Fan: Optik aloqa tizimlari

SDH ning funksional modullari
Sinxron raqamli ierarxiya tarmogi o‘zining bir qator qurilmalariga ega. Bular sinxron raqamli mul'tipleksorlar, sinxron raqamli kommutatorlar, sinxron raqamli regeneratorlar, sinxron raqamli konsentratorlar va boshqa kurilmalardir. Ushbu qurilmalar tarmoqda bir qancha funksiyalarni bajaradi, ular kuyidagilardir:
- terminal mul'tipleksor (TM), barcha kelayotgan oqimlarni yigish, ularni multip'leksorlash va tarmokdan uzatishni amalga oshiradi;
- kirish/chiqishli (ADM) mul'tipleksor, oraliq punktlarda oqimlarni (kanallar)ni kiritish va chiqarishni amalga oshiradi;
- raqamli kommutator yoki kross kommutator (DXC), yo‘nalish sxemasiga qarab virtual konteynerlarni tarmoqning bir segmentidan ikkinchi segmentiga o‘tkazishva kommutasiyalashni amalga oshiradi, bir nechta bir xil raqamli oqimlarni yigishni konsentrator amalga oshiradi;
regeneratorlar, uzatilayotgan signallar shakli va amplitudasini qayta tiklash va so‘nishni kompensasiyalashni amalga oshiradi.
Keyingi bandlarda ana shu kurilmalar xaqida batafsil
to‘xtab o‘tamiz.


Sinxron raqamli ierarxiya multipleksorlari
Sinxron raqamli mul'tipleksorlar SDH tarmogining eng asosiy kurilmasi xisoblanadi. Multipleksor past tezlikli raqamli oqimlardan yuqori tezlikli raqamli oqimlarni yigish (mul'tipleksorlash) va yuqori tezlikli raqamli oqimlardan past tezlikli raqamli oqimlarni hosil qilish (demultipleksorlash) uchun mo‘ljallangan. SDH multipleksorlari (SMUX) ning oddiy PDH mul'tipleksorlaridan farqi shuki, u o‘zining multipleksorlash funksiyasidan tashqari, ulanuvchi terminal kurilma funksiyasini ham bajaradi. SDH mul'tipleksorlari universal va ulardan turli maqsadlarda foydalanish mumkin. Birgina SDH multipleksorlari faqatgina multipleksorlashdan tashqari kommutasiyalash, regeneratsiyalash va konsentratsiyalash imkonini ham beradi. Bu SDH multipleksorlarining turli modul konstruksiyaga ega ekanligi hisobiga amalga oshadi.
SDH mul'tipleksorlari ikki asosiy turga bulinadi: terminal mul'tipleksorlar (TM) va kirish/chiqishli (ADM)
mul'tipleksorlar.
Terminal mul'tipleksor (TM) lar, PDH, SDH ierarxiyasi triblariga mos keluvchi, ulanuvchi kanallarga ega bo‘lgan SDH tarmoqlarining oxirgi kurilmalari hisoblanadi (1-rasm). TM lar kanallarni kiritish, ya'ni liniya chiqishini trib interfeyslari kirishi bilan kommutasiyalash yoki kanallarni chiqarish, ya'ni trib interfeyslari chiqishini liniya kirishi bilan kommutasiyalashi mumkin, shuningdek birorta trib interfeysi chiqishi bilan lokal kommutasiyalanishi xam mumkin.

1-rasm. Sinxron mul'tipleksor (SMUX); terminal
mul'tipleksor (TM) yoki kirish/chiqishli (ADM) mul'tipleksor.

SDH mul'tipleksorlarining eng asosiy xususiyatlaridan biri ikkita optik liniya chiqishlariga egaligidir (kirish va chiqish kanallari uchun). Bunday chiqishlar, 100 % li zaxirani ta'minlash uchun kullaniladigan yoki ishonchlilikni oshirish maqsadida 1+1 sxemasi bo‘yicha himoyalanganlikni ta'minlovchi agregat chisiishar deb ataladi. Shuningdek, bunday chiqishlarni asosiy va zaxira (liniya topologiyasi uchun) yoki shimol va janub (halqasimon topologiya) chiqishlari deb atash ham mumkin.

Kirish/chiqishli (ADM) multipleksorlari ham kirish da terminal mul'tipleksorlar singari triblar tuplami ga ega bo‘lishi mumkin. U, kanallarga mos holda kiritish va chiqarishni amalga oshiradi.
SDH (Sinxron raqamli ierarxiya) multipleksorlari telekommunikatsiya tarmoqlarida bir nechta raqamli signallarni yuqori sig'imli uzatish liniyalarida birlashtirish uchun ishlatiladigan qurilmalardir. SDH raqamli signallarni optik tolali tarmoqlar orqali uzatish standarti boʻlib, u ovoz, maʼlumot va boshqa raqamli xizmatlarni tashishning moslashuvchan va samarali usulini taʼminlaydi.
SDH multipleksorlari SDH tarmoqlarida bir nechta past tezlikli signallarni yuqori tezlikli signallarga birlashtirib, tarmoq sig'imidan samarali foydalanish imkonini beruvchi hal qiluvchi rol o'ynaydi. Ular multiplekslash, demultiplekslash va signalni qayta tiklash funktsiyalarini ta'minlaydi.

2-rasm.SDH multipleksor

Quyida SDH multipleksorlarining asosiy xususiyatlari va funksiyalari keltirilgan:

1. Multiplekslash: SDH multipleksorlari DS1, E1, STM-1, STM-4 va boshqalar kabi individual raqamli signallarni oladi va ularni yuqori darajadagi signallarga birlashtiradi. Multiplekslash bir nechta past tezlikli signallarni bir xil uzatish muhitini almashish imkonini beradi va tarmoqli kengligidan foydalanishni optimallashtiradi.
2. Demultiplekslash: SDH multipleksorlari demultiplekslashning teskari funktsiyasini ham bajaradi. Ular yuqori darajadagi signallarni qabul qiladilar va ularni keyinchalik qayta ishlash yoki tegishli manzillarga tarqatish uchun ularni pastroq tezlikli signallarga ajratadilar.
3. Regeneratsiya: SDH signallari zaiflashuv va boshqa buzilishlar tufayli uzoq masofalarda yomonlashishi mumkin. SDH multipleksorlari kiruvchi signallarni qayta tiklaydi, har qanday buzilishlar yoki xatolarni tozalaydi va uzatish sifati butun uzatish yo'lida yuqori bo'lishini ta'minlaydi.
4. Cross-Connect: SDH multipleksorlari ko'pincha turli interfeyslar va tarmoq elementlari o'rtasida signallarni moslashuvchan yo'naltirish imkonini beruvchi o'zaro bog'lanish imkoniyatlarini o'z ichiga oladi. Bu xususiyat, ayniqsa, tarmoqni boshqarish, texnik xizmat ko'rsatish va nosozliklarni izolyatsiya qilishda foydalidir.
5. Qo'shish-qo'yish multiplekslash: Ba'zi SDH multipleksorlari tarmoqdagi oraliq nuqtalarda ma'lum signallarni ajratib olish yoki kiritish imkonini beruvchi qo'shimcha tushirish multipleksiyasini qo'llab-quvvatlaydi. Bu xususiyat butun uzatish yo'lini buzmasdan muayyan tarmoq tugunlari yoki xizmatlariga samarali ulanish imkonini beradi.
6. Tarmoq boshqaruvi: SDH multipleksorlari odatda operatorlarga uskunani masofadan turib kuzatish va boshqarish imkonini beruvchi tarmoq boshqaruv interfeyslari bilan jihozlangan. Ushbu interfeyslar konfiguratsiya, ishlash monitoringi va nosozliklarni boshqarish imkoniyatlarini ta'minlaydi, tarmoq operatsiyalarini soddalashtiradi va muammolarni bartaraf qiladi.
SDH multipleksorlari telekommunikatsiya tarmoqlari evolyutsiyasida muhim rol o'ynab, yuqori tezlikdagi raqamli uzatish uchun standartlashtirilgan va kengaytiriladigan asosni ta'minladi. So'nggi yillarda Ethernet va IP/MPLS kabi yangi texnologiyalar mashhur bo'lgan bo'lsa-da, SDH multipleksorlari ko'plab eski tarmoqlarda va turli transport texnologiyalarini birlashtirgan gibrid tarmoqlarning ajralmas qismi sifatida qo'llanilishida davom etmoqda.