R - ushbu F elementar yuzachadagi ichki zo'riqish kuchlarining teng ta'sir etuvchisi.
Agar F yuzachani kamaytirib borsak limitda nuqtadagi kuchlanishni olamiz.
k
Nazariy va qurilish mexanikasi
kafеdrasi
Kuchlanish – materiallar qarshiligining birdan bir asosiy tushunchlaridan biri. Buning yordamida konstruksiya elementlarining mustahkamligini baholash mumkin. Shuning uchun ham quyidagi kuchlanish turlariga ajrata bilish lozim:
Tekshirilayotgan kesimning qaralayotgan nuqtasidagi kuchlanish vektor miqdordir, bu vektorning yo‘nalishi ∆F→0 dagi ∆R ning chekli yo‘nalishiga to‘g‘ri keladi. Kuchlanish o‘lchov birligi: kg/sm2, kN/sm2, N/m2.
Jism kesimining biror nuqtasiga ta’sir qilayotgan kuchlanish ρ ni kesim yuzaga tik va parallel yo‘nalgan ikkita tashkil etuvchiga ajratamiz (b-chizma). Bu tashkil etuvchilarning birinchisi normal kuchlanish va ikkinchisi urinma kuchlanish deyiladi. Normal kuchlanish σ, urinma kuchlanish τ harflari bilan belgilanadi. Bu uchala kuchlanishlar orasida quyidagi munosabat mavjud:
Kuchlanish p vektorni koordinata o‘qlariga parallel bo‘lgan uchta tashkil etuvchiga ajratish qulaylik tug‘diradi
Quyidagi chizmada urinma kuchlanishlar ikkita indeks bilan ko‘rsatilgan, ulardagi birinchi indeksi kuchlanish qaysi yuzada yotishini, ikkinchi indeksi esa kuchlanish qaysi o‘qqa parallel yo‘nalganligini ko‘rsatadi
To‘la kuchlanishning tashkil etuvchilari.
Bosh vektorning tashkil etuvchilarini topamiz:
Elementar momentlarni topamiz:
Bosh momentning tashkil etuvchilarini topamiz:
Nazariy va qurilish mexanikasi kafеdrasi
Materiallar qarshiligi qo’yidagi asosiy deformatsiyalar o’rganiladi
1. Cho‘zilishi (siqilish) deformatsiyasi – ko‘ndalang kesimda faqat bitta nolga teng bo‘lmagan ichki kuch – bo‘ylama kuch ta’sir etadi.
2. Siljish deformatsiyasi – ko‘ndalang kesimda faqat ko‘ndalang kuch ta’sir etadi.
3. Buralish deformatsiyasi – ko‘ndalang kesimda faqat burovchi moment ta’sir etadi.
4. Egilish deformatsiyasi – ko‘ndalang kesimda eguvchi moment va ko‘ndalang kuch ta’sir etadi.
5. Murakkab qarshilik – bir nechta oddiy deformatsiyalarning bir vaqtda ta’siri – cho‘zilish-siqilish, buralish, egilish.
