FəNN: makroiQTİsadiyyat

Müəyyən olunmuş qaydalara görə bəzi vergilər mərkəzi, bəzi­ləri isə yerli büdcəyə daxil olur. Məsələn, aksizlər tamamilə yerli büd­cəyə daxil olur, korporasiyaların (firmaların) mənfəətindən tutulan ver­gilər isə mərkəzi və yerli büdcə arasında müəyyən nisbətdə bölüşdürülür. La­zım gəldikdə yerli büdcə mərkəzi büdcədən subsidiya alır.

Bazar iqtisadiyyatının inkişaf etdiyi ölkələrdə büd-cənin mə­da­xi­linin 40%-i şəxsi gəlirlərin, 10%-i korporasi-yaların mənfəətindən tu­tu­lan vergilərin, 30%-i sosial vergi-lərin (ayırmaların), 10%-i əlavə də­yər, 5%-i gömrük, 5%-i isə digər vergilər və vergi daxilolmalarının pa­yı­na düşür.

Müstəqim vergiləri istehlakçılardan tutmaq mümkün deyildir. Onlardan yalnız torpaq vergisini və digər daşınmaz əmlakdan alınan vergiləri tutmaq çətinlik törətmir. Ona görə ki, bu vergilər icarə haqqı və mənzil kirayəsinə, kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərinə daxil edilir.

Dolayı vergiləri isə əmtəə və xidmətlərin elastikliyi göstəri­ci­sindən asılı olaraq son istehlakçılardan tutmaq mümkündür. Belə ki, tə­ləbin elastikliyi aşağı olduqda verginin çox hissəsini istehlakçıdan "çı­xartmaq" mümkün olur. Tələbin elastikliyi yüksək olduqda, dolayı ver­gilərin artırılması istehlakın, təklifin elastikliyi yüksək olduqda isə bu, xalis mənfəətin azalmasına səbəb olur. Bu da öz növ-bəsində sər­mayə qoyuluşunun ixtisar olunmasına, kapitalın digər fəaliyyət sahə­sinə axıb getməsinə şərait yaradır. Vergilərlə bağlı bütün məsələlər döv­lətin qa­nunvericiliyi əsasında tənzimlənir.