lar saodatli um r kechirishni istasa, xalq kelajagi porloq bolishini
o‘ylasa, mamlakat tinchlik va barqaror taraqqiyotni maqsad qil
gan b olsa tarbiya, tarbiya va yana tarbiya masalasi dolzarb bo‘lib
qolaveradi. Zero, ulug‘ ajdodimiz A.Avloniy ta ’kidlaganidek:
«Tarbiya biz uchun yo hayot — yo mamot, yo najot — yo halokat,
yo saodat — yo falokat masalasidir».
Oila shartnomasini tuzishning axloqiy jihatlari.
Bugun shid-
dat bilan rivojlanib borayotgan taraqqiyot zamonning o‘zgarishiga
unga mos ravishda jamiyat a’zolariga bo‘lgan
talablarning
o‘zgarishiga olib keldi. Shu munosabat bilan inson hayotiga,
uning turmush tarziga turli darajada ta’sir ko‘rsatuvchi yangi
tushunchalar kirib kelayapti. Ayniqsa,
xususiy mulkchilik paydo
bo‘lgach, tafakkurimizda, ongimizda juda ko‘p o‘zgarishlar ro‘y
berdi. Zamon talablariga javob berishning bir ko‘rinishi sifatida
turmush tarzimizga «Nikoh shartnomasi»
degan atama ham kirib
keldi. Aslida bu ko‘proq G ‘arb olamiga xos bolib, u yerda turmush
qurgan paytda er-xotin o‘rtasida nikoh shartnomasi tuziladiki, bir
yil yoki ikki yildan so‘ng ajralishsa qancha tovon to‘lanadi yoxud
farzand bo‘lsa yoki bo‘lmasa qancha tovon tolanishi va boshqalar
lozimligi haqida oldindan kelishib olinadi. Yoxud o‘rtadagi mulk
kimga tegishli bolishi xususida avvaldan belgilab qo‘yiladi.
Nikoh shartnomalari (inglizcha «marriage kontrakt») hozirgi
davrda G ‘arbiy Yevropa davlatlarida, AQSH, Kanadada keng om-
malashgan. Bu tadbir, dastlab ming yillar ilgari Gretsiya va Rimda
kelib chiqqan, ya’ni erkak va ayol nikoh
tuzishdan aw al mulkiy
munosabatlari — kelgusida orttiradigan mulk va meros masalalari
haqida kelishuvni rasmiylashtirishgani haqida ma’lumotlar mav
jud. Dastlab biz uchun g‘ayritabiiy tuyilgan ushbu holat bugun
gi kunda hayotimizdan o‘rin olmoqda. Bizning jamiyatimizda
nikoh shartnomasi avvalo, mentalitetimizdan kelib chiqqan hol
da, birinchi navbatda ayolni himoya qilishga qaratilgan.
Chunki
aksariyat ayollarimiz o‘z haq-huquqlarini yaxshi bilishmaydi,
ajrashmoqchi bolgan chog‘ida bolalarini yetaklagancha, «uyingni
yelkamning chuquri ko‘rsin» deb chiqib ketaverishadi. Bizning
tushunchamizda erkak kishi mardlarcha
bola-chaqasiga mol-
mulkni qoldirib (agar kelin-kuyov qaynona-qaynotasi bilan emas,
307
alohida yashayotgan bo‘Isa) yelkasiga choponini tashlab chiqib
ketishi lozim, deyiladi. Biroq ayrim hollarda buning aksiga duch
kelayapmiz.
Shu bois, bugungi kunda nikoh
shartnomasi dolzarb masala
hisoblanadi. Nikoh shartnomasining axloqiy ahamiyati shundaki,
u mulkiy munosabatlarni tartibga solish orqali oilani mustahkam-
laydi, er-xotinni bir-biriga tegishli mulkdan to‘g‘ri foydalanish-
ga va uni yaxshi saqlashga, mulkiy majburiyatlarini o‘z
vaqtida
bajarishga undaydi va shu bilan birgalikda fuqarolarning axlo
qiy va huquqiy madaniyatini yuksaltirishga xizmat qiladi, sud
orqali mulkni bo‘lishdek ko‘ngilsiz tortishuvlarning oldini oladi.
FHDYO xodimlari va notariuslar tomonidan huquqiy targ‘ibot-
ning kuchaytirilishi, nikohlanuvchilarning
nikoh shartnomalari
qoidalari bilan tanishtirilishi kelgusida nikoh shartnomalarining
rivojlanishi va oilalarni mustahkamlash,
oilaviy ajrimlarni bar-
taraf etish uchun keng imkoniyatlar yaratadi.
Dostları ilə paylaş: