Ertek tekstinin’ analizi Joba: Kirisiw

Materiallıq qádiriyatlar hám ıqtıqatlardı saqlaw hám jetkiziwde erteklerdiń roli
Ertekler materiallıq qádiriyatlar hám ıqtıqatlardı saqlap -álpeshlew hám áwladlar hám jámiyetlerge jetkiziwde úlken rol oynaǵan. Bul rol, ásirese, qaraqalpaq mádeniyatı hám dúnyanıń basqa mádeniyatları kontekstinde zárúrli áhmiyetke iye. Ertekler bul zárúrli wazıypanı orınlawdıń bir neshe usılları :
Awızsha úrp-ádet : Kóplegen ertekler, atap aytqanda, qaraqalpaq mádeniyatındaǵı ertekler daslep áwladdan -áwladqa awızsha ótip kelgen. Bul awızsha dástúr gúrriń qılıw arqalı materiallıq qádiriyatlar hám ıqtıqatlardı saqlap qalıw imkaniyatın berdi. Aqsaqallar bul erteklerdi jetkinshekke aytıp, materiallıq bilimlerdiń uzatılıwın támiyinleydiler.
Etikalıq hám etikalıq sabaqlar : Erteklerde kóbinese mádeniyat qádiriyatları hám ıqtıqatların sáwlelendiriwshi etikalıq hám etikalıq sabaqlar bar. Mısalı, qaraqalpaq erteklerinde rostgo'ylik, mártlik, mehribanlıq sıyaqlı pazıyletler aytnıp, ashkózlıq, jalǵan sóylewshilik sıyaqlı unamsız minez-qulqlardan eskertiliwi múmkin.
Materiallıq normalar hám dástúrler : ertekler jámiyet qanday islewi haqqında túsinik beretuǵın materiallıq normalar hám dástúrlerdi súwretlewi múmkin. Qaraqalpaq mádeniyatında bul ertekler kóshpenshi úrp-ádetleri, aǵayınlıq sabaqları hám tábiyaatqa húrmet-sıylasıqtıń áhmiyetin kórsetiwi múmkin.
Ayriqshalıq hám miyraslar : Ertekler adamlarǵa ózleriniń materiallıq ayriqshalıǵı hám miyrasları menen baylanısıwǵa járdem beredi. Qaraqalpaq xalqi ushın óz mádeniyatına tán bolǵan erteklerdi esitiw olarda óz dástúrlerinege tiyislilik hám maqtanısh sezimin kúshaytadı.
Tildi saqlaw : Ertekler kóbinese mádeniyat ana tilinde aytıladı. Bul bolsa tildi saqlap -álpeshlew quralı bolıp xızmet etedi, bul tildi keleshek áwladlar tárepinen sóylew, túsiniw hám qádirlewin támiyinleydi.

Materiallıq dástúr retinde gúrriń qılıw : Kóp mádeniyatlarda gúrriń qılıwdıń ózi materiallıq dástúr bolıp tabıladı. Erteklerdi tıńlaw hám bóliw kóriw ushın jıynalıs materiallıq baylanıslar hám qádiriyatlardı bekkemleytuǵın ulıwma iskerlikke aylanadı.

Materiallıq kontekst degi universal temalar : Ertekler kóbinese muhabbat, mártlik hám ádillik ideyalarına umtılıw sıyaqlı universal temalardı úyrenedi, biraq olar bunı materiallıq kontekstte qılıwadı. Bul adamlarǵa bul temalar menen baylanısıw hám olardıń materiallıq nuanslarini qádirlew imkaniyatın beredi.
Ózgeriwshen waqıtqa iykemlesiw : Ertekler maslasıwshı hám waqıt ótiwi menen ózgeriwshen materiallıq qádiriyatlar hám ıqtıqatlardı sáwlelendiriw ushın rawajlanıwı múmkin. Dástúriy erteklerdiń jańa versiyaları payda bolıwı múmkin, olar tiykarǵı materiallıq xabarlardı etkazish menen birge zamanagóy tamashagóylar menen rezonanslashadi.
Áwladlararo baylanıs : Ertekler áwladlar ortasındaǵı baylanısıw ushın platforma bolıp tabıladı. Aqsaqallar bul gúrrińlerden jámiettiiń jas aǵzalarına donolik hám materiallıq bilim beriw ushın paydalanıwları múmkin.
Tariyxni saqlaw : Birpara ertekler tariyxıy waqıyalar yamasa adamlardıń elementlerin óz ishine aladı, olar mádeniyat tariyxı hám jámáátlik yaddıń táreplerin saqlap qalıw hám uzatıw usılı retinde xızmet etedi.
Dúńyaǵa kózqarastıń sawleleniwi : Ertekler degi qaharmanlar, waqıyalar hám hádiyseler kóbinese jámiettiiń materiallıq dúnyaǵa kóz qarasın sáwlelendiredi. Olar mádeniyat dúnyanı qanday aqıl etiwin, onıń tábiyaat menen munasábetin, etika hám etika haqqındaǵı túsiniklerin ańlatadı.
Juwmaq etip aytatuǵın bolsaq, basqa kóplegen mádeniyatlarda bolǵanı sıyaqlı qaraqalpaq mádeniyatında da ertekler tekǵana ko'ngilochar gúrrińler, bálki materiallıq qádiriyatlar hám ıqtıqatlardı saqlap -álpeshlew hám jetkiziwdiń zárúrli quralları bolıp tabıladı. Olar áwladlar ortasında kópir, materiallıq donolik bazası hám materiallıq ayriqshalıq dáregi bolıp xızmet etedi.