Fənn: Sinir-ruhi xəstəlikləri və tibbi psixologiya ġöbə: “Mamalıq iĢi”

Müalicə  və  profilaktikası:  Kəskin  reaktiv  hallar  keçirən  bir  çox  xəstələr  həkimə  müraciət 
etmədən, qısa müddət ərzində sağalırlar. Bu psixi travmanın aradan qalxması, yəni xəstəni əhatə edən 
mühitin  sağlamlaşması  ilə  əlaqədar  olur.  Kəskin  psixogen  reaksiyaları  müalicə  etmək  məqsədilə 
neyroleptiklərdən  (halop  ridol-sutkada  5-10  mq,  aminazin  -50-150  mq,  tizersin-50-75  mq  və  s.) 
istifadə edilir . Bu maddələri ilk günlərdə inyeksiya şəklində, sonra isə daxilə həb və ya damcı şəklində 
daxil  etmək  məsləhətdir.  Stuporoz  halları,  depressiyaları 
aradan  qaldırmaq  məqsədilə 
antidepressantlardan  və  neyroleptiklərdən  (amiltriptilin,  ludomil  50-100  mq,  herfonal  100-150  mq) 
istifadə etmək msələhət görülür. Sayıqlamalarla gedən reaktiv psixozlarda trisedil (4-6 mq), stellazin, 
tiftazin (10-20mq) təyin etmək olar. Ümumi möhkəmləndirici. vitamin preparatları (qlükoza, kalsi-xlor 
venaya, aloe, vit. C, B
1
, B
12
, PP və s.) müalicəni daha da sürətləndirən vasıtələrdir. Reaktiv psixozların 
bütün  formalarında  psixoterapiyadan  istifadə  edilməlidir.  Psixi  travmaların  qarşısını  almaq  üçün 
trankvlizatorlardan,  sedativ  maddələrdən  (seduksen  tazepam,  fenazepam.  melleril.  xlorprotiksen  və 
s.)istifadə edirlər.  

Fənn: Sinir-ruhi xəstəlikləri və tibbi psixologiya 
 
ġöbə: “Mamalıq iĢi”
 
2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 
 
 153
 
 
NEVROZLAR, REAKTĠV PSĠXOZLARDA QULLUQ ZAMANI TĠBB 
ĠġÇĠSĠNĠN TAKTĠKASI 
 
  Ġsteriya-formasında  xəstəni  elə  təcrid  etmək  lazımdır  ki,  otaqda  ancaq  1-2  adam  qalsın. 
Xəstənin ətrafında sakitlik yaradılmalı, burada səs-küy salmamalı, vurnuxmamalı, tibb işçisi xəstənin 
vəziyyətində narahat olmamalı və əl-ayağa düşməməlidir. Bir neçə dəfə bərkdən demək olar ki, heç bir 
şey  yoxdur,  indi  tutma  keçəcəkdir.  Bir  qayda  olaraq,  xəstənin  yanında  çoxlu  adam  toplandıqda 
özündən getmə tutması şiddətlənir və uzun çəkir, lakin güclü xarici təsirin, ağrının, soyuğun və kəskin 
səsin  təsirindən  birdən-birə  kəsilə  bilər.  İsteriya  tutması  çox  davam  etdikdə  əzələyə  1  ml  2,  5%-li 
aminazin məhlulu ilə birlikdə 1 ml kordiamin və 1 ml dimedrol, yaxud 2 ml diazepam yeritmək olar.  
Nevrosteniya-zamanı tibb işçisinin vəzifəsi əsasən fəal patronaj yardımı göstərməkdən ibarətdir. 
Tibb işçisi xəstəyə baş çəkdikdə əmək və istirahət rejiminə riayət edib-etməməsini, gecə kifayət qədər 
yatıb-yatmamasını  aydınlaşdırmalıdir.  O  həmçinin  təyin  edilmiş  dərmanların  xəstələr  tərəfindən 
müntəzəm  surətdə  qəbul  edilməsini,  fizioterapevtik  proseduraların  yerinə  yetirilməsini  və  xəstələrin 
buna dözümlüyünü də yoxlamalıdır.  
Psixoterapiya-müalicə  məqsədilə  xəstənin  psixikasına  sözlə  təsir  göstərilməsidir.  Xəstəyə 
psixoterapevtik  təsir  göstərilməsində  tibb  işçisinin  rolu  çox  böyükdür.  Bu  işdə  xəstələrlə  təmkinli  və 
nəzakətli davranışın böyük əhəmiyyəti vardır. bu zaman kobudluğa və hirslənməyə yol vermək olmaz. 
Tibb  işçisinin  vaxtında  və  yerində  edilmiş  qeyd  və  göstərişi  xəstəyə  müsbət  təsir  göstərdiyi  halda, 
ehtiyatsızlıqla  atdığı  bir  söz  onun  vəziyyətini  korlaya  bilər.  Tibb  işçisi  xəstələrlə  ünsiyyət  və 
görüşlərində  onlara  ürək  verməli  sağalacağına  onda  inam  yaratmalı,  gələcəyə  böyük  nikbinliklə 
yanaşma  hissini  aşılamağa  çalışmalı  və  əmək  haqqında  düzgün  göstəriş  verməlidir.  Nevrozlarda 
psixoterapiya xüsusilə böyük effekt verir. Psixozlu xəstələrin müalicəsində psixoterapevtik təsirin rolu 
böyükdür. Unutmaq olmaz ki, xəstələrin yanında onların vəziyyətinin xüsusiyyətləri və müalicəsindən 
bəhs edilməməlidir.  
 
Psixopatiyalar zamanı tibb iĢçisinin taktikası 
 
  Psixopatik  dekompensasiyalı  xəstələr  çox  vaxt  somatik  şöbələrdə  rast  gəlinir.  Belə  xəstələr 
tələbkar olur rejimi pozurlar. Bu növ xəstələrə fərdi yanaşmaq lazımdır. Orta tibb işçisi bilməlidir ki, 
xəstənin müalicəyə ehtiyacı var və çətinliklə baxmayaraq ona lazımi kömək göstərməlidir. Psixopatik 
xüsusiyyətlərə  malik  şəxslər  mühitə  kafi  dərəcədə  psixi  uyğunlaşa  bilməmələri  ilə  fərqlənərək,  öz 
xasiyyətindən  həm  özləri  zərər  çəkir,  həm  də  başqalarına  əziyyət  verirlər.  Psixopatiya  öz  təzahürü 
cəhətdən  olduqca  müxtəlifdir.  Özünəməxsus  təbiətli  şəxslər  üçün  psixopatiyanın  əslində 
dekompensasiya  xassəsi  daşıdığı  nəzərə  alınarsa,  onun  müalicəsi  həmin  xassələrə  əsasən  bu  qüsurun 
ictimai  cəhətdən  və  əmək  xəttilə  aradan  qaldırımasına  yardım  göstərilməsindən  ibarətdir.  Bu  işin 
yerinə  yertirilməsində  təkcə  həkim  deyil,  tibb  bacısı  da  əhəmiyyətli  rol  oynayır.  Tibb  bacısı  bütün 
pedoqoji tədbirlərin həyata keçirilməsində fəal iştirak edir. Həkimin göstərişi üzrə, o xəstə ilə müvafiq 
söhbətlər keçirir və əmək rejiminin yerinə yetirilməsinə diqqət edir.  
Müalicə və profilaktikası: Psixoformakoloji preparatlar kəskin və uzun sürən fazalar dövründə 
tətbiq edilməlidir. Bu məqsədlə daha çox trankvlizatorlar (trioksazin, meprobomat, tazepam, rudotel və 
s.)işlədilir.  neyroleptiklərdən  isə  (sonapaks,  neuleptil,  xlorprotiksen,  frenalon  və  i.  a.)  daha  kəskin 
hallarda  istifadə  edilir.  Psixotik  epizodlarda  cərəyan  edən  təsadüflərdə  aminazin,  haloperidol,  trisedil 
və  s.  preparatlar  tətbiq  edilə  bilər.  Atenik  halların  üstünlük  təşkil  etdiyi  vəziyyət  olarsa,  sindokarb, 
nootropil, vitaminlər. biostimuləedici preparatlar (Fibs. aloe, plazmol. insulin və i. a.) məsləhət görülür.