Falsafa va ijtimoiy hayot
BILIMLARNI NAZORAT QILISH
Yüklə 413,69 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
BILIMLARNI NAZORAT QILISH: “Falsafa” fanidan talabalar bilimini reyting tizimi asosida baholash mezoni ―Falsafa‖ fani bo‗yicha reyting jadvallari, nazorat turi, shakli, soni hamda har bir nazoratga ajratilgan maksimal ball, shuningdek, joriy va oraliq nazoratlarining saralash ballari haqidagi ma‘lumotlar fan bo‗yicha birinchi mashg‗ulotda talabalarga e‘lon qilinadi. Fan bo‗yicha talabalarning bilim saviyasi va o‗zlashtirish darajasining Davlat ta‘lim standartlariga muvofiqligini ta‘minlash uchun quyidagi nazorat turlari o‗tkaziladi: joriy nazorat (JN) - talabaning fan mavzulari bo‗yicha bilim va amaliy ko‗nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Joriy nazorat fanning xususiyatidan kelib chiqqan holda ma‘ruza va amaliy mashg‗ulotlarda og‗zaki so‗rov, test o‗tkazish, suhbat, nazorat ishi, kollekvium, uy vazifalarini tekshirish va shu kabi boshqa shakllarda o‗tkazilishi mumkin; oraliq nazorat (ON) - semestr davomida o‗quv dasturining tegishli (fanlarning bir necha mavzularini o‗z ichiga olgan) bo‗limi tugallangandan keyin talabaning nazariy bilim va amaliy ko‗nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Oraliq nazorat bir semestrda ikki marta o‗tkaziladi va shakli (yozma, og‗zaki, test va hokazo) o‗quv faniga ajratilgan umumiy soatlar hajmidan kelib chiqqan holda belgilanadi; yakuniy nazorat (YAN) - semestr yakunida muayyan fan bo‗yicha nazariy bilim va amaliy ko‗nikmalarni talabalar tomonidan o‗zlashtirish darajasini baholash usuli. Yakuniy nazorat, asosan, tayanch tushuncha va iboralarga asoslangan "Yozma ish" shaklida o‗tkaziladi.
ishtirokida muntazam ravishda o‗rganib boriladi va uni o‗tkazish tartiblari buzilgan hollarda ON natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda ON qayta o‗tkaziladi. 28
Oliy ta‘lim muassasasi rahbarining buyrug‗i bilan monitoring va ichki nazorat bo‗limi rahbarligida tuzilgan komissiya ishtirokida YAN ni o‗tkazish jarayoni muntazam ravishda o‗rganib boriladi va uni o‗tkazish tartiblari buzilgan hollarda YAN natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda YAN qayta o‗tkaziladi. Talabaning bilim saviyasi, ko‗nikma va malakalarini nazorat qilishning reyting tizimi asosida talabaning fan bo‗yicha o‗zlashtirish darajasi ballar orqali ifodalanadi. Fan bo‗yicha talabalarning semestr davomidagi o‗zlashtirish ko‗rsatkichi 100 ballik tizimda baholanadi, shundan: Y.N.-30 ball, J.N.-40 ball va O.N.-30 ball qilib taqsimlanadi.
Baho Talabalarning bilim darajasi 86-100
A‘lo Xulosa va qaror qabul qilish. Ijodiy fikrlay olish. Mustaqil mushohada yurita olish. Olgan bilimlarini amalda qo‗llash. Mohiyatini tushun-tirish.Bilish,aytib berish. Tasavvurga ega bo‗lish 71-85
Yaxshi Mustaqil mushohada qilish. Olgan bilimlarini amalda qo‗llay olish. Mohiyatini tushuntirish.Bilish,aytib berish. Tasavvurga ega bo‗lish 55-70 Qoniqarli Mohiyatini tushuntirish. Bilish, aytib berish Tasavvurga ega bo‗lish 0-54 Qoniqarsiz Aniq tasavvurga ega bo‗lmaslik. Bilmaslik
Fan bo‗yicha saralash bali 55 ballni tashkil etadi. Talabaning saralash balidan past bo‗lgan o‗zlashtirishi reyting daftarchasida qayd etilmaydi.
Talabalarning o‗quv fani bo‗yicha mustaqil ishi joriy, oraliq va yakuniy nazoratlar jarayonida tegishli topshiriqlarni bajarishi va unga ajratilgan ballardan kelib chiqqan holda baholanadi. 29
Talabaning fan bo‗yicha reytingi quyidagicha aniqlanadi: R=V*O‗/100, bu yerda: V- semestrda fanga ajratilgan umumiy o‗quv yuklamasi (soatlarda); O‗ - fan bo‗yicha o‗zlashtirish darajasi (ballarda).
Fan bo‗yicha joriy va oraliq nazoratlarga ajratilgan umumiy ballning 55 foizi saralash ball hisoblanib, ushbu foizdan kam ball to‗plagan talaba yakuniy nazoratga kiritilmaydi.
Joriy JN va oraliq ON turlari bo‗yicha 55 ball va undan yuqori ballni to‗plagan talaba fanni o‗zlashtirgan deb hisoblanadi va ushbu fan bo‗yicha yakuniy nazoratga kirmasligiga yo‗l qo‗yiladi.
Talabaning semestr davomida fan bo‗yicha to‗plagan umumiy bali har bir nazorat turidan belgilangan qoidalarga muvofiq to‗plagan ballari yig‗indisiga teng.
ON va YAN turlari kalendar tematik rejaga muvofiq dekanat tomonidan tuzilgan reyting nazorat jadvallari asosida o‗tkaziladi. YAN semestrning oxirgi 2 haftasi mobaynida o‗tkaziladi.
sabablarga ko‗ra, nazoratlarda qatnasha olmagan talabaga qayta topshirish uchun, navbatdagi shu nazorat turigacha, so‗nggi joriy va oraliq nazoratlar uchun esa yakuniy nazoratgacha bo‗lgan muddat beriladi.
Talabaning semestrda JN va ON turlari bo‗yicha to‗plagan ballari ushbu nazorat turlari umumiy balining 55 foizidan kam bo‗lsa yoki semestr davomida joriy, oraliq va yakuniy nazorat turlari bo‗yicha to‗plagan ballari yig‗indisi 55 balldan kam bo‗lsa, u akademik qarzdor deb hisoblanadi.
Talaba nazorat natijalaridan norozi bo‗lsa, fan bo‗yicha nazorat turi natijalari e‘lon qilingan vaqtdan boshlab bir kun mobaynida fakul‘tet dekaniga ariza bilan murojaat etishi mumkin. Bunday holda fakul‘tet dekanining taqdimnomasiga ko‗ra, rektor buyrug‗i bilan 3 (uch) nafardan kam bo‗lmagan tarkibda appelyatsiya komissiyasi tashkil etiladi. 30
Appelyatsiya komissiyasi talabalarning arizalarini ko‗rib chiqib, shu kunning o‗zida xulosasini bildiradi. Baholashning o‗rnatilgan talablar asosida belgilangan muddatlarda o‗tkazilishi hamda rasmiylashtirilishi fakul‘tet dekani, kafedra mudiri, o‗quv- uslubiy boshqarma hamda monitoring va ichki nazorat bo‗limi tomonidan nazorat qilinadi. Talabalar bilimini baholash tizimi: Nazorat turlari Nazorat shakllari Nazorat shakli bo„- yicha belgi- langan mak- simal ball Nazoratl ar soni Har bir nazorat uchun belgilangan maksimal ball Nazorat turlari bo„yicha saralash bali Joriy
baholash (JB)
1.Talaba faolligi (mavzular bo‗yicha og‗zaki javob berish, mavzular bo‗yicha taqdimot tayyorlash, testlarni yechish) 20
29 0,7 - 26 ta, 0,6 - 3 ta 11
2.Uy vazifalari-ni bajarish (top- shiriqlar, masala- lar,nazorat savollari) 10
29 0,3 - 16 ta, 0,4 - 13 ta 5,5
3.Mustaqil ta‘lim 10
2 5 5,5 Jami 40
- 22 Oraliq 1.Yozma ish,test 30 2
17 31
baholash (OB) va boshqa shakllarda
30
2 15
17 Yakuniy
baholash Yozma ish, test va boshqa shakllarda 30
1 30
17 Jami 30
1 30
17 Hammasi 100 55
Izoh: yakka tartibda va guruh bo‗yicha topshiriqlar quyidagicha bo‗lishi mumkin: keys-stadi, taqdimot, esse, vaziyatli masalalar, variantlar asosida savol- javob. Yakuniy nazorat ―Yozma ish‖ shaklida belgilangan bo‗lsa, u holda yakuniy nazorat 30 ballik ―Yozma ish‖ variantlari asosida o‗tkaziladi. Agar yakuniy nazorat markazlashgan test asosida tashkil etilgan bo‗lib, fan bo‗yicha yakuniy nazorat ―Test‖ shaklida belgilangan bo‗lsa, u holda yakuniy nazorat quyidagi jadval asosida amalga oshiriladi:
№ Ko„rsatkichlar YAN ballari maksimal ball o„zgarish oralig„i 1.
Fan bo‗yicha yakuniy yozma ish nazorati 30 0-30
2. Fan bo‗yicha yakuniy test nazorati 30
0-30
30 0-30 Yakuniy nazoratni “Yozma ish”asosida o„tkazish MEZONI Talabalar fandan yakuniy nazoratni test topshiriqlari yoki ―Yozma ish‖ usulida topshiradilar va ularni o‗zlashtirish ko‗rsatkichi 0 dan 30 ballgacha
32
baholanadi. Agar yakuniy nazorat ―Yozma ish‖ usulida amalga oshirilsa, sinov ko‗p variantli usulda o‗tkaziladi. Har bir variantda mavzular yuzasidan beshtadan savol bo‗lib, har bir savolga tegishli javoblar yoziladi. Har bir savolga yozilgan javoblar bo‗yicha o‗zlashtirish ko‗rsatkichi 0-6 ball oralig‗ida baholanadi. Berilgan har bir savolga talaba tomonidan fanning nazariy va uslubiy asoslari to‗g‗ri va to‗liq yoritilsa, fan doirasida mustaqil fikrga ega bo‗lsa va uni yozma shaklda bayon eta olsa, javobda mantiqiy yaxlitlikka erishilsa, o‗zlashtirish umumiy ko‗rsatkichi 0-6 ball bilan baholanadi. Berilgan har bir savolga javob yozilmasa, noto‗g‗ri javob yozilsa yoki o‗quv adabiyotidan so‗zma-so‗z ko‗chirib yozilsa, amaliy topshiriq shartida belgilangan amallar bajarilmasa, iqtisodiy hodisa va jarayonlarga ta‘sir etuvchi omillar aniqlanmasa, xulosa yozilmasa o‗zlashtirish ko‗rsatkichi 0-1 ball bilan baholanadi. Yozma sinov bo‗yicha umumiy o‗zlashtirish ko‗rsatkichini aniqlash uchun variantda berilgan savollarning har biri uchun yozilgan javoblarga qo‗yilgan o‗zlashtirish ballari qo‗shiladi va yig‗indi talabaning yakuniy nazorat bo‗yicha o‗zlashtirish bali hisoblanadi.
Yakuniy nazoratni “Test topshiriqlari” asosida o„tkazish MEZONI Agar yakuniy nazorat ―Test topshiriqlari‖ asosida amalga oshirilsa, sinov ko‗p variantli usulda kompyuter sinflarida o‗tkaziladi. Har bir variantda 30 tadan test topshirig‗i bo‗lib, talabaga savollarning javobini belgilash uchun 30 daqiqa vaqt beriladi. Har bir test topshirig‗iga talaba tomonidan berilgan javoblar 1 ball bilan baholanadi. 33
- ―Falsafa‖ o‗quv fanini o‗zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida bakalavr: - dunyoqarash tavsifidagi bilimlar tizimini egallagan bo‗lishi, gumanitar va ijtimoiy-iqtisodiy fanlar asosini, davlat siyosatining dolzarb masalalarini bilishi; ijtimoiy muammolar va jarayonlarni mustaqil tahlil qilish qobiliyatiga ega bo‗lishi; - falsafa tarixini bilishi; milliy va umuminsoniy qadriyatlar bo‗yicha o‗z nuqtai nazarini bayon etishi hamda ilmiy asoslay olishi, milliy falsafani anglagan holda Vatan tuyg‗usi shakllangan bo‗lishi; - tabiat va jamiyatda yuz berayotgan jarayon va hodisalar haqida yaxlit tasavvurga ega bo‗lishi, insonning ma‘naviy qiyofasi haqida bilimlarga ega bo‗lishi, ulardan hayotda va kasbiy faoliyatda zamonaviy ilmiy tadqiqotlarda foydalana olishi; - insonning inson, jamiyat, atrof- muhitga bo‗lgan munosabatini tartibga soluvchi huquqiy va ahloqiy meyorlarni kasbiy faoliyatda joriy qilishi; - axborotni to‗plash, saqlash, ularga ishlov berish va ulardan foydalanish usullarini egallashi; o‗zining kasbiy faoliyatida asosli mustaqil qarorlar qabul qila bilishi; - bakalavriatning mos yo‗nalishi bo‗yicha raqobatbardosh umumkasbiy tayyorgarlikka ega bo‗lishi; - yangi bilimlarni mustaqil o‗zlashtira olishi, takomillashtirishi va o‗z mehnatini ilmiy asosda tashkil qila bilishi; - dunyoning global
muammolaridan xabardor bo‗lishi, fundamental globallashuvni globallashuvning boshqa jihatlaridan farqlay olishi, xususiy, milliy,
mintaqaviy muammolarni o‗rganishi, ijtimoiy jarayonlarni prognozlashtira olishi kerak. 34
1. Falsafa tushunchasining kelib chiqishi. 2. Falsafa shakllanishining asosiy bosqichlari. 3. Dunyoqarashning mohiyati. 4. Dunyoni falsafiy idrok etishning o‗ziga xos xususiyati. 5. Falsafaning predmeti. 6. Falsafiy bilimning tuzilishi. Mustaqil ishlash uchun savol va topshiriqlar 1.
Qanday muammolar falsafiy muammolar deb ataladi? 2.
Mifologik dunyoqarashning o‗ziga xos jihatlarini ayting. 3.
Dinning asosiy funksiyalari qaysilar? 4.
Falsafiy dunyoqarashning mifologik va diniy dunyoqarashdan asosiy farqi nimada? 5. Falsafa nimani o‗rgatadi? 6. Falsafa va fanning o‗zaro nisbati qanday? 7. Dunyoqarashning asosiy tarixiy shakllarini ta‘riflang. 8. Falsafa tarixini o‗rganish qanday maqsadni ko‗zlaydi? 9. Nima uchun falsafa tarixida fikrlar rang-barangligi meyor hisoblanadi? 10.
Ayrim insonning yaxlit falsafiy dunyoqarashi falsafiy plyuralizm asosida qanday shakllanadi? 11. Falsafa tarixida «falsafaning asosiy masalasi»ga ta‘rif berish qanday amalga oshirilgan? 12.
Hozirgi dunyoda falsafa qanday vazifalarni hal qilmoqda?
1.
Dunyoqarash va uning tarixiy shakllari. 2.
Diniy e‘tiqodlarning kurtaklari va tarixiy shakllari. 35
3. Falsafaning predmeti va uning jamiyatdagi roli. 4.
Falsafa tarkibiy qismlarining o‗zaro aloqadorligi. 5.
Falsafaning asosiy funksiyalari. 6.
Falsafa dunyoni bilish usuli sifatida. 7.
Madaniyat tizimida falsafa. 8.
Insoniyatning muhim muammolarini hal qilishda falsafaning roli. 36
1-mavzu. Falsafa: uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli 1. «Falsafa» atamasini birinchi bo„lib qaysi faylasuf o„z asarida qo„llagan? A. Aristotel B. Pifagor S. Suqrot D. Platon
odam taxminan necha million yil oldin vujudga kelgan? A. 5 mln avval B. 3,5 mln avval S. 1,5 mln avval D. 2 mln yil avval
A. Bilish funksiyasi B. Qadriyatlarga munosabati S. A, B, D javoblar to‗g‗ri D. Xulq atvorni belgilash
A. Dunyoni sezish B. Dunyoni idrok etish S. Dunyoni tushunish D. A,B,S javoblar to‗g‗ri
37
A. Bu o‗zini qurshagan dunyoni sezgilar yordamida hissiy idrok etish B. Faqat obyektlarni anglash S. Inson o‗zini tushunish D. Aql yordamida tushunish
A. Dunyoni sezish (qisman) B. Dunyoni idrok etish S. Dunyoni tushunish D. Barcha javoblar noto‗g‗ri
A. Mif, fan, ov B. Mif, din, falsafa, fan S. Din, san‘at, mehnat D. Fan, falsafa, ov
A. O‗yin, san‘at B. San‘at, voqea S. Rivoyat, afsona D. Afsona, urush
A. Ertaklar, qo‗shiqlar B. Rivoyat, ertaklar S. Mehnat, ov D. Qo‗shiq, kuy
38
A. Dunyoni shakllantirish funksiyasi B. Tartibga solish funksiyasi S. Farovonlik funksiyasi D. Kommunikatsiya funksiyasi
A. Ruxlar va tabiat kuchlariga sig‗inish B. Odamlarga sig‗inish S. U yoki bu predmetni odamlar hayotida ta‘sir ko‗rsatish deb sig‗inish D. Bulutlarga sig‗inish 12. Magiya –bu...? A. Ruhlar va ins-jinslarga sig‗inish B. Hayvonlarga sig‗inish S.Odamlarga sig‗inish D. Yomg‗irga sig‗inish
A. Inson chorvachilik va ziroatchilik bilan shug‗ullanish B.Inson ov va terib-termachilikka o‗tish S. San‘atning vujudga kelishi D. Dinning vujudga kelishi
A. Ko‗p xudolik B. Yakka xudolik S. Xudosizlik D. Ruhlarga sig‗inish
39
A. Mil.av XI asrda B. Mil.av IX asrda S. Mil. av VII asrda D. Mil.av V asrda
A. Falsafiy dunyoqarash B. Mifologik va diniy dunyoqarash S. Ilmiy dunyoqarash D. Kundalik dunyoqarash
A. E‘tiqodga B. Tuyg‗ularga S. Aql va bilimlarga D. Sezgilarga
A. Savol, masala B. Obraz S. Aniq, javob D. Dalillar
A. Olamning yaxlit birligi B. Borliq S. Inson D. Fan
20. Kosmotsentrizmning asosiy xususiyati nimadan iborat? 40
A. Odamni tadqiq etishni B. Yerni tadqiq etishni S. Kosmos va tabiatni anglashni D. Hayotni anglashni
A. Bilish va ilmiy o‗rin oldi B. Globallashuv o‗rin oldi S. O‗zlikni anglash oldi D. To‗g‗ri javob yo‗q
A. Qonunlar va usullarni o‗rganuvchi fan B. Axloq haqidagi ta‘limot S. Hayot haqidagi ta‘limot D. Rivojlanish va o‗zgarishlar haqidagi ta‘limot
A. Etika B. Dialektika S. Mantiq D. Tarix
A. Olamni azaldan, moddiy deb, ong bu materiyaning mahsuli deyuvchilar B. Ongni birinchi o‗ringa qo‗yuvchilar S. Olamning markaziga madaniyatni qo‗yuvchilar D. To‗g‗ri javob yo‗q
41
A. Arastu, Gegel B. Dekart, F.Bekon S. Gegel, Berdyayev D. Platon, Dekart
A. Golbax, Lametri B. Gegel, Kant S. Fixte, Yum D. Berkli, Bekon
A. Inson nima? B. Hayot yashashga arziydimi? S. Dunyo nimadan yaratilgan? D. Xudoning borligini qanday asoslash mumkin?
Yüklə 413,69 Kb. Dostları ilə paylaş:
|