230
Erciyes Týp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 28 (4) 230-232, 2006
1
Pamukkale Ün. Týp Fak. Hematoloji BD., Denizli, Turkey.
2
Erciyes Ün. Týp Fak. Dedeman Hast., Hematoloji BD., Kayseri, Turkey.
Geliþ Tarihi: 9 Aralýk 2004
Giriþ
Santral venöz kateterizasyon periferik damar yolu
bulunamayan, sýk intravenöz mayi ve transfüzyon
gereken hastalarda sýklýkla uygulanan bir yöntemdir.
Hemato-onkolojik hasta grubunda bu endikasyonlara
ek olarak standart kemoterapi uygulanýmý veya yüksek
doz tedaviyi takiben yapýlan periferik hematopoietik
kök hücre transplantasonu (PHKHT) sýrasýnda kalýcý
veya geçici santral venöz kateterizasyon gerekebilir.
Yine, PHKHT sonrasýnda eritrosit-trombosit
süspansiyonu transfüzyonu, febril nötropenik hastalarda
uygulanan intravenöz antibiyotik tedavisi için de
sýklýkla santral venöz kateter takýlmaktadýr (1, 2).
Bununla birlikte, perkütan santral venöz kateter
takýlmasý uzun süreli damar yolu saðlarken; tromboz,
katater infeksiyonu ve septisemi gibi komplikasyonlara
da yol açabilir. Özellikle subklavian ve internal juguler
vene kateterlere baðlý yüksek oranda vena kava superior
sendromu riski vardýr.
Ýnternal juguler ven katateterizasyonun çok nadir
görülen bir komplikasyonu da Horner sendromudur.
Literatürde, çeþitli hasta gruplarýnda gerek taný gerekse
tedavi amaçlý uygulanan internal juguler ven
kateteterizasyona baðlý Horner sendromu bildirilmekle
birlikte, kateterizasyonun çok sýk kullanýldýðý hemato-
onkolojik hasta grubu ile ilgili çok fazla yazý
bulunmamaktadýr (3-5).
JUGULER SANTRAL VENÖZ KATETERÝZASYONA BAÐLI HORNER
SENDROMU: BÝR OLGU SUNUMU
Horners Syndrome Secondary to Internal Jugular Catheterization: A Case Report
Ýsmail Sarý
1
, Aysun Aybal
2
, Bülent Eser
2
, Aydýn Ünal
2
, Fevzi Altuntaþ
2
,
Ali Ünal
2
, Mustafa Çetin
2
Abstract
We present a case who developed Horners syndrome
following repeated attempts at catheterization of the internal
juguler vein for parenteral antimicrobial drug administration.
No other neurologic finding or evidence of mass lesions in
the neck or pulmonary apex could be determined. Horners
syndrome should be considered as a possible complication
of percutaneous internal juguler vein catheterization.
Key Words: Catheterization; Horner syndrome; Juguler
veins.
Özet
Bu yazýda, periferik damar yolu açýlamamasý nedeniyle
internal juguler vene kateter takýlan ve sonrasýnda Horner
Sendromu geliþen non-Hogkin lenfomalý bir olgu
sunulmuþtur. Boyun bölgesi ve pulmoner apekste kitle
lezyonunun olmamasý, diðer nörolojik bulgularýn normal
olmasý, Horner sendromunun internal juguler vene kateter
takýlmasýna baðlý olduðunu düþündürmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Horner sendromu; Juguler ven;
Kateterizasyon.
OLGU SUNUMLARI (Case Reports)
meydana gelir. Ýkinci sýra nöronlar (pregangliyonik
lifler), yukarý torasik korddaki intermediolateral hücre
kolonlarýnýn çevresindedir. T1-2 spinal sinirle dýþarý
çýktýktan sonra, boyunda yukarý servikal ganglion ile
sinaps yapmak için aþaðý ve orta servikal ganglionlarý
geçer. Akciðer apeksinde yeralan tümörler, boyun
bölgesindeki travma ve cerrahi iþlemler pregangliyonik
Horner sendromuna neden olur. Üçüncü sýra nöronlar
veya post ganglionik lifler, karotid arter ile birlikte
orbitaya ve silier sinirlere ulaþýr. Bir kýsým lifler ise
eksternal karotid arter ve dallarý ile yüzdeki ter bezlerine
ulaþýr. Postganglionik Horner sendromu; kavernöz
sinüs, orta kulak, karotid kanal, boyun bölgesinde
geliþen tümörler ve bu bölgelerdeki inflamatuar
lezyonlar ile meydana gelebilir (6, 7).
Söz konusu olguda kateterizasyon amaçlý tekrarlayan
giriþimler sonucu preganglionik Horner sendromu
geliþmiþtir. Boyun bölgesi ve pulmoner apekste kitle
lezyonunun olmamasý, diðer nörolojik bulgularýn
normal olmasý, Horner sendromunun internal juguler
vene katater takýlmasýna baðlý olduðunu
düþündürmektedir. Bu durum sadece tekrarlayan
giriþimlerde deðil, deneyimli kiþiler tarafýndan ilk
seferde takýlan kataterler sonrasýnda da görülebilir.
Preganglionik Horner Sendromunun, travma veya
cerrahi sonrasý meydana gelen C8 veya T1 disk
herniasyonunda, brakial pleksus travmasýnda, kardiak
pacemaker takýlýrken meydana gelebileceði gibi
pnömotoraks, koroner arter bypass cerrahisi sonrasýnda
da oluþabileceði bildirilmiþtir. Ayrýca, anestezik
ajanlarýn epidural uygulamasýnda preganglionik
nöronlarýn geçici olarak bloke olabileceði gösterilmiþtir
(7). Karotid stenozu tedavisinde stent yerleþtirilmesi
sonrasý ayný taraf karotid duvar hematomu geliþmesi
ile Horner sendromu oluþabildiði bildirilmiþtir (8).
Santral venöz kataterin ekstravasküler migrasyonuna
baðlý bir komplikasyonu olan hidrotoraksa sekonder
Horner Sendromu geliþebilir (9).
Olgumuzda Horner Sendromu kýsa sürede geri
dönmüþtür. Servikal zincirde meydana gelen
lezyonlarda sinir liflerindeki rejenerasyon sayesinde
Horner sendromunda kýsa sürede düzelme gözlenebilir.
231
Bu amaçla, yazýmýzda periferik damar yolu
açýlamamasý nedeniyle internal juguler vene kateter
takýlan ve sonrasýnda Horner sendromu geliþen non-
Hogkin lenfomalý bir olgu sunulmuþtur.
Olgu Sunumu
Yatýþýndan yaklaþýk dört ay önce Anaplastik büyük
hücreli lenfoma tanýsý alan ve 3 siklus CHOP
(siklofosfamid, adriablastin, vinkristin, prednizolon)
kemoterapisine raðmen ilerleme saptanan hasta, daha
agresif bir kemoterapi rejimi uygulanmak üzere
hematoloji servisine yatýrýldý. Yatýþý sýrasýnda yapýlan
fizik incelemede inguinal lenfadenopati üzerinde ülsere
lezyonu ve 38.6 ºC ateþi vardý. Yapýlan tam kan sayýmý
incelemesinde, mutlak nötrofil sayýsýnýn 300 olmasý
üzerine febril nötropeni düþünülerek intravenöz
sefepim+amikasin tedavisi planlandý.
Periferik damar yolu bulunamayan, uygun antibiyotik
ve ardýndan kemoterapi protokolünün uygulanabilmesi
için uzun süreli damar yolu ihtiyacý olan hastaya, sað
internal juguler ven kateterizasyonu uygulandý. Kateter
takýldýktan yaklaþýk 24 saat sonra sað gözde miyoz,
göz kapaðýnda pitoz geliþti (Resim 1). Katater
takýlmadan önce yapýlan fizik muayenesi normaldi.
Bilgisayarlý beyin tomografisi normal olan hastanýn
bu bulgularý, santral venöz kateter sonrasý geliþen
Horner sendromuna baðlandý. Kateter çekildikten
sonraki izleminde Horner sendromu bulgularý
kayboldu.
Tartýþma
Horner sendromu; miyozis, pitozis, enoftalmus ve göz
bulgularýnýn olduðu yüz tarafýnda terleme kaybý ile
birlikte kendini gösteren bir sendromdur. Gözün
sempatik duyulanmasýnýn uzun olmasý nedeniyle,
lezyon yeri hipotalamustan itibaren beyin sapýnda,
spinal kord (torasik-segment) düzeyinde, servikal
sempatik ganglionda veya karotid arter üzerindeki
sempatik pleksusta olabilir.
Birinci sýra nöronlar; hipotalamustan yukarý torasik
spinal korda uzanýr. Buradaki hasar genellikle medulla
oblongata veya servikal korddaki lezyonlar sonucu
Ýsmail Sarý, Aysun Aybal, Bülent Eser, Aydýn Ünal, Fevzi Altuntaþ, Ali Ünal, Mustafa Çetin
Erciyes Týp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 28 (4) 230-232, 2006
232
REFERANSLAR
1. Landoy Z, Rotstein C, Lucey J, Fitzpatrick J. Hickman-
Broviac catheter use in cancer patients. J Surg Oncol 1984;
26: 215-218.
2. Cogliati AA, Dell'Utri D, Picardi A, et al. Central venous
catheterization in pediatric patients affected by hematological
malignancies. Haematologica 1995; 80: 448-450.
3.Garcia EG, Wijdicks, Younge BR. Neurologic complications
associated with internal juguler vein cannulation in critically
ill patients: a prospective study. Neurology. 1994;44:951-
952.
4. Taskapan H, Oymak O, Dogukan A, Utas C. Horners
syndrome secondary to internal juguler catheterization.
Clin Nephrol. 2001;56:78-80.
5. Bourque PR, Paulus EM. Chest-tube thoracostomy causing
Horners syndrome. Can J Surg. 1986;29:202-203.
6. Teich SA, Halprin SL, Tay S. Horners syndrome secondary
to swan ganz catheterization. Am J Med 1985; 78:168-170.
7. Parikh RK. Horner's syndrome. A complication of
percutaneous catheterisation of internal jugular vein.
Anaesthesia 1972; 27: 327-329.
8. Rosenkranz M, Eckert B, Niesen WD, Weiller C, Sliwka
U. Horner syndrome related to ipsilateral carotid wall
hematoma after stent placement for the treatment of carotid
stenoses. AJNR Am J Neuroradiol. 2003;24:1508-1511.
9. Milam MG, Sahn SA. Horners syndrome secondary to
hydromediastinum. A complication of extravascular
migration of a central venous catheter. Chest. 1988;94:
1093-1094.
Juguler Santral Venöz Kateterizasyona Baðlý Horner Sendromu: Bir Olgu Sunumu
Bununla birlikte, superior servikal ganglionda meydana
gelen hasarlar kalýcý olabilir (4).
Sonuç olarak; hemato-onkolojik hastalarda, damar
yolu problemi veya uzun süreli intravenöz tedavi
nedeniyle internal juguler ven kataterizasyonu sýk
uygulanýr. Bu grup hastalarla uðraþan klinisyenlerin;
sýk görülen kanama, tromboz ve infeksiyon gibi kateter
komplikasyonlarý yanýnda nadir ama olasý bir
komplikasyon olan Horner sendromu açýsýndan da
dikkatli olmasý gerekir.
Resim 1: Internal Juguler ven kateterizasyonu sonrasý
Horner sendromu geliþen hastamýz.
Erciyes Týp Dergisi (Erciyes Medical Journal) 28 (4) 230-232, 2006