Normativ metoddan həm ayrılıqda, həm də digər me-todlarla birlikdə istifadə oluna bilər. Məsələn, proqram-məqsədli metodla birlikdə qarşıya qoyulan məqsəd üzrə kəmiyyət göstərijiləri və ona nail olunması üçün lazım olan ehtiyatlar müəyyən edilir. Normativ metoddan müxtəlif balanslar tərtib olunarkən tələbatın və mümkün olan ehtiyatların aşgara çıxarılması, dövriyyə vəsaitləri normativlərinin, amortizasiya ayırmaları normalarının mü-əyyən edilməsi üçün istifadə olunur.
Bazar iqtisadiyyatı şəraitində müxtəlif normativlərdən də istifadə edilir. Bunlara texniki-iqtisadi, sosial, ekoloci normativləri, maliyyə normaları və normativlərini misal göstərmək olar.
Texniki-iqtisadi normativlər bazar şəraitində fəaliy-yət göstərən təsərrüfat subyektlərinə xammal, yanajaq, elektrik enercisi və s. sərfini müəyyən etməyə imkan verir. Dövlət isə əvvəllərdə olduğu kimi, bu normativlərin işlənib hazırlanması və tətbiq olunması əvəzinə iqtisadi inkişafın resurslara qənaətetmə imkanı verən proqramlarının işlənib hazırlanması və həyata keçirilməsi ilə məşğul olur.
Iqtisadi normativlər bütövlükdə iqtisadiyyatın və ayrı-ayrı sosial-iqtisadi proseslərin inkişaf etdirilməsinin tənzimləyijisidir. Bunlara aşağıdakılar aiddir: 1) əmlaka, gəlirlərə, faydalı qazıntıların hasilatına, əmtəə və xidmətlərə görə alınan vergilər, gömrük rüsumları; 2) maliyyə norma-tivləri-transfertlər, büdjəyə ayırmalar, büdjədənkənar fond-lara ayırmalar və i.a; 3) bank normativləri-məjburi ehtiyat-ların yaradılması normativləri, faiz dərəjələri və i.a.
Iqtiasdi normativlərin içərisində maliyyə normaları başlıja yer tutur. Bunlara təhsilin idarə olunmasını, maliyyə resurslarının bölgüsünü tənzimləyən kəmiyyətin ən aşağı, orta və ən yüksək hədlərini əks etdirən göstərijilər aiddir. Maliyyə normativləri maliyyə resurslarından, məqsədli pul vəsaiti fondlarından səmərəli istifadə olunmasını tənzimlə-mək üçün tətbiq edilir. Bunlardan istifadə olunması isteh-salla maliyyə göstərijiləri arasındakı əlaqələrə, büdjənin tarazlığının təmin edilməsinə imkan verir.
Dostları ilə paylaş: |
