icon
 
— Piktoqram, 
Microsoft 
Windows
 nişanı.
 Windows- 
da fayllar 
üzərində 
işi 
yüngülləşdirən çox 
mühüm 
element. Piktoqram
 sənədin 
tipi haqqında çox mühüm 
informasiya
 və 
genişlənmə 
(bax: Extension) 
funksiyasını
 
daşıyır. 
Fayllan,
 alətləri, 
proqramları və 
s. çağırmaq 
və
 idarə etmək
 üçün əyani 
işarə.
Iconize
 Button — 
«Piktoqrama çevir» 
düyməsi. Pəncərəni 
piktoqrama
 çevirir.
ICP
 (internet Control Protocol) 
—
 İnternet İdarəetmə 
Protokolu.
ICR 
(Intelligent
 
Character 
Recognition,
 Image 
Character Recognition) — 
Çətinoxunan mətnlərin 
maşın
 tanınması.
ICT (Information and 
Communication
 
Technology)
 
— İnformasiya 
Kommunikasiya
 
Texnologiyaları
 (İKT).
ID
 
— 
Bax: Identifier
I-D (Intemet-Draft) 
— 
İnternet-sənəd
 layihəsi 
(korrektə
 
etmək
 üçün açıq 
olan
 
İnternet 
sənədi online- 
da
 6
 ay qalır).
IDBI (I Don't
 Believe It) — 
(Digispeak)
 
Mən 
buna 
inanmıram.
IDC
 
(I Don’t Care) — 
(Digispeak)
 
Mənim
 
üçün 
fərqi yoxdur.
IDE (Integrated (Imbedded) 
Drive
 
Electronics) — 
Yaddaşın
 
qurulu 
(köhnəlmiş)
 
interfeysi. IDE 
interfeysli
 periferik
 qurğular 
(disk
 oxuducusu, CD-ROM, 
strimerlər
 və
 s.) 
80-ci illərin 
ortalarında
 
meydana 
çıxıb. 
İnformasiyanın
 
mübadilə 
sürəti 
3,3 - 8,3 Mbayt/s-dir; 
disklərin
 
maksimal tutumu
 - 
504
 Mbayt-dır.
 
ATA (AT 
Attachment) 
standarta
 
malik 
olub, ANSI 
tərəfindən 
işlənib hazırlanıb. Sonralar 
EIDE
 
və SCSI interfeysləri 
adı
 gedən
 interfeysi 
sıxışdırdı.
-190-
-191-

IDE 
Channel — IDE
interfeysli
 kanal. 
Identical 
— İdentik, bənzər,
eyni.
Identification
 
—
İdentifikasiya,
 təyinetmə, 
müəyyənetmə.
Identifier
 = 
ID —
İdentifikator, 
işarə; nişan. 
Identity
 — İdentik, bənzərlik. 
Ideogram — 
İdeoqram. Şərti 
qrafik
 
işarə, bütöv
 söz, 
anlayış
 və
 onunla 
assosiasiya
 olunan səs 
elementi.
 
Məsələn, çin 
heroqlifləri.
Idioglossary
 
— Tematik 
lüğət. 
Idiomatic 
Expression —
İdiomatik
 ifadə.
Idiotproof
 
— 
Biliksiz, 
səviyyəsiz
 operatordan 
müdafiəsi olan.
Idle
 — Yubanma, proqramın 
işində fasilə.
Idle
 Mode
 — Gözləmə 
rejimi, 
qeyri-iş
 
rejimi.
IDTS
 (I Don’t Think So)
 — 
(Digispeak) Mən elə 
düşünmürəm.
IE
 
— Bax:
 Intemet Explorer 
IEC
 (International
Electrotechnical
 Committee)
—
 Beynəlxalq Elektrotexnik 
Komissiya.
IEEE
 
(Institute of Electrical 
and
 
Electronic Engineers 
(«ay-trip
١
-
i»
 kimi 
tələffüz 
olunur))
 
— 
Elektrotexnika 
və
 
Radioelektronika üzrə 
Mühəndislik
 
institutu, Sahə 
üzrə ABŞ-ın dünyada ən iri 
təşkilatı
 (web-site: 
http://ieee.org/
). 147 
ölkədən 
300 min texniki 
mütəxəssisi 
birləşdirir.
IETF
 (Intemet Engineering 
Task 
Force) — İnternetin 
mühəndis
 
himayəsi
 məqsəd 
qrupu.
IF = Intermediate Frequency 
—
 
Aralıq tezlik.
If
 Clause
— 
1) Şərti ifadə 2) 
Şərti
 operator.
IF-and-ONLY-IF
 
Operation 
—
 
Ekvivalentlik əməliyyatı.
I-Frame (İntra Frame, 
Intraframe) — İntrakadr, İ- 
kadr, İ-şəkil. MPEG videoda 
kadrdaxili şəkil, kodlaşmada 
fərqli
 -
 
DCT metodu tətbiq 
olunur.
 İ-kadr - kadr 
haqqında tam 
videoməlumatlara malik 
olur,
 adətən
 10-15 kadrdan- 
bir
 
ardıcıl rast gəlinir.
Ignorance Factor —
Kibernetikada
 biliksizlik 
faktoru.
Ignore
 — İqnor etmək, nəzərə 
almamaq, 
məhəl qoymamaq 
Prosesin icrasını buraxmaq.
IGP 
(Integrated Graphics 
Processor)
 —
 
Qurulu 
qrafik 
prosessor.
IIP (Intemet Imaging Protocol) 
— Qrafik 
ötürülmənin 
İnternet
 
protokolu, protokol 
IIP.
IJWTS
 (I 
Just 
Want to Say) — 
(Digispeak)
 Mən 
ancaq 
onu 
demək istəyirdim 
ki,...
ILAN 
(Integrated Local Area 
Network)
 
— İnteqrasiya 
olunmuş
 lokal şəbəkə.
Ill
 
Mem Ref Ill
 Memory 
Reference
 
— Yaddaşa 
qeyri-səlis müraciət.
Ill-Conditioned
 
— Pis 
şəraitdə.
Ill-Defined
 Function 
—
Düzgün
 qoyulmamış 
funksiya.
Illegal — Qeyri-leqal, 
yolverilməz, qeyri-korrekt, 
düzgün olmayan, qadağan 
olunmuş.
Illegal
 Access 
— 
Qeyri-leqal 
gınş.
Illegal
 Operation — Qeyri- 
leqal əməliyyat.
Ill-Formed 
— Pis 
razılaşdırılmış. Ant: Well- 
Formed
Illustrated
 Audio 
—
İllüstrasiyalı səs 
(informasiya 
axınında səslə 
sinxronlaşdınlmış 
«şəkillər»).
ILY
 (I
 
love You) — 
٠
 
(Digispeak) Mən səni 
sevirəm.
IM 
— 
Çax: Instant 
Messaging
 
iMac
 
— 
iMac kompüteri 
(Apple kampaniyasının 
məhsulu).
IMACS (Image Management 
and Communication 
System)
 
— Təsvirin 
ötürülməsinin 
idarəetmə 
sistemi.
Image 
— 
Şəkil, rəsm, təsvir. 
Həmçinin - fayllar, sərt 
diskdə, 
CD-də,
 
disketlərdə 
və
 
s.
 
saxlanan bölmə.
Image
 
Acquisition —
 Təsvirin 
texniki
 görmə 
sistemində 
alınması.
Image
 
Amplifier — 1)
Təsvirin gücləndiricisi
 2)
-192-
-193-

Təsvir
 kanalının 
gücləndiricisi.
Image 
Colors — Aktiv təsvirin 
palitrasını əks etdirir.
Image
 
Compression
 
—
Təsvirin
 
sıxılması. Müxtəlif 
metodlardan
 
istifadə 
etməklə 
qrafik faylın 
həcminin azaldılması.
Image
 Copy
 — Surət-çıxarışı 
(məlumatlar bazasının).
Image Croppıng — Süjetdən 
kadr
 
çıxarılması.
Image
 
Cue — Təsvirin 
xarakter 
əlaməti və ya fərqli 
cəhəti.
Image
 
Distortion
 — Təsvirin 
təhrif olunması.
Image Editor — Qrafik 
redaktor,
 təsvirin işlənməsi 
(emalı) proqramı. 
Bax: 
Graphics Editor
Image Element — Təsvirin 
elementi.
Image Enhançement —
Təsvirin
 keyfiyyətinin 
artırılması,
 
təsvirin 
yaxşılaşdırılması.
Image Fault
 — Təsvirin təhrif 
olunması
 [qüsuru].
Image
 Resolution 
— Təsvirin 
piksel göstəricisi.
Image Scale 
— Təsvirin 
miqyası.
Image Segmentation — 
Təsvirin
 
seqmentasiyası.
Image Shift — Təsvirin 
yerdəyişməsi.
Imager
 
— Boya (surətçıxaran 
üçün).
Imagesetter
 — Kompüter 
fotoyığım 
qurğusu, vizual 
çıxış
 sistemi, 
təsvirin 
göstərilməsi
 sistemi.
Imaging
 — Təsvirin yaranması 
(törəməsi,
 formalaşması); 
təsvirin
 işlənməsi; 
təsvirin 
videokameradan və s.-dən 
yaddaşa
 salınması.
IMAP
 (Internet
 Messaging 
Access
 Protocol)
 
— 
İnternetdə
 mesajlara
 
giriş 
protokolu.
IMC 
(Internet Message 
Center) 
— İnternet ismanş 
mərkəzi.
IMHO 
(In My Humble 
Opinion) = imho — 
(Digispeak)
 Mənə ciddi 
elə gəlir
 
ki,
...
IMI
 (I Mean It) — 
(Digispeak)
 Mən belə 
düşünürəm
 
...
Imlicit
 
Link — Aydın 
olmayan
 rabitə, çıxmayan 
rabitə.
Immediate — Bilavasitə. 
Immediate
 
Access—
Bilavasitə
 
giriş.
.
 
Immediate Data — Bilavasitə 
alınan
 məlumatlar.
Immersion — Batma, salınma. 
Immunity
 
—
 Müdafiə olunan, 
sabitlik; immunitet, məsələn 
kompüter viruslarına.
Immunizer
 
— 
İmmunizator 
(qurulu
 modul, «peyvənd 
olunmuş»
 proqram).
I-Mode
 (Intemet-Mode) 
— I- 
mode xidməti. Mobil 
telefonlar
 üçün 
xüsusi 
İnternet
 versiyası.
I-Modem (Intemal Modern) 
— 
Daxili modern.
Impact
 — 
1) Zərbə, təkan, 
toqquşma
 
2) Təsir, 
nüfuz 3) 
Təsir etmək 4)
 Şrift növü.
Impact 
Printer — 
Kontakt çap 
qurğusu.
 Zərbə 
hərəkətli 
printer
 
(çap qurğusu). 
Bu 
printerlərdə 
çap edən
 
başlıq 
mürəkkəb
 lenti üzərində 
hərəkət edir (ink ribbon), 
məsələn
 matrisah
 
printer.
Impedance
 
— Dalğa 
müqaviməti; 
tam
 
müqavimət;
 impedans.
Imperative — Bəzi 
fəaliyyətlərin
 imperativ
 
icra 
göstəricisi.
Imperative Instruction —
İmperativ
 komanda. 
Imperfect
 Data 
—
 Tam 
olmayan
 məlumatlar;
 
dəqiq 
olmayan
 
məlumatlar. 
Impermanent Update —
Qısamüddətli
 
dəyişmə. 
Impersonation
 
— Yeni 
şəklə 
salma; 
(özgə) 
rolların icrası; 
hüququ
 olmaq.
Implant — Implant, implant 
qarışıq.
Implement
 — Həyata 
keçirmək, reallaşdırmaq.
Implementation —
Reallaşdırma, tətbiq
 etmə, 
işə
 salma.
Implicit — Aydın olmayan, 
yaxşı seçilməyən.
Implicit
 
Address
 
— Aydın 
olmayan
 ünvan.
Implicit
 Assignment — Qeyri- 
aşkar
 təyinat, bölgü.
Implicit
 Definition
 — Aydın 
olmayan
 
tərif.
Implicit
 Domain — Aydın 
olmayan
 domen (məlumatlar 
bazasında).
Implicit
 Focus — Aydın 
olmayan
 
fokus.
-194-
-195-

Imploding
 
— 
«Partlatmaq» 
(arxivləşdirilmiş
 faylm 
açılmasının 
bir metodu).
Imply
 
— Daxildir; cəlb 
etmək, 
nəticəsi
 olmaq.
Import
 —
 Fayllann 
diskdən, 
kataloqlardan sənədə daxil 
edilməsi.
 İdxal, 
import.
Import Plug-Ins
 
— İdxal 
(import, daxiledilmə). 
Təsvirin
 qoşulmuş
 modul 
vasitəsi ilə daxil 
edilməsi.
Impossible
 Event —
Yolverilməz hadisə; 
mümkün
 olmayan
 
hadisə.
Impression — 
1) Duyğu; 
təəssürat
 
2) İz; əks 3) 
Auditoriya
 (Facebook-da).
Impressionist
 
— 
٥٥
?
٢
 ٠
 
Impressionizm. Rəsmi 
impressionist
 
üslubuna 
(yağlı
 boya stili) 
imitasiya 
edir.
Improper Character
—
Qadağan 
olunmuş [icazə 
verilməyən] işarə, simvol.
Impulse— İmpuls. Qısa 
elektrik 
siqnalı.
In 
Blocks—Q
٢١١
Pla
In
 Directory
 Başlanğıc 
kataloq.
In Error— Səhvən.
In
 Progress 
— Davam edən, 
cari
 anda icra olunan.
Inaccesibie
 State—
Mümkünolmayan
 hal; 
əldəedilməz
 
hal.
Inaccessible
 
— Əldəedilməz. 
Inaccuracy 
— Qeyri-dəqiq; 
yanlışlıq.
Inactive—Aktiv
 olmayan, 
passiv,
 
hərəkətsiz. Ant: 
Active
Inactive
 
Program —
 Qeyri- 
aktiv
 [işləməyən] proqram.
Inadmissible
 
Character—
Yolverilməz işarə; 
yolverilməz 
simvol.
Inadvertent
 
Deletion
—
Qəsdən edilməyən 
pozma. 
In-Band — Daxili, qurulu 
(kompüter şəbəkələrində). 
In-Band Noise—Əsas 
kanalda
 küy.
In-Between Task
— Aralıq 
məsələ.
Inbox— Mesajların giriş 
qutusu
 
(gələnlər), e-mail 
(elektron poçt).
Inbound
 Access Girişə 
icazə.
Inbound Link
— 
٥١٢٦
? 
rabitəsi 
(xarici
 domenin
 
lokal 
şəbəkə 
ilə
 
birləşmə 
üsulu).
In-Built
—
Q
urulu
Incantation
 
— Sehirli söz, 
ovsun
 (aydın olmayan 
komanda). İşləməyən 
proqramın
 
sirli
 şəkildə 
işləməyə başlaması.
Inch
 —
 Düyüm.
Incident 
—
 
1) Əhvalat, hadisə, 
epizod 2) İnsident, 
xoşagəlməz 
əhvalat, 
toqquşma.
In-Circuit
 
— 
Qurulu; daxili. 
Include
 File
 — Qoşulan fayl. 
Include
 
komandası ilə əsas 
proqrama
 yerləşdirilən 
başlanğıc
 mətn faylı.