Excel dasturi bilan ishlash

Копироват
- Belgilangan soha nusxasini xotiraga saqlab olish.
9.
- 
Вставит
- Kursor turgan joyga xotirada saklanayotgan ma‟lumotlarni kuyish.
10.
- 
Копироват формат 
- Kursor turgan joy kurinishini nusxasini xotiraga olish.
11.
- 
Отмена 
- Oxirgi harakatni bekor qilish.
12.
- 
Повтор
- Bekor kilingan xarakatni kaytarish. 
13.
- 
Добавит гиперссылку 
-Internet sayti yoki elektron adresga yullash belgisini 
kushish 
14.
- 
Автосумма
- Xonaning yukorida joylashgan xonalarni jamlash formulasidan 
yoki boshka asosiy formulalardan foydalanish.
15.
- 
Мастер формул 
- Xonaga formulalar masteri yordamida formula qo„shish.
16.
- 
Сортировка по возрастанию
- Jadvalni alfavit (kamayish) tartibida saralash 
17.
- 
Сортирорвка по убыванию 
- Jadvalni alfavitga qarshi (ko„payish) tartibida 
saralash 
18.
- 
Мастер диаграмм 
- Tanlangan soha bo„yicha diagramma (grafik) tuzish.

---

19.
- 
Показат панель Рисованиэ 
- Rasm va grafik elementlar bilan ishlash 
yordamchi tugmalar guruhini ko„rsatish. 
20.
- 
Маштаб документа 
- Hujjat masshtabini (ko„rish foizini) uzgartirish.
Shu tarzda qolgan uskunalar naneliga izohberiladi.
3. Jadvalning ustun kengligi va satr balandligini o„zgartirish usuli? – 
Jadvalning ustun kengligi va satr balandligini o„zgartirish ikki usulda
A) Sichqoncha yordamida 
V) Format menyusi yordamida 
4. YAcheyka menyusidagi «Format yacheek…» bilan ishlash?
Ctrl+1 tugmasi «Format yacheek…» yordamchi muloqat oynasini ochib beradi. 
5. Excelda ishchi varaqlar bilan ishlash? – Ishchi varoqlarni dasturda sichqoncha 
yoki Ctrl+PageUp tugmalari yordamida almashtirish mumkin. Har bir ishchi varoqqa 
nom, rang, himoya qo„yish imkoniyati mavjud. (O„qituvchi tomonian bajarilb ko „rsatiladi) 
Hozirgi kunda ta‟lim muassalarida o„qitiladigan fanlarning elektron o„quv metodik 
majmualarini yaratish va undan o„quv jarayonida foydalanish ustida ko„pgina ishlar 
amalga oshirilgan. Informatika fanini o„qitishda kerak bo„ladigan ma‟lumotlarn i 
yaratishda kompyuterdagi jarayonlarni xotirada yozib boradigan dasturiy vositalardan 
foydalanishimiz maqsadga muvofiq. Bu dasturlar kompyuterdagi jarayonini tasvir, viedo 
formatlarda xotirada saqlash imkonin beradi. Bu dasturlarga UvScreenCamera, Snag itlarni 
misol qilib keltirishimiz mumkin. UvScreenCamera dasturini ishlatish jarayonini ko„rib 
chiqamiz: 
Dastur .jpg, .gif, .bmp, kabi formatdagi tasvir fayllarini va .dat, .avi, .swf, 
formatdagi video, audio fayllarini yaratish va qayta ishlashga mo„ ljallangan. Ovoz 
ma‟lumotlarini mikrafon qurilmasi yordamida oimiy yozib borish imkoniyati ham mavjud. 
Bundan tashqari dasturda fayllarni qayta ishlash imkoniyati ham maju bo„lib turli 
operatsion tizimlarda ishlovchi .exe formatdagi fayllarni yaratish imkoniyati ham 
mavjud. 
Dasturlarini o„qitishning dars mashg„ulotlarini olib borish jarayonlarini Microsoft 
Excel dasturi misolida ko„rib chiqamiz.
Darsni olib borish texnologiyasi 
Talabalar soni: 30-80 ta 
Vaqti: 2 soat. 
O„quv mashg„ulotining shakli 
Informatsion bahs-munozara ma‟ruzasi 
Ma‟ruza rejasi 
1. Microsoft Exceldasturi ni ishga tushirish 
2. Jadval kataklari ustida amallar bajarish. 
3. Jadval varoklari ustida amallar bajarish. 
4. Microsoft Excelda formula va funksiyalar bilan ishlash 
5. Son va matnlar uchun takkoslash operatorlari. 
6. Formulalar sintaksisi. 
7. Formulalardagi xatolar diagnostikasi. 
8. Funksiyalar bilan ishlash 
9. Diagramma turlari va uni tanlash usullari. 
10. Microsoft Excelda ma‟lumotlarni saralash va filtrlash 
11. Microsoft Excelda rasmlar bilan ishlash 
12. Microsoft Excel varog„iga fon berish. 
13. MS Excel ishchi kitobini MS Word Hujjatiga o„tkazish.
14. Microsoft Word jadvalini Microsoft Excel varog„iga import 
kilish. 
O„quv mashg„ulotining maqsadi 
Jadval muharriri haqida ma‟lumot berish 
Pedagogik vazifalar: 
O„quv faoliyati natijalari: 

---

MS Excel dasturi va uni ishga 
tushirish haqida ma‟lumot beradi. 
Qator, ustun, katak, aktiv katak 
tushunchalariga izoh beradi 
MS Excel dasturida formulalar 
yozish,
standart 
funksiyalardan 
foydalanish yo„llarini o„rgatadi 
MS Excel dasturida rasm chizish, 
tayyor rasmni joylashtirish usullarini 
o„rgatadi 
Sahifa tushunchasiga ta‟rif beradi. 
Jadvalni xotiraga yozish, 
faylni ochish tartibini o„rgatadi. 
- MS Excel dasturi va uni ishga tushirish haqida 
ma‟lumotga ega bo„ladi 
- Qator, ustun, katak, aktiv katak tushunchalariga 
izoh bera oladi. 
- 
MS 
Excel 
dasturida 
formulalar 
yozish, standart funksiyalardan foydalanish 
yo„llarini bilib oladi 
- MS Excel dasturida rasm chizish, tayy or 
rasmni joylashtirish usullarini o„rganadi 
- Sahifalar, ularni nomlash, nusxa olish, o„chirib 
tashlash usullarini o„rganadi. 
- Jadvalni xotiraga yozish, faylni ochish tartibini 
biladi. 
O„qitish usullari va texnika 
Ma‟ruza, aqliy xujum, “Blits – so„rash” uslubi, 
kaskad. 
O„qitish vositalari 
Ma‟ruza matni, tarqatma manba, kompyuter 
texnologiyasi, slaydlar, plakat
O„qitish shakli 
Jamoa, juft-juft bo„lib ishlash 
O„qitish shart-sharoitlari 
Texnik vositalar bilan ta‟minlangan, o„qitish 
usullarini ko„llash mumkin bo„lgan o„quv xona. 
Monitoring va baholash 
Kuzatish, og„zaki nazorat, yozma nazorat, savol -
javobli so„rov, o„quv topshiriq. 
Darsning texnologik xaritasi
Ish 
jarayonlari 
vaqti 
Faoliyat mazmuni 
o„qituvchi 
Talaba 
1 bosqich. 
Kirish 
(10 daqiqa) 
1.1. Darsning mavzusini e‟lon qiladi, 
o„quv 
mashg„uloti-ning 
maqsadi 
va 
natijalarini tushuntiradi. 
1.2. Har bir talabaga mavzu bo„yicha 
tarqatma manba tarqatadi 
1.3. 
Mavzu 
bo„yicha 
ma‟ruza 
mashg„ulotining yo„naltiruvchi slaydlarini 
namoyish etadi, ma‟ruza rejasiga izoh 
beradi (1-Ilova). 
Tinglaydi, mavzu nomini 
yozib oladi 
Tarqatmadan foydalanadi 
Yozadilar, o„z fikrlarini 
erkin bayon etadilar
2 bosqich. 
Asosiy 
jarayon 
(60 daqiqa) 
2.1. O„quv mashg„ulotining birinchi 
savoli bo„yicha ma‟ruza qiladi. Plakat 
yordamida dasturning ishchi stoli asosiy 
obyektlarini izohlaydi. Ma‟ruza bo„yicha 
«aqliy hujum” usulidan foydalangan holda 
talabalarga quyidagi savolni beradi: “MS 
Excel dasturining vazifalari nimalardan 
iborat?”
Javoblarni 
tinglaydi, 
to„g„rilaydi, 
to„ldiradi, xulosa qiladi. (4 -ilova) 
2.2. Mavzuning savollarini slaydlarni 
taqdim etgan holda yoritib beradi. (2 -
Ilova).
Yozadi, savolga javob 
beradi. 
Yozadi, tinglaydi 
Yozadi, tinglaydi 

---

2.4. Tayanch iboralarni tahlil qiladi (3-
Ilova).
2.5.Mavzu 
bo„yicha 
talabalarning 
bilimlarini 
mustahkamlash 
maqsadida 
Blits-so„rov o„tkazadi. (4-Ilova).
2.6. Dasturda bajariladigan vazifalarni 
turli (sichqoncha va klaviatura) usullarda 
bajarishni o„rganish (5-ilova) 
Juft-juft bo„lib ishlaydi. 
Erkin fikrini bayon etadi. 
Har bir tayanch tushuncha 
va iboralarni muhokama 
qiladilar. 
3 bosqich. 
Yakuniy 
bosqich 
(10 
daqiqa) 
3.1 Mavzu bo„yicha umumiy xulosa 
qilinadi.
3.2. 
Talabalarning 
faolligi 
rag„batlantiriladi. 
3.3. Adabiyotlarni o„rganishni tavsiya 
qiladi. 
Tinglaydi 
O„zini qiziqtirgan savollar 
beradi 
1-ilova 
Mavzu. Microsoft Excel Elektron jadvali
Microsoft Excel dasturini ishga tushirish
Microsoft Excel dasturining ishchi oynasi
Jadval kataklari ustida amallar bajarish.
Jadval varoklari ustida amallar bajarish.
Formula va funksiyalar bilan ishlash. 
Diagramma yaratish. 
2-ilova 
44-rasm. MS Excel – dasturining umumiy 
ko‟rinishi
45-rasm. Yacheykalarni belgilash:
1. Sichqoncha yordamida 
2. Shift+↔↕ tugmalari yordamida

---

46-rasm. Yacheykalarni tahrirlash Ctrl+1 
47-rasm. Rasmlar bilan ishlash 
48-Rasm. Diagrammalar bilan ishlash 
49-Rasm. Ustun va satr kengligini o‟zgartirish 
3-ilova 
Tayanch iboralar: 
Jadval muharrir, ish kitobi, ishchi varoq, katak-yacheyka, aktiv katak, satr, 
ustun, kataklar, diagramma, summa (satr, ustun)ni belgilash 
4-ilova 
«Blits-so„rov» savollari savol-javob vaqtida to„ldiriladi. 
№ 
Savollar 
Javo
blar 
1. 
MS Excel dasturi qanday yuklanadi?
2. 
MS Excel dasturi ishchi stolining asosiy obyektlarini sanab 
bering? 
3. 
MS Excel dasturida saqlanadigan fayl formati
4. 
Katak aktiv katak tushunchalariga ta‟rif bering.
5. 
Satr va ustunlar kengligi qanday o„zgartiriladi? 
6. 
Kataklarni belgilash usullarini ayting.
7.
Satr (ustun) qanday belgilanadi? 
8. 
Bir nechta alohida-alohida olingan katak (satr, ustun) lar qanday 
belgilanadi? 
9. 
Katakka formula kiritmoqchi bo„lsak avval - qanday belgini 
kiritish kerak? 
10. Formuladan nusxa qanday olinadi?
11. 
Standart funksiyalarga misol keltiring. 

---

12. Aktiv katak qanday katak? 
13. Formulalar qanday kiritiladi? 
14. Standart funksiyalarga nimalar kiradi?
15. Dasturda nechta sahifa bor? 
16. Dastur sahifasi nechta ustun va nechta satrdan iborat?
17. Qanday tipdagi diagrammalarni yaratish mumkin?
4-ilova 
O„quv va mustaqil topshiriq izohi 
Ms Excel jadval muharriri tezkor tugmalar bilan tanishish.
1.Ctrl+N - Yangi ish kitobi oynasini yaratish 
2. Ctrl+O, yoki Ctrl+F12, yoki Alt+Ctrl+F2 - Mavjud bo„lgan (ilgari yaratilgan) ish 
kitobi faylini ko„rish yoki o„zgartirish uchun ochish.
3.Ctrl+W, Ctrl+F4 - Ekranda ochiq bo„lgan ish kitobini faylini yopish.
4. Ctrl+S yoki Shift+F12, - Ekranda ochiq bo„lgan ish kitobini faylini saqlash.
5. Ctrl+P, yoki Ctrl+Shift+F12 - Ekranda ochiq bo„lgan faylini bosmaga chiqarish.
6.Ctrl+ Z - Oxirgi bajarilgan harakatni bekor kilish (orqaga qaytish).
7.Ctrl+Y, yoki F4 - Bekor qilingan harkatni qaytarish (oldinga qaytarish) 
8.Ctrl+X, yoki Shift+Delete - Tanlab olingan jadval qismi nusxasini xotiraga ko„chirib 
(qirqib) olish. 
Ctrl+C, yoki Ctrl+Insert - Tanlab olingan jadval kismi nusxasini xotiraga olish.
10.Ctrl+V, yoki Shift+Insert - Xotirada joylashgan jadval kismini chiqarib kursor 
turgan joyiga qo„yish 
11.Ctrl+A, yoki Ctrl+Num+5 - Butun hujjat oynasini belgilab olish. 
12.Ctrl+F - Butun jadvalda biror bir so„z yoki jumlani izlash.
13.Ctrl+H - Butun jadvalda biror bir so„z yoki jumlani topib uning o„rniga boshqa so„z 
yoki jumla bilan almashtirish. 
14.F7 - Butun jadvalni imlo xatolarini tekshirish. 
15.Shift+F7 - Tanlangan suzning sinonimlarini topish. 
16.F2 –Yacheyka ichidagi ma‟lumotni tahrirlash uchun kursorni faollashtirish.
17.F12 - Ekranda ochiq bulgan faylni qayta nomlash. 
18.Ctrl+ F2- Bosmaga tayyorlangan sahifani joylashishini oldindan ko„rish.
19.Ctrl+E - Matnni (kursor turgan abzatsni) markaz bo„yicha tekislash.
20.Ctrl + L - Matnnni (kursor turgan abzatsni) chap chegara bo„yicha tekislash.
21.Ctrl + R - Matnnni (kursor turgan abzatsni) ung chegara bo„yicha tekislash.
22.Ctrl + J - Matnni (kursor turgan abzatsni) ikala chegara bo„yicha tekislash.
23.Ctrl + B - Qalin harflar holatiga o„tish yoki aksincha. 
24.Ctrl + I - Kursiv (yotiq) harflar holatiga o„tish yoki aksincha 
25.Ctrl + Shift + D - Ikkita chiziqli qarflar qolatiga o„tish yoki undan chiqib ketish
26.Ctrl + U - Chiziqli harflar holatiga o„tish yoki undan chiqib ketish
27.Ctrl + Shift + F - Harflar shaklini (shriftini) o„zgartirish. 
28. Ctrl + Shift + P - Harflar kattaligini o„zgartirish. 
28.Ctrl + D - "Format shrifta" ga tegishli menyu bulimini ochish.
29.Ctrl + Shift + ~ - Sonli ma‟lumotlar turini o„rnatish. 
30.Ctrl + Shift + $ - Pulli ma‟lumotlar turini o„rnatish. 
31.Ctrl + Shift + % - Protsent ma‟lumotlar turini o„rnatish. 
32.Ctrl + Shift + ^ - Eksponensial turini o„rnatish. 
33.Ctrl + Shift + @ - Vakt ma‟lumotlar turini o„rnatish. 
34.Ctrl + Shift + ! - Verguldan keyin 2 sonli ma‟lumotlar turini o„rnatish.
35.Ctrl + Shift + = - Xona, satr, yoki ustunni qo„shish. 
36.Shift + F11, yoki Alt+Shift+F1 - Yangi varaka ko„shish. 
37.Alt + Enter – bosh satr va ustunda bo„lishni ta‟minlash. 

---

38.Ctrl+PageUp – Ishchi varoqni almashtirish
39.F11 - Diagramma yaratish. 
40.Ctrl + 0 - Ustunni ko„rinmas qilish. 
41.Ctrl + 9 - Satrni ko„rinmas qilish. 
42.Shift + Ctrl + 0 - Ustunni ko„rsatish. 
43.Shift + Ctrl + 9 -Satrni ko„rsatish. 
44.Ctrl + probel tugmasi - Butun ustunni guruhga olish. 
45.Shift + probel tugmasi - Butun satrni guruhga olish.