Favqulodda vaziyat (FV) – bu muayyan xududda o‘zidan so‘ng odamlarning qurbon bo‘lishi, odamlar sog‘ligi yoki atrof-muhitga ziyon yetkazishi, kishilarning hayot faoliyatiga kattagina moddiy zarar hamda uning buzilishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan yoki olib kelgan halokat, stixiyali falokat, epidemiyalar, epizootiyalar natijasida yuzaga kelgan holatdir.
Kelib chiqish sabablariga ko‘ra FVlarning tabiiy, texnogen va ekologik turlari mavjud.
Texnogen tusdagi FVlar – bu odamning ishlab chiqarish yoki xo‘jalik faoliyati bilan bog‘liq bo‘lgan halokat(avariya)lar.
Texnogen tusdagi FVlar – bu odamning ishlab chiqarish yoki xo‘jalik faoliyati bilan bog‘liq bo‘lgan halokat(avariya)lar.
Rivojlanish davrida inson o‘zi uchun yaratgan qulayliklar, ya’ni g‘ildirakning kashf etilishi, mashinalarni yaratilishi, atomning bo‘ysundirilishi, elektromagnit to‘lqinlarni aniqlanishi va boshqalar, odamga g‘am va zahmat keltiruvchi sabablar bo‘lmish texnogen tusdagi halokatlarni kelib chiqishiga imkoniyat yaratib beradi.
Shunday qilib jamiyatning texnik progressi uchun odamzod juda katta haq to‘lashga majbur bo‘lmoqda. Chernobl AESdagi halokat, yadroviy sinovlar oqibatlari, sanog‘i yo‘q transportlalardagi FVlar va ishlab chiqarishdagi avariyalar, ommaviy zaharlanishlar, radiatsion zararlanishlar va boshqalar texnogen tusdagi havflar sifatida misol qilib keltirishimiz mumkin.
Yuqoridagi keltirilgan Vazirlar Mahkamasining
455-sonli qarorining ilovasiga ko‘ra texnogen tusdagi FVlar vujudga kelish sabablariga qarab quyidagi FVlarga tasnif qilinadi:
Respublikamizda aholi va hududlarni texnogen FVlardan muhofaza qilish maqsadida bir qator tadbilar amalga oshirilmoqad. Shu jumladan, 1995 yil 20 avgustda «Aholi va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to‘g‘risida»gi qonun qabul qilinganligini ta’kidlab o‘tish lozim.
Respublikamizda aholi va hududlarni texnogen FVlardan muhofaza qilish maqsadida bir qator tadbilar amalga oshirilmoqad. Shu jumladan, 1995 yil 20 avgustda «Aholi va hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to‘g‘risida»gi qonun qabul qilinganligini ta’kidlab o‘tish lozim.
Bundan tashqari respublikamiz miqyo-sida o‘tkazilayotgan «Yong‘in xavfsizligi oyligi», «Yo‘l harakati havfsizligi oyligi»,
Bundan tashqari respublikamiz miqyo-sida o‘tkazilayotgan «Yong‘in xavfsizligi oyligi», «Yo‘l harakati havfsizligi oyligi»,
kabi tadbirlar ham texnogen favqulodda vaziyatlarning oldini olish, aholi va hudular xavfsizligini ta’minlash, favqulodda vaziyat yuz berganda harakatlanishga oid tayyorgarlik darajalarini oshirishda katta ahamiyatga ega.
Yong’in xavfsizligini ta’minlash bo’yicha amalga oshirilayotgan tadbirlar:
Yong’in xavfsizligini ta’minlash bo’yicha amalga oshirilayotgan tadbirlar:
Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida mamlakatimizda yong’in xavfsizligini ta’minlash, nazorat qilib bo’lmayotgan yong’inlarning oldini olishga doir keng ko’lamli profilaktika ishlarini bajarish, yong’in o’cherish xizmatini texnik va texnologik jihozlash, bu borada yuqori malakali muttaxasislarni tayyorlash, yong’inlarning oldini olishga va ularni bartaraf etishga doir samarali, iqtisodiy jihatdan maqadga muvofiq va texnik asoslangan vositalarni joriy etish bo’yicha salmoqli ishlar amalga oshirilmoqda.
2009-yil 29- sentabrda O’zbekiston Respublikasining “Yong’in xavfsizligi to’g’risida”gi qonuni qabul qilindi.
2009-yil 29-martda Vazirlar Mahkamasining “Yong’in xavfsizligi to’g’risidagi O’zbekiston Respublikasi qonunini amalga oshirish chora-tadbirlari haqida”gi qarori e’lon qilindi.
Ozbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011-yil 18-noyabr kuni “Har yili yong’in xavfsizligi oyligini o’tkazish to’g’risida”gi qarori qabul qilindi.
Ishlab chiqazish sohasida faoliyat yuritayotgan har bir ishchi halokatlar yuz berganda harakatlanish qoidalarini mukammal o‘zlashtirgan bo‘lishi zarur.
Ishlab chiqazish sohasida faoliyat yuritayotgan har bir ishchi halokatlar yuz berganda harakatlanish qoidalarini mukammal o‘zlashtirgan bo‘lishi zarur.
Misol uchun, elektr energiyasini tarmoqdan uzishning ham o‘ziga xos talablari, gaz, bug‘ apparatlarini o‘chirishning ham o‘ziga xos qonun qoidalari mavjud bo‘lib, agar texnologik jarayonlar va texnika xavfsizligi qoidalariga amal qilinmasa, inson hayotiga ju-da katta xavf solishi yoki juda katta moddiy talofatlar keltirishi mumkin.
Har bir ishlab chiqazish sohasi xodimi halokatlar yuz berganda jamoa muhofaza inshootlari joylashgan yerlarni, xavfsiz joylarga chiqish yo‘llarini, yakka himoyalanish vositalari bilan ta’minlashni tashkil etishni va ulardan foydalanish tartibini bilishi lozim.
Har bir ishlab chiqazish sohasi xodimi halokatlar yuz berganda jamoa muhofaza inshootlari joylashgan yerlarni, xavfsiz joylarga chiqish yo‘llarini, yakka himoyalanish vositalari bilan ta’minlashni tashkil etishni va ulardan foydalanish tartibini bilishi lozim.
Texnologik uskunalarni germetizatsiyalash va ishlash tizimini doimiy nazorat qilish, shu bilan yong‘in va portlash xavflarini oldini olish zarur.
Elektr asboblar holatini, sig‘imi, qism va tarmoqlarini, bosim ostida ishlashini, nazorat-o‘lchov asboblarini, himoyalash va bloklash apparatlarining ish faoliyatini doimiy nazorat qilish hamda aniqlash kerak.
Har bir tashkilotda sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan halokatlarning bartaraf etish rejasi ishlab chiqiladi. Ishchi va xizmatchilarni halokat yuzaga kelgan vziyatlarda o‘zini tutish va harakatlanishga tayyorlash tadbirlari tashkil etiladi, ularni bartaraf etish kuch va vositalarining zaruriy zahiralari ko‘rib chiqiladi.
FV yuzaga kelganda ogohlantirish tizimi va vositalari doimiy shay holatda saqlash, ishchi o‘rinlari uchun kerakli shahsiy himoyalanish vositalari sonini ta’minlash zarur.
Halokatlar sodir bo‘lganda muhim va-zifalardan biri ishlab chiqarish korxonasi va aholi yashash punktlariga xavf haqidagi xabarni yetkazish hisoblanadi.
Halokatlar sodir bo‘lganda muhim va-zifalardan biri ishlab chiqarish korxonasi va aholi yashash punktlariga xavf haqidagi xabarni yetkazish hisoblanadi.
Shuningdek, ob’ektning har bir ishchi, xodimi halokat sodir bo‘lganda ogohlantirish vositalaridan foydalanish va tegishli tashkilotlarga xabar berishni bilishi zarur.
