Ertaklarda matematika toshkent «Yangi asr avlodi»



Yüklə 1,08 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə27/31
tarix02.01.2022
ölçüsü1,08 Mb.
#43308
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   31
Исмоилов У. Эртакларда математика

43.  Umumiy seyf

Uchta muhandisda bitta umumiy seyf bor edi.

Ular seyfni uchalasi ishtirokida ochishga kelishib olishadi. 

Faqat uchalasi ham ishtirok etgan  paytda seyfni ochish 

uchun uni qanday qulflash kerak bo'ladi?

44.  Statistiktekshirish

Kanadaning qaysidir shaharida yashovchi aholining 70%i 

fransuz tilini va 80%i ingliz tilini bilar ekan.

Bu shaharning necha foiz aholisi ikkala tilni ham biladi?




J A V O   B L A R

2. Yo'lovchi o'zining tuyasini ham  17 ta tuyaga qo'shib, 

18 ta tuyaning yarmini, ya’ni 9 tasini katta o'g'ilga, uchdan 

birini  o'rtancha  o'g'ilga va to'qqizdan  biri — 2 tasini  kenja 

o'g'ilga berib, o'zining tuyasiga o'tirib jo'nab qolibdi.

3. Bu kishi qutidan chekni (qog'ozni) olganda quyidagicha 

ish  qilgan!  U  olgan  chekni  hech  kimga  ko'rsatmay  yutib 

yuborgan.  Qozilar  esa  uning  qanday  qog'ozni  olganligini 

aniqlash uchun qutida qolgan ikkinchi chekni ochib o'qishga 

majbur biishgan. Unda «lim» deb yozilgan. Shunga qarab 

qozilar  yutilgan  qog'ozda  «Hayot»  so'zi  yozilgan  bo'lishi 

kerak  deb  o‘ylaganlar(chunki  ular  dushmanlaming  qilgan 

ishidan bexabaredilar).

Aybsiz ayblangan kishiga o'lim hozirlovchi dushmanlar. 

aksincha, uning ozod bo'tishiga sabab bo'lganlar.

4. Masalaning shartiga ko'ra, masxarabozlar kiyimlaridagi 

raqamlar 5 ,6 ,7  dan iborat. Bu esa uch xonali sonni beradi. 

Masxarabozlar Vali, Salim,  Ali tartibida joylashib, Vali qo'li 

bilan tursa, 975 soni hosil bo'ladi, bu esa 13 ga bo'linadi.

5. Bu donishmand shunday mulohaza qilgan:

—  Men  ikkita  qalpoqni  ko'rib  turibm an.  Mening 

boshimga  oq  qalpoq  kiygizilgan,  deb faraz  qilaylik.  Agar 

shunday bo'lsa, bitta oq va bitta qora qalpoqni ko'rib turgan 

ikkinchi donishmand bunday deb mulohaza yuritishi kerak 

edi:

32



«  A gar  mening  boshim da  ham  oq  qalpoq  bo'lsa, 

uchinchimiz  buni  payqab,  o'zining  boshida  qora  qalpoq 

ekanligini darhol aytib beraredi. Vaholanki, u indamay turibdi, 

demak mening boshimga oq qalpoq emas, balki qqfa qalpoq 

kiygizilgan».

Agar ikkinchi sherigim buni aytmas ekan, demak, mening 

boshimda ham qora qalpoq bo'lishi kerak.

6. 


Dehqonlar  kasrlarni  to'g'ri  qo'shishni  bilmaganlar. 

Haqiqatda  topilm ani  dehqonlar  qanday  taqsim   qilib 

olishmoqchi bo'lgan sonlami qo'shib chiqamiz:



57





60

Demak, ular topilgan puldan kam pul oHshni xohlaganlar 



60

(topilgan  pul  — ). Topilgam  pul yo'lovchining  puli bilan  60 

60

bo'lakka bo'lindk Undan 57/60 qismi dehqonlarga berilgan. 



1

—  :=— si  yo'lovchida  qolgan.  Ammo  bizga  ma’lumki, 



60 

20

yo'lovchida  3  so'm  qolgan.  Demak.  ^  = 3  so'm.  Bundan



kelib  chiqadi  barcha  pul  3x20=60  so'm  bo'lgan.  Karp  bu

pullaming  1  qismini, ya’ni 15 so'mini olgan. Ammo yo'lovchi 

4

o'zining  pulini  qo'shmaganda  Karp  14  so'm  75  tiyin  olishi



kerak edi.  Chunki  topilgan  pulning    qismi  shunga  teng.

4

Bundan kelib chiqadiki, topilgan pul 14,75x4=59 so'm ekan. 



Topilgan  pul  yo'lovchiniki  bilan  60  so'm  bo'ladi,  demak, 

yo'lovchi 1  so'm qo'shgan ekan. Yo'lovchi 1 so'm qo'shdi va 

3  so'm  olib  ketdi.  2  so'mni  u  o'zining  xizmat  haqi  deb 

hisoblagan. Hamyonda nechtalikpullar bo'lgan degan savol 

tug'iladi.

33



Hamyonda  10 smlikdan  5 ta,  5 so'mlik,  3 so'mlik va  1 

so'mlikdan  1  tadan  bo'lgan.  Yo'lovchi  Sidorga  20  so'm, 

Karpga 15 so'm, Paxomga 12 so'm, Fokaga 10 so'm bergan 

va 3 so'mni o'ziga olgan.

7.  Har bir qurbaqa oxirgi  18 metmi  ko'tarilib,  quduqdan 

chiqib  oladi.  Oldingi  kunlari  esa  har kuni  birinchi  qurbaqa

18-12=6m   ( (6g-'-18) -  

7

 (kun)),  ikkin ch isi  18-16=2m  



3

( (60-18) =

2

i  (k u n ))T 



u ch in c h is i 

18-17=1m  



2

(

=



 42 (kun)) yuqoriga ko'tarilgan. Oxirgi kunni ham

e’tiborga  olsak,  birinchi  qurbaqa  8  kundan,  ikkinchisi  22 

kundan, uchinchisi 43 kundan keyin quduqdan chiqadi.

8. Soqchining «Qayoqqa borayapsan?», degan savoliga 

dehqon bunday javob bergan:

—  Men  ana  shu  dorga  osib  q o 'yish in giz  uchun 

borayapman.

Bunday javob soqchini dovdiratib qygan.  U  dehqonni 

qanday qilib o'ldirishi kerakligini bilmay qolgan. Dehqonni osib 

o'ldiray  desa,  dehqon  to'g'ri  javob  bergan  hisoblanadi, 

vaholanki, to'g'ri javob uchun osish emas, balki suvga g'arq 

qilish kerak. Suvga g'arq qilar edi, u  holda dehqon yolg'on 

gapirgan bo'lib chiqadi, yolg'on javob uchun esa osish kerak.

Shunday  qilib,  soqchi ziyrak  dehqonni  hech  narsa  qila 

olmagan.

9. Shahzoda Ivan ajdarhoni yengishi uchun uning boshlari 

soni  juft  bo'lishi  kerak.  Ajdarhoning  uchta  dumini  uzib 

tashlagan  taqdirda kamida  ikkita yangi  bosh o'sib chiqishi



34


kerak. Ammo shahzoda g'alaba qozonishi uchun ajdarhoning 

boshlari soni kamida oltita bo'lishi kerak. Agar Ivan dumlami 

bittadan uzib tashlasa, ajdarhoning dumlari oltitaga ko’payadi. 

Dumlami  ikkitalab  uzib  tashlasa,  yangi  uchta  bosh  o'sib 

chiqadi va boshlar soni oltita bo'ladi. Endi boshlami ikkitalab 

uzib tashlasa, Ivan g'alaba qozonadi.

Shahzoda Ivan 9 ta zarb bilan g'alaba qozonishi mumkin.

10. Agar maymunlaming sonini x bilan, har bir maymun 

yig'ib  olgan  yong'oqlar  sonini  у  bilan  belgilab  olsak, 

maymunlar  xy  ta  yong'oq  tergani  kelib  chiqadi.  Har  bir 

maymun (x-1) ta yong'oq otgan bo'lsa, hammasi bo'lib x(x-

1)  ta yong'oq  otilgan  bo'ladi.  Shunday qilib,  ular Maugliga 

(xy-x(x-1))  ta  yong'oq  olib  kelishgan.  Bundan  ushbu 

tenglamani hosil qilamizx(y-x+1)=33. Bundan kelib chiqadiki 

x soni 33ning bo'luvchisidir, ya’ni x 1  va 33ga teng emas. U 

holda x=3 yoki x=11.

Birinchi holda y-x+1=11  va y=13,

ikkinchi holda y-x+1=3 va y=13.

11. Ish boshlagandan bir kun keyin Koshchey xazinani 1 

metrlik  chuqurga  ko'madi.  Xazinani  22=4  kundan  keyin  2 

metrlik chuqurga, 32=9 kundan keyin 3 metrlik chuqurga va 

h.k. chuqurga ko'madi.

12+224-32+...+132=819  kundan  keyin  Koshshey  13 

metrlik chuqurga xazinasini ko'mib qo'yadi. U xazinasini 14 

m e trlik   ch u qu rg a   ko 'm is h g a   u lg u ro lm a y d i,  chunki 

819+142=1015>1001.

Ammo u chuqumi qazib, xazinani yuqoriga tortib olishga 

ulguradi, chunki 819+132=988<1001.

Demak, xazina yersirtida qolgan, chuqurlik 0 metr.

12. Javob: 6 kun.



35


13. Birinchi ayolning har bitta olmasi 5 so'mdan to'g'ri kelib, 

u  150 so'm jamg'arishi kerak edi. Ikkinchi ayolning esa har

bitta olmasi  у  so'mdan bo'lib, u 200 so'm jamg'arishi kerak

edi. Ikkala ayol olmalami qo'shgandan keyin har birolmaning 

bahosi  6 so'mdan  to'g'ri  keldi.  Bu  esa  birinchi  ayol  uchun 

har bitta olmadan 1  so'mdan foyda bo'lsa, ikkinchi ayol uchun




Yüklə 1,08 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   31




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin