Xordalilar tipining sistematikasi va filogenetik aloqalari. T.I.: Kenja tiplari, filogenetik daraxti.
Xodalilar tipi uchta kenja tipiga bulinadi:
1.Lichinka xordalilar yoki pardalilar
2.Bosh kutisizlar
3.Bosh kutililar yoki Umurtqalil
Bosh kutisizlar xordalilar tipining xamma belgilarini umrbod uzida ifoda etgan, dengizlarda yashaydigan hayvonlar bulib, turlari unsha kup emas. Bosh kutisizlar tuzilishini ularning tipik vakili xisoblangan lansetnik misolida kurib chiqamiz. Lasentnik tipik xordali xayvon bulib, gavdasi ilonsimon shaklda yon tomondan qisilgan, uzunligi 5-8 sm buladi. Orqa tomonida toq orqa suzgich qanoti, dumida keng dum suzgish kanoti bor. Gavdasining oldingi uchida pastga karab to’rgan va paypaslovshilar bilan uralgan Ogiz oldi teshigi joylashgan. Gavdasining pastki kismida ikki yon tomonga urnashgan metaplevard burma bor. Bu burmalar atrial teshik atrofida uzaro qushiladi.
Umurtqalilarning nerv sistemasi bosh kutisizlarga nisbatan ansha takomillashgan, ya’ni nerv nayi bosh va orqa miyalarga ajralgan. Bosh miya xar xil funksiyalarni bajaruvshi bulmalarga bulingan. Bular ushun tirik organizm bilan tashki muxit urtasidagi alokani yuzaga keltiruvshi xar xil va murakkab tuzilgan sezuv organlarining bulishi xarakterlidir. Gavdasining shakli xilma - xil. Suvda yashaydigan tuban umurtqa-lilarning gavdasi bosh, tana va dum kismlarga bulinadi. Bularda tok orqa, dum va dum osti xamda juft kukrak va korin suzgish kanotlari bor. Quruqlikda yashovshi Umurtqali hayvonlarning gavdasida yana buyin kismi xosil buladi, tok suzgish kanotlari bulmaydi, juft suzgish kanotlari urniga besh barmokli tipda tuzilgan oyoklari paydo buladi.
Dostları ilə paylaş: |
