Efesslik Geraklit (mil. avv. 530—470 yy.) Asosiy qarashlari Olamning boshlang‘ich asosini olov deb hisoblagan;
Qarama-qarshiliklar birligi va kurashi qonunini yaratgan-dialektikaning asosiy qonuni (Geraklitning muhim falsafiy kashfiyotlaridan);
Butun olam doimiy harakat va o‘zgarishda deb hisoblagan (ariqdan oqqan suvga ikki marta oyoq bosib bo‘lmaydi);
Tabiatdagi moddalarning almashinuvi va tarixning davriyligi tarafdori bo‘lgan;
Olamning nisbiyligini tan olgan. (dengiz suvi inson uchun iflos, baliq uchun esa toza, turli vaziyatlarda insonning aynan bir xil xatti harakati ham yaxshi ham yomon bo‘lishi mumkin);
Inson va olam ruhining moddiyligini tan olgan;
Raqamlar moddiy va ma'naviy hayotni boshqaradi, shu jumladan axloqni ham.
Inson qalbi ham raqamlar uyg‘unligidan tashkil topgan.
Pifogorchilar - qadimgi yunon faylasufi va matematigi Pifogor tarafdolrai va izdoshlari (Miloddan avvalgi VI asrning 2-yarmi-V asr boshlari).
Asosiy qarashlari Barcha narsalarning boshlang‘ich asosi sonlar deb hisoblaganlar (voqelikdagi barcha narsalarni va voqealarni sonlarga bog‘lash va sonlar yordamida o‘lchash mumkin);
Olamni sonlar orqali bilishni himoya qilganlar (sonlar orqali bilishni hissiy idrok orqali bilish deb bilganlar);
Birlikni barcha narsalarning mayda zarrasi deb hisoblaganlar;
Olamning dialektik birligini ko‘rsatuvchi «protokategoriyalarni» ajratishga harakat qilganlar (toq-juft, yorug‘-qorong‘u, to‘g‘ri-qiyshiq, o‘ng-so‘l va h.k.).
Eletchilar
Ksenofan, Parmenid va Zenon Xudoni insonlar
o‘ylab topishgan
Borliq mavjud,
yuqlik esa mavjud emas. .
«Dialektika» ma'nosi
Zenonning fikridan ichki
qarama-qarshilikni mohirona
topib, ana shu qarama-
qarshiliklarni bartaraf
etishni tushungan.
Apporiyalar:
Dixatomiya.
Axilles.
Yoy.
Stadion yoki stadiy.
