First page

3. Elektron o’quv qo’llanmaning sifati va asosiy ko’rsatkichlari

Elektron o’quv qo’llanma mustaqil o’rganish uchun zarur bo’lgan barcha ma’lumotlarni, shu bilan birga berilgan mavzu bo’yicha olingan bilimlarni nazorat qilish uchun amaliy va test masalalarini o’z ichiga olishi kerak. Bundan tashqari elektron o’quv qo’llanma oddiy dasrliklardan farqli ravishda shunday ishlab chiqilishi kerakki, u quyidagilarni ta’minlasin:

• 
  kurs mazmunini batafsilroq (to’la) strukturalashtirish;
  
• 
  interaktivlik – foydalanuvchining faoliyatiga bog’liq ravishda ma’lumotlarning ko’rsatilishini o’zgartirish imkoniyati, shuningdek, o’rganish yo’nalishini o’zgartirish imkoniyati;
  
• 
  kursning tushunchalarga oid qismida va nazariy ma’lumotlarning gipermatnli strukturasi (ta’riflarga havolalar);
  
• 
  kuchli ko’rgazmali ma’lumotlardan foydalanish – turli xil rasmlar va tasvirlar, animatsiyalar va boshqa multimedia vositalari;
  
• 
  bilimlarni mustahkamlash, olingan bilimlarni nazorat qilish va baholash uchun elektron o’quv qo’llanmada o’rnatilgan amaliy va nazorat vositalaridan foydalanish;
  
• 
  turli xil elektron matnlar va grafik ta’lim materiallariga havolalar (giperhavolalar) tizimining mavjudligi.
  

Yuqorida sanab o’tilgan xususiyatlarni ta’minlash ushun elektron o’quv qo’llanmalarni yaratuvchilar elektron o’quv qo’llanmalarga qo’yiladigan talablardan tashqari o’zining kurslari uchun mundarijalarni loyihalash texnologiyasi bo’yicha bilim va ko’nikmalarga ega bo’lishi kerak.

Elektron o’quv qo’llanmalarni ishlab chiqishdagi eng asosiy masala - bu elektron o’quv qo’llanmalarning sifati masalasidir. Sifatli ishlab chiqilgan elektron o’quv qo’llanma turli xil didaktik materiallar va ta’lim resurslarini o’z ichiga oladi. Bunday elektron o’quv qo’llanma birinchi o’rinda fanni mustaqil o’rganuvchi foydalanuvchilar uchun mo’ljallangan bo’lishi va ma’lumotlarni yetkazish usullari bilab farq qilishi kerak.

Psixolog va uslubchilarning fikrlariga ko’ra mustaqil o’rganish uchun mo’ljallangan elektron o’quv qo’llanmada sifatli tayyorlangan didaktik material o’rganuvchilarda mustaqil o’rganish uchun qiziqish, motivatsiya uyg’otishiga sabab axborotlarning kompyuter grafikasi va multimedia elementlari bilan elektron shaklda berilishi bilan birga bunday elektron o’quv qo’llanma bilan ishlaganda o’rganuvchining psixik faoliyati faollashadi.

Elektron o’quv qo’llanma ta’lim oluvchilarning mustaqil ishlashlari uchun zarur bo’lib u quyidagilarni ta’minlaydi:

• 
  O’rganilayotgan materialni tushunishni yengillashtiradi. Chunki elektron o’quv qo’llanmalar ma’lumotlarni yetkazib berishning turli shakllari: induktiv yondashuv, ovozli va emotsiaonal xotira va h.k. larga asoslangan.
  
• 
  Ta’lim oluvchining ehtiyojlariga, tayyorgarlik darajasiga, intellektual imkoniyatlariga moslashish imkoniga ega
  
• 
  Murakkab hisoblashlar va shakl almashtirishlardan ozod etib fanning mazmuniga e’tibor qaratishga, ko’p miqdordagi misollarni qarashga va yechishga imkon beradi
  
• 
  Ta’lim olishning barcha bosqichlarida o’z-o’zini tekshirishning keng imkoniyatlarini ta’minlaydi;
  
• 
  Ishni tartibli va chiroyli tarzda bezab o’qituvchiga fayl yoki chop etilgan holda taqdim etish imkonini beradi
  
• 
  Chegaralanmagan miqdorda tushuntirishlar, takrorlashlar va h.k. larni beradigan cheksiz sabr-toqatli ustoz vazifasini bajaradi
  

Elektron o’quv qo’llanma amaliy mashg’ulotlarda foydali hisoblanadi chunki u:

• 
  Ko’p miqdordagi masalalarni yechishda kompyuterdan foydalanish imkonini beradi, olingan natijalarni tahlil qilish va ularning grafik interpretasiyasi uchun ketadigan vaqtdan ozod etadi
  
• 
  O’qituvchiga mashg’ulotni kompyuterda mustaqil ish shaklida olib borish imkonini beradi va o’qituvchining faqat rahbar va konsultant vazifasida bo’lishini ta’minlaydi
  
• 
  O’qituvchiga kompyuter yordamida ta’lim oluvchilarning bilimlarini tez va samarali nazorat qilish, nazorat materiallarinining mazmuni va murakkablik darajasini berish imkonini beradi
  

Elektron o’quv qo’llanma o’qituvchi uchun qulay chunki u:

• 
  Ma’ruza va amaliyot darslariga o’zi xoxlagan materiallarni kiritish, auditoriya mashg’lulotlaridan tashqari talabalarning elektron o’quv qo’llanma bilan mustaqil ishlashlarini ta’minlash imkonini beradi;
  
• 
  Uy vazifalari, topshiriqlar va nazoratlarni tekshirish bilan bog’liq ishlardan ozod etadi
  
• 
  Auditoriyada ko’riladigan va uyga berladigan misol va masalalarning mazmuni va miqdori munosabatlarini optimallashtirish imkonini beradi
  
• 
  Uy vazifalari va nazoratlarda talabalar bilan individual ishlashga imkon beradi [2-3, 12-13].