English-Azerbaijani Explanatory

[Cc
٦
səh.
60-80
-59-
-58-

C —
 
C 
(Si) dili - 
proqramlaşdırmanm 
prosedur
 
dili. 70-ci illərin 
əvvəllərində 
Dennis Ritchie 
tərəfindən
 
Beli 
Laboratories-də
 
yaradılmışdır.
C&P
 (Cut and Paste) — 
(Digispeak)
 
Kəs, yapışdır.
C&P
 ؛ Cut 
and Paste —
Seçilmiş fraqmentin kəsilib 
yapışdırılması (qoyulması). 
C++ —
 C++ 
(Si plus 
plus) dili
- 
yüksək 
səviyyəli 
proqramlaşdırma 
dili. 1983- 
cü
 ildə 
Bjarne Stroustrup 
tərəfindən AT&T Beli 
Laboratories-də yaradılıb.
1
997-ci 
ildə 
ISO standartı 
verilib və geniş yayılıb. 
Sistem və tətbiqi 
proqramlaşdırmada 
istifadə 
olunur.
Cable
 — 
Birləşdirici kabel. 
Cabletron — 
Cabletron
Systems
 
(ABŞ) kompaniyası
- 
şəbəkə
 avadanlığı
c
istehsalçısı 
və onun 
ticarət 
nişanı.
Caclıe — Keş-yaddaş. 
Nisbətən 
yavaş yaddaşa 
daha tez və asan müraciət 
etmək
 üçün
 yaradılır. 
Məsələn,
 operativ 
yaddaşda 
keş
 üçün 
xüsusi 
sahə ayrılır 
və 
oraya ən 
çox 
işlədilən 
məlumatlar qoyulur. Adətən 
kompüter başlanğıcda keşə 
müraciət edir, sonra sərt 
diskə. Aparat keşi - xüsusi 
mikrosxemlər
 
şəklində 
prosessorlarda, 
sərt 
disklərdə 
və CD (DVD) disk 
oxudanlarda
(çaldırıcılarmda) olur. 
Bəzən 
operativ yaddaş çatmayanda 
Windows-un
 
yaratdığı disk 
məkanını 
da keş 
adlandırırlar, amma bu keş 
sistemi sürətləndirmir, 
yavaşıdır.
 İnternetdən
 
proqram-brouzcrin
 çəkdiyi 
fayllar 
saxlanan qovluğa da 
keş 
deyirlər.
Caclıe Mcınory — Keş- 
yaddaş.
 Komandaların 
buferə
 ötürülməsinə xidmət 
edən, yüksəksürətli, 
enerjidən
 asılı operativ 
yaddaş.
Caddy
 —
 
Keddi. Kompakt 
disklər
 üçün 
konteyner.
Cadence
 
Systems — Cadence 
Systems
 
kompaniyası - 
mikroelektron 
komponentlərin 
layihələşdirilməsi
 üzrə 
avtomatlaşdırılmış
 
sistemlər 
istehsalçısı.
Calculations
 —nəşr. Bir 
təsvirin başqasının üzərinə 
qoyulması, bu əməliyyat 
zamanı
 piksellər üzrə
 bir 
çox riyazi əməliyyatlar 
aparmaq
 
olur.
Calculator — Hesablayıcı. 
Kalkulyator.
Calibration 
—
Kalibrovka.
Rəngin
 
idarəedilməsi 
sisteminin
 düzgün işləməsi 
üçün işıqverən
 qurğuların 
(skaner,
 monitor və s.) işıq 
xarakteristikalarının 
sazlanması.
Call 
— Zəng, 
çağırış, müraciət.
Call Distribution —
Çağırışların 
paylanması.
Call
 
in 
— Zəng vurmaq, 
çağırmaq.
Call
 
Library —
 Zəng
 (çağırış) 
siyahısı (kitabxanası).
Callback
 = Call 
Back — Geri 
zəng,
 geriyə
 zəng.
Callcr 
— Çağırıcı (zəng vuran) 
proqram.
Caller-ID 
(Caller 
Identifıcation)
 —
 
Zəng 
vuran
 (çağıran) abonentin 
identifikasiyası.
Callout
 — Çıxartma.
Camcorder — Yazan
 
(çəkilişi) 
videokamera.
Cameı a Online — Websaytla 
əlaqə saxlayaraq
 kameranın 
drayverini yükləyir.
Camp-on 
— Çağırışın 
ləngiməsi 
(xəttin məşğul 
olması).
CAMPUS — Superkompüter
 
CAMPUS.
 Alliant 
Computer Systems 
şirkətinə 
məxsusdur.
Campus
 Network
 —
Universitet 
şəbəkəsi. 
Cancel 
— Əməliyyatın 
ləğvi.
Bir çox dialoq 
pəncərələrinin Cancel 
(ləğvetmə)
 düyməsi 
var. 
Onu
 basanda pəncərə yoxa 
çıxır.
Cancel Key — 
Komandanın 
ləğv
 edilməsi
 
klavişi.
-60-
-61-

Candela
— Kandela (işıq 
şiddəti
 vahidi).
Cannot
 Pointer—
İmtina 
xəbərdarlığı (konkret 
əməliyyatın icra oluna 
bilinməyəcəyi
 barədə 
xəbərdarlıq).
Canon 
— Kwanon - buddist 
mərhəmət
 Allahının
 
şərəfinə 
adlandırılıb. 
Sonradan 
dini 
təşkilatların etirazı ilə 
üzləşməmək
 
üçün Canon-a 
dəyişdirilib.
Canvas
— nəşr. Kətan. Çoxlu 
sayda materialların 
teksturasını
 
modelləşdirir.
Cap.
 
(Capacitor)
 — 
Kondensator.
Capability
 
— İmkan. Bacarıq. 
Capacitivity 
— Xüsusi həcm. 
Capacity'
 — Həcm. Keçiricilik 
qabiliyyəti.
Capcode
 — 
İdentifıkasiya 
kodu 
(mobil
 qurğunun). 
Caps Lock
— 
Böyük 
hərflərin
 fıksatoru 
- 
klavişlərdən biri.
Capital
 
— Böyük (baş) hərf.
Capitalization
 — Hərfləri 
böyütmə.
 Böyük
 hərfnən 
yazma.
Capitalize
 
— Böyük hərflərlə 
yazmaq.
Capitals 
Lock
—Bax: 
CAPS 
LOCK
Cap
 
line— Böyük hərflərin 
başından
 
keçən təsəvvür 
edilən 
xətt, həmin xətdən 
baza xəttinədək 
məsafə baş 
hərfin 
ölçüsünü göstərir.
CAPM (Computer-Aided 
Production Management)
 — 
istehsalatın
 
avtomatlaşdırılmış 
idarəetməsi.
Caps
 (Capital Letters)
 — Baş 
hərflər, 
yuxarı 
reqistrli liter. 
Baş hərflərlə yığma.
Caption
— Sərlövhə, başlıq.
Capture— Kadr və 
ya 
fotoqrafıya
 
(kompüterin 
yaddaşında).
Capture — Tutma. Ekrandakı 
kadr,
 
təsvir və ya onların bir 
hissəsinin
 
götürülməsi. Bax: 
Screen 
Shot
Capture-Play — 
Videoardıcıllığı
 tutma 
(daxiletmə).
Carbon 
Copy (ce.) — 
Elektron 
məktubun surəti.
Surətini göndərmək.
Carbon Paper — Qara kağız. 
Surət 
kağızı.
Card 
— Kart. Oyun, 
qeydiyyat 
və
 
ya kredit kartları.
Card 
Bin 
— Perfokart üçün 
qəbuledici (cib).
Card
 Feed 
— Perfokart 
verən. 
Cardinality — Kardinal ədəd.
Elementlərin miqdarı 
(çoxluq).
Carding
 — Səhifənin 
genəldilməsi
 
(sətirlərarası 
intervalın
 
genişləndirilməsi).
Card-Punch(ing) 
Machine — 
Kart perforatoru.
Careful
 
Replacement 
—
Tədricən
 əvəzetmə 
(məlumatlar
 
bazasının və ya 
fayllann
 təzələnməsi 
prinsipi).
Caret —
 
Taxma 
işarəsi 
(
٨). 
Bir 
çox proqramlaşdırma 
dillərində qüvvətə 
yüksəltmə
 
işarəsi (ASCII 
94).
 Başqa
 adı: Hat.
Careware 
— Xeyriyyə 
məqsədli, şərti-havayı. 
Shareware
 proqram 
təminatının bir növü. 
Proqramın
 müəllifi 
tələb 
edir
 
ki,
 ödəniş xeyriyyə 
məqsədləri üçündür.
Carousel Memory —Karusel 
tipli yaddaş (yaddaş 
qurğusu).
Carriage
 
— Kareta,
 val. 
Printerin çapedici başlığını 
hərəkət
 etdirən qurğu.
Carriage
 
Restore — Karetanın 
başlanğıc
 vəziyyətə 
qaytarılması.
Carrier — Daşıyıcı, tutqac. 
Təsbit
 edilmiş tezlik 
(məsələn, modernin).
Carry — Daşıma. Daşıma 
impulsu.
Carry Flag — Daşınma 
bayrağı.
Carry Line — Daşıma şini.
Carter
 
— Dartma 
mexanizminin sıxacı
 
(kağızın).
Cartogram — Kartoqramm.
Cartography —
 Kartoqrafıya.
Cartridge Ribbon — 
Kassetdə 
rəngləyici lent.
Cartrigc —
 Kartric. Şırnaqlı 
və
 ya 
lazer printerin 
mürəkkəbinin
 
(və ya 
tozunun) dəyişilə 
bilən 
mənbəsi.
Cascade
 — Kasqad 
(pəncərələrin). Ardıcıl.
Cascading Menu — Kaskad 
menu.
Case — Kompüter korpusu. 
Konteyner. Reqistr
 
(klaviaturda).
-62-
-63-

Case
 
Slıift
— Klaviaturda 
reqistrin (böyük-kiçik hərf 
dəyişdiricisi)
 dəyişdirilməsi.
Case-Sensitive
— Reqistr 
nəzərə 
alınmaqla.
Casio
— Yapon elektron 
mallar
 istehsalçısı. Banisi 
Kashio 
Tadaomn şərəfmə 
adlandırılıb.
Cassette— Kasset.
Cassette-Based Computer—
 
Kassetli yaddaş qurğulu 
elektron hesablama maşını.
Cast
— Təsviri sıra (yaradılmış 
kompüter filminin).
Casual
 User
— Təsadüfi 
istifadəçi.
Casualty— Qəza xətası.
Catalog— Kataloq. Siyahı 
tərkibinin
 
köhnə adı.
Catastroplıe
—
Qəza, qəzanın 
nəticəsi.
Catchcr
— Zəbtetmə vasitəsi. 
Fiksator
 (təsbitedici). Tələ.
Categories
—WWW axtarış 
sistemlərində
 tematik 
bölmələr.
Category
—
 Kateqoriya; sinif.
Catenate— Zəncir şəklinə 
salmaq.
Catenet—
 İnternet
 şəbəkəsinə 
oxşar 
host-kompüter 
şəbəkəsi.
CATV(Cable Television,
 
Cable TV) 
— Kabel 
televiziyası,
 
TV
 
proqramlar 
evlərə 
genişzolaqlı
 koaksil 
kabeli
 vasitəsilə 
ötürülür. 
Əvvəlki
 adı
 Community 
Antenna
 Television idi.
Cause
— Səbəb. 
Səbəb (bais) 
olmaq.
C
 D (Compact
 Disk) — 
Kompakt-disk.
 
İnformasiyası optika 
vasitəsilə 
oxunan plastik 
disklər.
 
Philips və Sony 
kompaniyaları 
tərəfindən 
musiqi
 
əsərlərinin 
saxlanması 
üçün
 
80-ci 
illərdə
 işlənib
 hazırlanmışdı. 
90-cı illərin əvvəllərindən 
başlayaraq
 fərdi kompüterlər 
üçün informasiya daşıyıcısı 
oldu.
CD
 Player— Kompakt disk 
oxuducusu (çaldırıcı).
CDMA (Code Division 
Multiple
 Access, Spread 
Spectrum) — Kanallara 
çoxstansiyalı
 
kodlaşdırılmış 
giriş, CDMA
 
ABŞ-da 
rəqəmli iki 
sellular 
standartından
 
biri. 800 və 
1900
 Mhs 
tezlik 
diapazonunu və küyəbənzər 
siqnalları istifadə edir.
CD-R
 
(Compact 
Disk- 
Recordable)
 —
 Kompakt- 
disk
 və 
onun oxuducusunun 
standartı. 
Tək 
oxumaq deyil, 
həmdə məlumatları bir dəfə 
CD-yə
 yazmağa
 
imkan 
verir.
 
CD-R diskləri CD- 
ROM - yəni hər hansı bir 
disk
 oxuducusu (sürücü
 də 
deyirlər) oxuda
 
bilər. 
Yazmağı
 
isə xüsusi 
diskoxuducuları
 olan CD- 
RW və
 DVD- RW-lər 
bacarır.
CD-ROM 
(Compact Disk 
Read 
Only Memory) — 
Lazer kompakt disklərdə 
saxlanan 
«ancaq
 
oxumaq 
üçün»
 
tipli məlumatlar. 
Bu 
termin
 700 MB-lıq kompakt 
diskin özünə və 
diskoxuducusuna
 aiddir.
CD-RW
 (Compact Disk
 Re- 
Writable) — Kompakt-disk 
və
 diskoxuducusu 
standartı. 
Həm 
CD-nin
 
oxumasına, 
həm
 
də məlumatların CD-yə 
çoxdəfəli 
yazılmasına imkan 
verir.
Celeron
 
— Intel firmasının 
prosessorlarından biri.
Cell — 
Xana, hücrə, özək.
Cell Padding — 
Xana boşluğu 
(cədvəl
 xanasının
 
sərhədi ilə 
mətn
 arasındakı
 boş yer).
Cellular
 — 
Sellular. Arı şanına 
oxşar
 strukturu 
olan peyk 
rabitə
 sistemi.
Cellular
 
Automaton
 
—
Sellular
 avtomat.
Cellular 
Communication —
Sellular şəbəkə.
Cellular
 Telephone 
— Sellular 
telefon,
 mobil telefon.
Central Processing Unit — 
Mərkəzi
 
prosessor.
Certifıcate 
Authority 
(CA) — 
Sertifıkasiya 
mərkəzi. 
Rəqəmli
 
sertifikatlar 
yaradır 
və 
imzalayır.
Certifıcate of Recognition — 
Müəllif 
şəhadətnaməsi.
Certify —
 Təsdiq
 etmək, 
sertifikatlaşdırmaq.
CGI (Common
 Gateway 
Interface)
 
— Ümumi
 şlüz 
interfeysi,
 
CGI interfeysi. 
İnternetdə
 
istifadə olunan 
tətbiqi
 proqramlaşdırma 
interfeysi. CGI - 
proqramlaşdırma
 
dili 
olmayıb, dinamik
 WWW- 
sənəd
 və HTTP-server 
yaratmaq
 üçün xarici 
-64-
-65-

proqramın qarşılıqlı təsirini 
müəyyən 
edən spesifikasiya 
funksiyası
 daşıyır. 
CGI- 
proqramlar bir çox 
proqramlaşdırma dillərində 
yazılır.
Clıaiıı
 —
 
Zəncir. Ardıcıllıq. 
Clıallenge
 — Çağırış; çağırma. 
Chaıııber — Kamera.
Chaııge — Əvəz etmək, 
dəyişmək.
Chanııel
 — Kanal, rabitə 
kanalı.
 Rəng
 modeli 
tərkibini təsvir etmək üçün 
kompüter 
forması, poliqrafik 
prosesdə
 rəngayırımı 
forması.
Channel Interrupt — Kanal 
kəsilməsi.
Chapter
 
— Bölmə, seksiya, 
seqment (proqramın). Hissə 
(sənəd 
mətnində).
Clıaracter
 
— İşarə, simvol.
Clıaracter at a Time
 —
Siqnalın simvol-simvol
 
ötürülməsi.
Clıaracter Heiglıt
 — 
Simvolun
 hündürlüyü, 
kiçik 
hərflərin hündürlük ölçüsü 
(punktla).
Clıaracter
 Set (Charsct) 
— 
Simvol 
(işarə) yığımı. 
Əlifba.
Clıaracter
 
Spacing 
— 
Işarəarası 
interval, 
simvollararası
 (üfüqi)
 
interval.
 
Eyni 
(monospaced 
font)
 və 
eninə proporsional 
(proportional spacing) ola 
bilər.
Clıaracter
 Tvpe
 — 
Simvol 
tipi.
Charcoal — Təsvirin kömürlə 
çəkilmiş
 
ilkin variantı.
Clıarge
 
—
 Yüklənmə 
(batareyanın).
Clıart — Diaqram. Sxem. 
Chassis 
— Şassi, blok.
Chat — Kompüter 
istifadəçilərinin İnternet
 və 
digər kompüter şəbəkələri 
vasitəsilə
 söhbəti -
 Chat 
(çət). 
Adətən sözlər 
yazmaqla
 
xüsusi çət- 
proqramı vasitəsilə baş 
verir. 
Həm
 
fərdi, 
həm də 
qrup 
arasında ola 
bilir. Bax: 
IRC
Chat
 Forum — 
Söhbət 
forumu,
 
çət-forum.
Chat
 Roonı
 —
 
Klub, çət otağı. 
Clıeck — Axtarış, 
xülasə və ya 
yoxlama
 -
 kontekstdən asılı 
olaraq.
Clıeck Box 
— Bayraqcıq 
(mark) qoyma 
xanası.
Check
 Mark
 
— Mark, 
bayraqcıq (seçim üçün) 
nişanı.
Checker — Yoxlama (nəzarət) 
proqramı.
Checkerboard — Şahmat 
taxtası 
(ağ-qara
 xanalar).
Check-in
 
— 
Qeydiyyat. 
Qeydiyyatdan keçmə.
Checklist
 
File — Yoxlanılmalı 
olan 
faylların siyahısı.
Check-out
 — Sazlama. 
Yoxlama.
Checkpoint — Təsvirin cari 
vəziyyətdə müvəqqəti faylda 
saxlanması. Kontrol nöqtəsi.
Checksum — Yoxlama 
cəmi.
Chess Computer
 — Şahmat 
oynamaq üçün 
hesablama 
maşını 
(kompüter).
Child 
Partition — Aşağı 
bölmə.
Chime — Səs siqnalı.
Chip
 
— Mikrosxcm, kristal, 
çip
 
- 
microchip sözündən. 
İntcqral
 sxemlərin
 ümumi 
adı.
Chipset (Chip Set) — Bu və ya 
digər
 
plata üzərində 
mikrosxem yığımı.
Clıoisc— Seçim. Pozisiya və 
ya menü sətri.
Choke
 
— Filtr (yarışəffaf).
Choose
 
— Seçmək.
Chooser 
— Selektor.
Choppcr — Avtomatik surətdə 
kəsən
 mexanizm
 (elektrik 
cərəyanını 
və ya 
proqramı).
Chord
 —
 Akkord
 (bir neçə 
klavişi
 eyni 
zamanda 
basmaq).
Chunk — Yaddaş 
sahəsi, 
məlumatların
 bir hissəsi.
CI (Command 
Interpreter) — 
Əmrlər interpretatoru.
Cicuit 
Node — Sxemin 
düyünü.
Cinepak — Cinepak kodeki. 
Hərəkət
 edən təsvirlərin 
təmiz sıxılması 
texnologiyası (15 kadr/san, 
320x240
 
ölçüdə), SuperMac 
Technologics firması 
tərəfindən işlənib 
hazırlanıb.
CircleZoom
 
Perccnt—
Çevrənin aproksimasiya 
dəqiqliyi
 (kompüter 
qrafikində).
Circuit
 — Fiziki 
kanal, 
rabitə 
kanalı. İki 
qurğu arasında 
elektrik
 
keçirən kanal. 
Sxem, zəncir.
Cisco — Məşhur elektron 
kompaniya -
 San Francisco 
şəhərinin 
adının 
qısaltmasından
 
yaranıb.
-66-
-67-

Clarification
— Tanıma; 
Omonimiyamn çıxarılması.
Class— Növ.
 Sinif.
Class 
Member— i) Element 
(qurğularda) 2) Tənliyin
 
üzvü.
Clause
—Təklif. 
İfadə. 
Formul. Operator.
Cleanup
— Təmizləmə.
Clear
—Təmizləmək, silmək. 
Məsələn, sərt 
diski artıq 
fayllardan
 və ya daxil 
edilmiş
 parametrlərdən 
silinməsi.
Clear Clipboard — 
Buferin 
tərkibinin
 təmizlənməsi. 
Fərdi
 
kompüterlərdə böyük 
fraqmentlərin surətinin 
çıxarılmasından
 (copy/cut) 
sonra icra olunması 
məqsədəuyğundur.
Click
—
 Tıklama (adətən 
mausun
 
düyməsi ilə 
tıklamadan söhbət gedir).
Click and Drag
— Seçib
(tıklayıb saxlamaqla) 
aparmaq
 (dartmaq).
Client Server— Müştəri 
(klient) serveri.
Clip— Klip.
Clipart
 & Photos 
Online — 
Şəkil 
və fotoların web 
saytlarda
 online
 bazası.
Clipart(ClipArt) — Qrafik 
fraqment,
 politipaj. 
Klip-art, 
sənədim
 
tərtibatı üçün 
istifadə
 
olunan kiçik 
vektor 
şəkil. 
Bir çox tərtibat 
proqramlarının,
 
mətni 
və 
qrafik redaktorların klip-art 
kitabxanaları
 vardır.
Clipboard — Mübadilə buferi, 
başqa
 sözlə 
cib də adlanır. 
Buraya 
hər hansı obyekti 
əvvəl gizlətmək
 (copy
 və ya 
eut)
 sonra 
başqa yerə 
təzədən qoymaq (paste) olar. 
Windows-un
 mübadilə 
buferinə mətnin də 
bir 
hissəsini, hətta
 bütöv
 
bir 
faylı da
 yerləşdirmək 
mümkündür.
Clipping 
Path — nəşr. 
İz salan 
kontur.
 Pen
 
qrafik aləti ilə 
yaradılır.
Clock 
Round Duration — 
Gecə-gündüz
 
iş.
Cloıı
 
— Mütləq surət, klon, 
eynən
 
oxşayan.
Clone—
 1) 
Mütləq uyğunluğu 
təmin
 etmək, klonlaşdırmaq 
2) 
Klon (mütləq surət).
Cloning — 
nəşr. Klonlaşdırma. 
interaktiv
 rejimdə 
Rubber 
Stamp 
xüsusi qrafiki alətlə 
təsvirin
 
fraqmentinin 
surətinin
 çıxarılması.
Close
 —
 Aktiv pəncərənin 
bağlanması. Bağlama.
Close
 All 
— Bütün aktiv 
pəncərələrin
 bağlanması.
Closely
 
Coupled
 — Güclü 
bağlılığı
 olan.
Clue
 
— Yönəldici 
(informasiya,
 açar).
Cluster—
 Klaster, sərt dikdə 
informasiya
 saxlanılmasının 
struktur
 
elementi. 
Əməliyyat 
sisteminin
 
disk yaddaşında 
ayırdığı 
minimal vahid 
(hissəcik). 
İstifadə olunan 
fayl
 
sistemindən
 (bax: File 
System)
 
asılı 
olaraq bir neçə 
yüz
 
baytdan
 tutmuş, 
kilobayta
 qədər informasiya 
tuta
 
bilər.
Cluster F — 
Nizamsızlıq, 
pozuqluq.
CMOS
 
(Complementary 
Metal-Oxide 
Semiconductor)
 — 
Qurğunun parametrləri 
barədə
 informasiyası
 olan 
mikrosxem, məsələn, 
modern
 
və 
ya 
ana platada. 
Bu parametrləri
 dəyişmək də 
olur
 (bax: BIOS).
CMOS Memory — CMOS- 
yaddaş. Fərdi kompüterin 
sistem
 
platasında
 tutumu 
128-256
 bayt, enerjidən 
asılı
 olmayan yaddaşa
 
malik 
kiçik
 
mikrosxem. Fərdi 
kompüterin 
və daxili saatın 
konfiqurasiya
 parametrlərini 
özündə
 saxlayan daxili 
yaddaş.
CMYK
 (Cyan-Magenta- 
Yellow-Black)
 
— nəşr. 
Rəng
 modeli. Dörd 
subtraktiv
 rəngə
 əsaslanan 
poliqrafik prosesin 
rəng 
modeli
 
- 
mavi,
 
purpur 
(al 
qırmızı,
 
fırfır), sarı və 
qara.
CMYK Color Separation — 
CMYK rəngayırımının 
subtraktiv 
sistemi 
(modeli).
Coaxial
 Cable —
 
Üç əsas 
kabel qrupundan biri - 
koaksil
 kabel. Kompüter 
şəbəkələrində
 
istifadə 
olunur. Sadə şəkildə - 
mis 
nüvə (core), izolyasiya 
(insulation layer) 
və 
ekrandan (shield) ibarətdir. 
Naqillər
 konsentrik
 - 
koaksil
 yerləşdirilib. Adı da 
buradan
 meydana gəlib.
-68-
-69-

Cobblestone
 
— nəşr. Çaydaşı 
tcksturası,
 
Çaydaşının 
üzərinə
 bənzər 
tekstura.
Code — Proqram kodu. 
Proqramda əmrlərin və 
məlumatların ardıcıllığı. 
Proqram 
mətnlərinin əzəli 
(source
 code), 
obyekt 
(object
 code) 
və 
icra olunan 
(executable
 
code) və
 ya 
maşın
 kodları 
(machine 
code)
 
vardır.
Codec — Kodek, «COder və 
DECoder»
 sözlərindən 
düzəldilib. 
Rəqəmli 
siqnalların
 
işlənməsi və 
onların
 analoq 
siqnallara 
çevrilməsinə cavabdeh olan 
proqram və ya
 aparat 
qurğusu. Məsələn, səsin, 
videoinformasiyanm və 
təsvirin sıxılması və 
açılması üçün kodek. Ölçüsü 
640x480
 piksel, 30 kadr/san 
və
 
rəng çalarlılığı 24 bit olan 
videonun
 sıxılmamış 
variantının
 bitreyti 210 
Mbit/san-dir,
 
başqa sözlə bu 
videonun
 
bir saniyəsinin 
həcmi
 26 Mb-dır.
Coded
 
Sequence — 
Kodlaşdırılmış 
ardıcıllıq.
Code-Named
 — 
Kod adı, şərti 
adı.
Cohesion
 
— Bəndləmə, 
səlislik,
 
rabitəlik, bənd.
Cold
 Start
 
= 
Cold Boot —
İlkin buraxılış, «soyuq» 
yükləmə. Kompüterin
 
açılması
 ilə 
işə düşmə.
C'ollaboration
 — Əməkdaşlıq, 
birgə
 
iş.
Collapse
 
— Yığışdırılma, 
ixtisar.
Collate
 — Kopyalara görə 
ayırma.
Collision
 — 
«Toqquşma», 
konflikt, kolliziya. Yerli 
şəbəkənin iki 
bəndinin
 
eyni 
zamanda eyni kanalla 
ismarış 
(paket)
 göndərmək 
cəhdi.
Coloıı — İkinöqtə.
Color
 
— Rəng.
Color
 
Balance — nəşr. 
Kölgə, 
işıq 
və yarımtonlarda 
(çalarlarda)
 rəng
 balansının 
tənzimlənməsi.
Color Blending — Rənglərin 
qarışdırılması.
Color Hue — Rəngin addım- 
addım dəyişməsi.
Color
 
Management —
Rənglərin
 
idarəedilməsi 
sistemi (kalibrləşdirmə).
Color
 Mask
 — Verilmiş rəngə 
uyğun
 
bir-birindən asılı 
olmayan 
sahələrin seçilməsi.
Color Model — 
Rəng modeli.
Görünən,
 qeyd olunan və
 
ya 
əks
 
olunmuş rənglərin 
rəqəmli
 təsvir 
üsulu.
Color 
Palette Broıvser —
Palitra siyahısı olan dok.
Color Printer 
— Rəngli 
(çoxrəngli)
 printer.
Color Profil 
Online —
Qurğunun komplektdə 
olmayan
 əlavə ICC rəng 
profilini yükləmək
 üçün 
online
 birləşmə.
Color Replacer — nəşr.
Rənglərin
 dəyişdirilməsi 
(bir-biri ilə 
əvəz olunması).
Color
 Separation — nəşr.
Rəngayırımı. 
Çap üçün 
vacib olan
 - rəngli təsvirin 
rəng
 tərkibinə parçalanması 
prosesi.
 
Hər tərkib ayrıca 
boya ilə
 
çap olunur.
Color Settings — nəşr. Rəngin 
sazlanması,
 
rəng 
ayarlanması.
Color Table — nəşr. Rəng 
cədvəli.
 
Təsvirin 
tərkibindəki nömrəli rəng 
siyahısı 
və onların təsviri 
(adətən,
 RGB 
modelində).
Ən
 çox 
indeksli təsvirlərdə 
istifadə
 
olunur.
Color
 
Balance
 
— nəşr. 
Rəng
 balansı.
 Təsvirdə 
rənglərin 
qarşılıqlı nisbəti. 
Color Correction — nəşr. 
Rəng
 
korreksiyası. 
Optimal 
çap
 nəticəsi 
üçün 
təsvirin 
rəng piksellərinin 
dəyişdirilməsi.
Coluınn
 
— Sütun
 (cədvəl və 
qəzetdə).
COM (Common Object 
Model)
 
— Tərkib obyektləri 
modeli. 
COM standart 
Microsoft
 texnologiyası, 
Windows
 
mühitində 
obyektlərin 
yaradılması və 
qarşılıqlı
 
əlaqə qaydaları. 
1993-cü ildə yaradılıb. OLE 
2.0 texnologiyasına əsasən 
yaradılıb.
Com File — «.COM» 
genişlənməli
 fayl (bax).
Combination
 — 
nəşr.
Birləşmə.
 
Bir 
neçə obyektin 
bütövləşməsi.
Combinc all 
Objects vvitlı 
Backgrouııd —
 nəşr. 
Bütün 
obyektlərin
 
arxa fon 
daxil 
birləşdirilməsi.
-71-
-70-

Combine Channels 
— nəşr.
Təsvirin
 
kanallarının 
birləşdirilməsi.
Combine
 
Objects Together — 
nəşr.
 
Seçilmiş 
obyektlərin 
bir-biri
 
ilə birləşdirilməsi.
Combine 
Objects 
١
vith 
Background — nəşr. 
Obyektlərin
 arxa 
fon daxil 
birləşdirilməsi.
Combo Box
 
— Elementlər 
siyahısı
 
qutusu.
Conıma — Vergül - «,» 
işarəsi.
 
Geniş
 istifadə olunan 
ayırıcı işarə.
Command
 — Əmr. 
Komanda.
Conımand Bar 
— Əmrlər 
paneli.
Command
 
Line — Əmr sətri.
Command
 
Prompt
 
— DOS 
əmrlər
 sətri
 
rejimi.
Comment (lat. 
commentarium
 -
 
izahat) — 
Şərh. Proqramlaşdırmada 
şərhlər. 
Forumlarda şərhlər.
Commercial
 
at 
— 
@ («ət») 
işarəsi. 
Elektron poçt işarəsi.
Coııımon Cannel 
— 
Ümumi 
kanal.
Common 
Program 
— Ümumi 
istifadədə olan
 proqram.
Compact 
Disk —
 Kompakt
Compact
 
Disk Driver — Disk 
çaldırıcı (oxudan) qurğu.
Compaq — Comp və Paq 
sözlərindən yaranrb
 (kiçik 
inteqrasiya
 olunmuş 
detal 
deməkdir).
 
HP kompaniyası 
onu 
almamışdan qabaq 
tanınmış elektron
 
şirkəti.
Compare
 — Müqayisə, 
müqayisə etmək.
Compatibility 
— 
Uyğunluq.
Compel
 
— Vadar 
etmək. 
Məcbur
 
etmək.
Compile — Translyasiya. 
Kompilyasiya. Proqramın 
əzəli 
mətninin
 
başqa 
şəklə - 
obyekt modullarına 
salınması.
Compiler
 — Kompilyator, 
proqram translyatoru, 
proqramın
 əzəli
 mətnini 
proqramlaşdırma
 
dilindən 
ekvivalent
 məqsədyönlü 
dilli
 
(target language) 
proqrama
 
translyasiya edən. 
Adətən
 maşın kodu.
Complex — Sistem, kompleks. 
Mürəkkəb,
 qarışıq, tərkib, 
kombinə
 
olunmuş. Dolaşıq, 
çətin
 həll olunan.
Complementary 
Colors — 
Əlavə
 rənglər. Qarışdıranda 
qara
 
(subtraktiv rənglər) və 
ya
 
ağ 
(additiv) 
rəng verən 
rənglər.
 
Rəng dövrəsində 
bir-birinin
 qarşısında duran 
rənglər.
COM-Port
 —
Kommunikasiya
 portu, 
ardicil
 port - kompüterin 
arxa
 
panelində giıiş. Adətən 
onlar
 
iki ədəd olur - 9- və 
25-milli,
 
mausu (kölmə 
kompüterlərdə),
 
həmçinin 
xarici 
moderni 
qoşmaq üçün 
port.
Complete—
 Bitirmək, 
qurtarmaq.
 Tamamlanmış, 
bitmiş.
Compilant
 
— Müvafiq.
Uyğun.
Complimenta
 
أ-لمل
 
—
 Pulsuz, 
müftə.
Component — Komponent, 
tərkib.
Compose
 
— Formalaşdırmaq. 
Düzəltmək. Fayli tapıb 
yükləmək.
Composite — Tərkibi, 
qarışığı.
Composite Cliannel 
— 
Bir 
araya
 
yerləşdirilmiş
 kanal. 
Bir-birinin
 üstünə qoyulmuş 
gözlə
 seçilə bilən rəng 
kanalları.
Compound 
— Tərkibi.
Mürəkkəb.
Comprehension
 — 
Dövrələmə, dolğunluq.
Conıpress— Sıxmaq, 
sıxlaşdırmaq (məlumatları), 
faylın (faylların)
 ölçülərini 
kiçiltmək
 (yaddaşa 
qənaət 
və
 
ötürülmə
 vaxtını 
azaltmaq və sürətini 
artırmaq üçün).
Compression
— 
Sıxma.
Yaddaşda (operativ və ya 
disk) boş yerin 
böyüdülməsi. Sıxma sıxılan 
məlumat və faylların 
tipindən asılı olmayaraq 
universal
 alqoritmlər 
vasitəsilə olur.
CompuServe
 — CompuServe 
(ABŞ-in
 
operativ 
informasiya
 xidməti) 
xidməti.
Computable
 
— 
Hesablana 
bilən.
Computation
 
— Hesab, 
hesabla(n)ma.
Computer
 
— Hesablayıcı. 
Kompüter.
 Kompüter,
 
ümumi halda - məlumatları 
alan, onların üzərində 
işləyən,
 bu və
 ya başqa 
nəticə formasında hasil 
eləyən istənilən qurğuya 
deyilir. Rəqəmli, analoq, 
-72-
-73-

hibrid və bioloji tipləri var. 
Rəqəmli 
kompüterlər,
 
həmçinin EHM (bax) 
adlanır.
 İstifadə
 
olunan
 
element
 bazasına və 
arxitekturasına
 görə beş 
nəsildirlər:
 lampalı, 
tranzistor, inteqral sxemli, 
böyük inteqral
 sxemli və 
çox
 böyük inteqral sxemli. 
Müasir rəqəmli 
kompüterlərdə
 aparat 
vasitələri (hardware) və 
proqram
 
təminatı (software) 
bir-birindən ayrı təsəvvür 
olunur. 
ABŞ-da 19-cu
 əsrdə 
hesabla 
məşğul 
olan 
adamlara
 
kompüter 
deyirmişlər.
Computer
 
Associates — 
Computer
 
Associates 
kompaniyası
 - məlumatlar 
bazasını
 idarə edən sistemlər 
və
 başqa
 proqram təminatı 
istehsalçısı (ABŞ) 
və ona 
məxsus
 
ticarət
 markası.
Computing
 
— Məlumatların 
işlənməsi, kompüterin 
tətbiqi
 
ilə 
olan iş, 
kompüterizasiya.
Concession 
— Geriyəçəkilmə, 
kənaraçıxma.
Concurrent
 — 
Paralel.
Condeııse
 —
 Qatılaşdırma, 
sıxlaşdırma.
Condition — Şərt. 
Conditional — Şərti 
asılılıq, 
implikasiya. Şərti operator. 
Şərti.
Conference — Konfrans 
(İnternet
 xidməti).
Configuration —
Konfiqurasiya, kompüterin 
proqram və aparat 
vasitələrinin cəmi. Çox 
zaman (məsələn, 
prays- 
listlərdə) konfiqurasiya 
dedikdə
 
kompüterin ancaq 
aparat
 hissəsi nəzərdə 
tutulur.
Confirm
 
— Təsdiq.
Conflict
 —
 Konflikt, ziddiyyət. 
Conformance —
 Müvafıqlik, 
eynilik, konformizm.
Congestion
 
—
 Yüklənmə, 
tutulma,
 
tıxanma.
Connect — Birləşmə, rabitəni 
yaradan
 
komanda. 
Qoşulma. 
Connection 
— 
Birləşmə 
(məsələn, iki kompüterin 
modem vasitəsilə), həmçinin 
qurğunun
 qoşulması.
Connector
 —
 
Əlavə qurğular 
qoşmaq 
üçün 
giriş.
Consecutive — 
Ardıcıl.
Consistent
 
— 
Üslubun eyni 
olması,
 
yekdil.
Console
 
— 
Konsol, pult 
(idarəetmə). 
EHM üçün 
əmrlər
 daxil 
edən fərdi 
kompüter.
Constant — Konstant, sabit.
Coııstruction — Konstruksiya, 
quruluş.
Coııtact
— Kontakt, 
əlaqə.
Conte
 
Crayon — 
nəşr.
Təbaşirlər.
 
Təsviri sanki 
təbaşirlə çəkilmiş şəklə salır.
Context
 — Kontekst.
Content— Məzmun, 
içindəkilər.
 
Başlıq.
Continue
 — 
Kəsilmiş 
əməliyyatın
 
davamı üçün 
verilmiş komanda.
Continuity
 — 
Kəsilməzlik.
Continuous
— Fasiləsiz, 
kəsilməz.
Continuous
 Tone Imagc — 
Tonlu 
təsvir. Ağdan 
qarayadək fasiləsiz boz 
dərəcəli
 təsvir.
Contrast
—
 Kontrast, Təsvirin 
sahələri
 arasında
 
ton 
fərqinin dərəcəsi. Maksimal 
kontrast
 - 
ağ
 və 
qara, heç 
bir 
keçid
 olmadan, 
aşağı 
kontrast
 - 
kəskin
 keçidləri 
olmayan
 
ton yaxınlaşması.
Control — Nəzarət, idarəetmə.
Control
 
Panel
 — 
İdarəetmə 
paneli, Microsoft
 
Windows- 
un
 «nəzarət mərkəzi». 
Bu 
«virtual qovluq»da sistemin 
və
 bir sıra qurğuların 
əsas 
parametrləri
 yerləşir.
Controllers
 
— Kontrollerlər, 
qurğular.
 
Müxtəlif 
əməliyyatlar
 
yerinə yetirir, 
bəzən kompüterin 
sistem 
şini ilə
 
qoşulmuş qurğular 
arasında
 vasitəçi rolunu 
oynayır.
Conundrum
 —
 
Tapmaca. 
Bağlama.
Convention 
— Saziş, şərt. 
Conventional
 — Adi,
 
standart. 
Conversation
 — Söhbət.
Convcrse—
 
Başqa 
şəklə 
salmaq.
Conversion
 —
 
Çevirmə. 
Yenidən
 kodlaşdırma.
Convert— Konvcrtasiya 
komandası,
 
informasiyanın
 
bir
 formatdan o birinə 
keçirilməsi.
Converter — Konvcrtor, 
başqa 
şəklə salan.
Cookie
 —
 Hərfi 
mənası 
«piroq»,
 «peçenye»
 
mənasını
 
verir. İstifadəçinin 
daxil olduğu İnternet 
-74-
-75-

saytlarının
 kompüterdə 
qoyduğu nişan, «damğa», 
istifadəçinin
 təkrar həmin 
saytlara daxil 
olduğu 
zaman 
identifıkasiyası 
(personizasiyası)
 
üçündür.
Cooler
 — 
Prosessoru və ya 
videoplatanı soyutmaq üçün 
ventilyator.
Coordinate — Koordinat.
Coprocessor
 
(Co-Processor) 
— Birgə-prosessor. Ayrıca 
mikrosxem 
(xüsusi 
prosessor), 
hər hansı bil- 
funksiya daşıyan baş 
prosessoru 
tamamlayan.
Copy — Fayllann 
kopyalanması
 
(nüsxələnmə)
 
üçün
 standart
 komanda 
(bələdçi 
və 
s. 
proqramlarda), 
mətnin seçilmiş 
hissəsinin 
mübadilə
 buferinə və s. 
ötürülməsi.
Copy 
Visible
 — Görünən 
seçilmiş 
fraqmentlərin 
kopyalanması və ya aktiv 
təsvirin
 buferə
 ötürülməsi.
Copyright — Müəllif 
hüquqları
 (haqları).
Cordless — Naqilsiz, simsiz. 
Core — Mikroprosessorun 
nüvəsi.
Corel
 — Kompaniyanın
 banisi 
Dr. Michael Cowpland-in 
(Maykl Kouplend) şərəfinə 
adlandırılıb. Açılışı 
COwpland
 REsearch 
Laboratory 
(Kouplend 
tədqiqatlar
 
laboratoriyası) 
deməkdir.
Corner — Bucaq.
Corporate
 — Korporativ.
Correct — 
Feil kimi - korrektə 
etmək, bu və ya başqa 
parametrləri
 
dəyişmək. Sifət 
kimi - düzgün.
Correlation
 
— Korrelyasiya, 
nisbət.
 Əlaqəli.
Corrupt
 
— Korrupsiya 
sözü 
ilə
 
heç bir 
bağlılığı yoxdur. 
Amma
 
kökləri eynidir - 
zədə, qüsur.
Count
 — 
Hesablama, sayma.
Counter 
— Web-səhifələrə baş 
çəkənlərin 
sayını 
göstərən 
sayğac.
Coııntı v Code — Ölkə kodu.
Couple 
— 
Cüt. Cütləşmə, 
ilişdirmə,
 birləşdirmə.
Coupled — 
Birləşdirilmiş, 
bağlanmış.
 
Bax: 
Closely 
Coupled
Couplcr 
— Adapter; 
modem.
Cover 
Page — Üz qabığı, 
qapaq.
CP/M (Control Program for 
Microcomputers)
 
— Digital 
Research
 korporasiyasının 
fərdi kompüterləri üçün 
yaradılmış,
 ilk
 
əməliyyat 
sistemlərindən 
biri.
CPS
 — Məlumatların 
modernlə 
alınıb/ötürülməsi sürəti. Bit 
saniyə ilə ölçülür.
C
 
PU (Central Processor Unit) 
—
 Mərkəzi
 prosessor. 
Hazırda
 sadəcə 
- prosessor, 
çünki 
ana platada yerləşən 
qalan 
mikrosxemlər «çip» 
adlanır.
CPU
 Clock — Prosessorun 
takt
 tezliyi.
CR
 
(Carriage
 
Retum) — 
Karetanın 
(barabanın) 
qayıtması.
Crack
 
— Proqram 
qorumasının «sındırılma»sı 
əməliyyatı və 
ya 
bu 
əməliyyatı 
icra edən 
proqram.
Craft
 
— nəşr. Mozaik 
kətanı 
imitasiya
 edən müxtəlif 
formalarda
 
olan 
kərpicciklər.
Craslı 
— Çökmə, 
sıradançıxma. Aradan 
qaldırıla
 
bilməyən sistem 
xətası. Kompüterin işini
dayandırır
 və ya
 onun 
«asılması»na 
gətirib
 
çıxarır. 
Crawler
 
— Axtarış agenti,
«iməkləyən». 
«Hörümçək», 
«qurd», «soxulcan» - web- 
də
 proqram
 axtarış 
mexanizmi,
 
avtomatik o 
sənədləri 
toplayır
 ki, həmin 
sənədlərdə, birinci sənədə 
dair
 sitatlar vardır.
Crayon 
— nəşr. 
İlkin təsviri 
mumlu
 kağız üzərində 
çəkilmiş 
rəsmə çevirən 
rəngli
 
karandaş.
Create
 — Yaratmaq. 
Standart 
komanda.
Create 
Background — 
Təsviri 
üstünə
 
qoymaq 
üçün fon 
yaratmaq nəşr..
Create Clip 
Mask from 
İnverted 
Mask —nəşr. 
Seçilənin inversiyasmdan 
klip-maska
 
yaratmaq.
Create
 Clip
 
Mask 
from Mask
—
 nəşr. Seçiləndən
 klip- 
maska
 
yaratmaq.
Create
 
Clip
 Mask 
from 
Object
 Transparency — 
nəşr.
 
Obyektin şəffaf 
sahəsindən
 
klip-maska 
yaratmaq.
-76-
-77-

Create Clip Mask to Hide all
—
 
nəşr. Bütün obyektləri 
örtən klip-maska yaratmaq.
Create Clip Mask 
to Sho
١١
 
all
— nəşr. Bütün obyektləri 
açan klip-maska yaratmaq.
Create
 Fill from
 
Selection
 — 
nəşr.
 
Seçiləndən
 boya 
tökməsi
 (zalivka) 
yaratmaq 
və onu diskdə yadda 
saxlamaq.
Create
 from 
Document — 
nəşr.
 Cari 
təsvirdən 
animasiya
 kadrının 
yaradılması.
Create
 from Object(s) — 
nəşr.
 Aktiv
 obyektin 
sərhədləri
 hüdudunda
 
seçmə 
yaratma.
Create
 
New Lens from 
Background
 
— nəşr. Fon 
təsviri 
yeni 
obyektə 
çevirmək.
Create New 
Object
— nəşr. 
Yeni -
 «boş» obyekt 
yaratmaq.
Create
 
Object 
Copy Selection
— nəşr. Seçilmiş sahəni 
kopyalamaqla (copy) yeni 
obyekt
 yaradılması.
Create Object 
Cut
 Selection
— nəşr.
 
Seçilmiş sahənin 
kəsilib 
(cut)
 kopyalanması 
ilə 
yeni obyektin 
yaradılması.
Create Palette 
from 
Document— 
nəşr. Təsvirin 
bazasında palitra yaradır.
Create
 
Palette 
from 
Objects
— nəşr. Seçilmiş 
obyektlərin
 
və linzaların 
bazasında
 palitra 
yaradır.
Credit— 
Kredit.
Criteria — Kriteriya.
Crop
 
— nəşr. Kəsmək,
 kəsib 
gödəltmək.
 Qrafiki
 
proqramlarda
 
ən çox 
işlədilən
 alətlərdən biri. 
Təsviri 
kəsmək. Krop.
Crop Border 
Color —
Kənarların
 
rənginə əsasən 
kadrlama.
Crop
 
to Mask — Seçilmiş 
sahənin
 
hüdudlarından 
obyektin
 kəsilməsi 
(kadrlama).
Cropping —
 
Krop. Kadrlama. 
Təsvirin
 
ölçüsünün kənarları 
kəsmə 
yolu ilə kiçildilməsi.
Cross
— Xaç şəkilli (kursorun 
forması). 
Kəsişmə, düyün 
(məntiqi proqramlaşdırma 
matrisalarmda).
Cross 
Point—Kəsişmə 
nöqtəsi.
Crowd —
 Kütlə.
CRT (Cathode-Ray Tube) — 
Elektron-şüa
 borusu (köhnə 
borulu
 monitorlara deyilir).
Crucial
 
— Həlledici.
Crunch
 — 
«#» işarəsi. 
«Qəfəs», diez.
Crystalize
 
— Kristallar 
təsviri 
müəyyən
 kristallik struktura 
çevirir.
CSS 
(Cascading
 
Style Sheet) 
—
 
Üslub vərəqinin kaskadı 
(bir-birinin
 üstünə 
qoyulması).
CTR 
(Click 
Throw Ration) — 
İnternetdə
 -
 
reaksiya 
faizi. 
Saytın ümumi seyrçilərinin 
sayma nisbətən 
istifadəçilərin
 bu
 
və ya 
başqa səbəbdən reklama 
reaksiyası 
(adətən, banneri
 
tıklamaqla 
olur).
Ctrl (Control)
 
— Klaviaturda 
idarəetmə
 klavişlərindən 
biri.
 Ahəngdə
 olan 
klavişlərdə
 («qaynar 
klavişlər»)
 
istifadə olunur 
(bax:
 
Hotkeys).
Cubic(al)
 — 
Kub, üçüncü 
qüvvət
 dərəcəsi.
Cubist — nəşr. Kubizm. 
Təsvirin
 
oxşar rəng 
piksellərini 
kvadrat 
sahələrdə 
elə toplayır
 
ki, 
sanki kubist
 
rəssamlarının 
tərzini imitasiya edir.
CLL 
(See You Later) — 
(Digispeak) Görüşənədək!
Cumulative — Toplanan, 
kumulyativ.
Currency
 
— Valyuta.
Current
 
— Cari, kütlə, 
cərəyan.
Cursor
 
— Kursor.
Cursor Keys — Kursorun 
idarə 
olunması, 
onların 
ekranda yerdəyişməsi 
klavişləri, oxlu
 klavişlər.
Cursor, Pointer — Kursor. 
Manipulyatorla
 (məs. 
mausla)
 idarə
 
olunan 
yerdəyişən
 
marker,
 Əmrlərin 
yazılması, seçmə, redaktə 
olunma,
 şəkilçəkmə və
 s. 
üçün istifadə olunur. Yerinə 
yetirilən tapşırıqdan asılı 
olaraq
 görünüşünü
 dəyişə 
bilər.
Curve —
 Əyri, lekal.
Custody — Saxlamaq qayğısı 
(məs., 
məlumat
 bazasındakı 
informasiyanı).
Custom
 — Proqramların 
instalyasiyası
 
zamanı 
komponentlərin qeyri- 
standart
 seçimi
 
rejimi.
Customer
 
— İstifadəçi.
-78-
-79-

Customization
— 
Sifarişçinin 
tələbi 
ilə
 sazlama (texniki 
şərtlər
 və s.).
Customize
—
 Sazlama
 əmri 
(menüdə). Parametrlərin 
daha
 dəqiqləşdirilməsi.
Cut
— 
Seçilmiş fraqmentin 
kəsilib
 buferə atılması.
CYA (See Ya) — 
(Digispeak) 
Salamat 
qal!
Cyan — 
CMYB və 
ya CMYK 
rəng modeli sistemində mavi 
rəng.
Cyber
—
 (Cybernetics 
sözündən) Kiber önşəkilçisi, 
o
 sözlərə artırılır
 ki, 
onlar 
İnternetə,
 
kompüterə və s. 
aiddirlər.
Cyber-Terrorism
 
—
Kiberterrorizm.
 
Kompüter- 
telekommunikasiya 
texnologiyalarının köməyi 
ilə həyata 
keçirilən 
terrorizm.
Cyborg
—
 
Kiborq. 
Yanfantastik
 məxluq, 
yarı 
maşın,
 
yan adam. Robot. 
Kompüter
 oyunlannda 
personaj.
Cycle
—Tsikl
 (yun. kyklos - 
dairə, təkər), dövr. Hər 
hansı 
ardıcıl
 
hərəkətin 
(siqnal, 
hərəkət, komanda və s.) ən 
kiçik
 
təkrar olunan
 hissəsi.
Cylinder
— 
Silindr. Təsvirin 
xarici
 
və ya 
daxili
 silindrik 
səthinə
 yerləşdirilməsi.
Cyrix
—
 
Cyrix kompaniyası - 
mikroprosessorlar
 
istehsalçısı
 və ona məxsus 
ticarət markası.
Cyrillic
— Kiril
 əlifbası.