ODPORNOŚĆ POZIOMA
(poligeniczna, horyzontalna, polowa)
- jest warunkowana przez kilkadziesiąt genów
- pojedynczy gen odgrywa nieznaczną rolę, liczne geny razem kontrolują wiele etapów fizjologicznych i tworzą mechanizmy obronne
- nie zabezpiecza rośliny przed zakażeniem lecz wpływa hamująco na rozwój patogenna na lub w roślinie, ogranicza zarodnikowanie i rozprzestrzenianie
- może się zmieniać w zależności od warunków środowiska
- jest mniej efektywna od odporności pionowej lecz trudniej ja przełamać
- jest niespecyficzna i dotyczy w mniejszym stopniu lub większym stopniu wszystkich ras patogenna
- jest to odporność opóźniająca rozwój ________
METODY HODOWLI:
- selekcja czystych linii homozygotycznych
- hodowla rodowodowa
- krzyżowanie wsteczne
- odmiany wieloliniowe
- metody biotechnologiczne
- kultury tkankowe
- mutacje
- przekształcanie form haploidalnych w di lub poliploidalne
- fuzja protoplastów
- transformacje genetyczne (rośliny transgeniczne)
Stożki wzrostu są wolne od wirusów i mamy pewność, że te rośliny będą zdrowe
Często stosuje się mutacje
W Polsce nie wolno uprawiać roślin transgenicznych, każda taka roślina ma pewną substancję, którą łatwo rozpoznać przy prostych doświadczeniach
EPIDEMIOLOGIA
Bardzo ważny jest czas
Epidemiologia – nauka zajmująca się zmianami w populacji patogenów na dużej przestrzeni i w czasie
Epidemia – masowe występowanie choroby na dużym obszarze
Pandemia – masowe występowanie choroby na obszarze kraju i kontynentu
Rozwój epidemii zależy od:
Rośliny – obecność gatunków lub odmiany roślin podatnych na zachorowanie
Jednakość genetyczna, poziom odporności
Rodzaj uprawy: jednoroczne, wieloletnie, wiek i faza rozwojowa rośliny
Obszar uprawy
Patogena :
-wirulencja
potencjał inakulacyjny
sposoby rozmnażania (głównie pylące sposoby rozprzestrzeniania – łańcuch zarazków, ciągłe i nieciągłe)
- źródła infekcji – pierwotne, wtórne
- pasożytnicze formy rozwojowe patogenów
- saprofityczne terminy rozwojowe (parch jabłoni)
- stadia przetrwalnikowe (oospory, owocniki, piknidia, acerwulusy, sklerocja, pseudosklerocja, mumie)
- patogenny zimujące w wektorach
środowisko (wilgotność, temperatura, wiatr)
człowiek:
- bezpośredni
- pośrednio (szkółki, sadzonki)
- zmiana warunków środowiska, nawożenia, melioracje, drenaż, monokultura, uszkodzenia roślin, uprawa pod osłonami)
introdukcje patogena patogenna aklimatyzacji nowych gatunków uprawnych
rozprzestrzenianie czynników: bezpośrednie, pośrednie, zoochoria, antropochodnie
Etapy epidemii:
Wybuch nasilenie do wartości maksymalnej wygaszenie (zbiór nasion, spadek patogeniczności)
SPOSOBY SZACOWANIA ZASIĘGU EPIDEMII I STRAT
Skale chorobowe:
- graficzne
Indeks porażenia = ________________________________________
Gdzie:
Wskaźnik zasięgu epidemii – suma obszarów na których zaobserwowano rośliny z objawami chorobowymi / całkowita badana powierzchnia * 100
Tempo porażenia – szacowanie przy pomocy programów komputerowych
- Epiderm (Alternaria solani)
- Epiven (Venturia inaequalis)
- Blitecast (Phytophora infestans)
DIAGNOSTYKA
Przy diagnozowaniu należy zwrócić uwagę na:
-
rodzaj objawów chorobowych
-
zasięg objawów (lokalne, systemiczne)
Oznaki etiologiczne:
Wilgotna kamera – naczynie od dołu wyścielone papierem higroskopowym. Kładziemy materiał I przykrywamy, dochodzi do wzrostu wilgotności
Materiał do kamery pobieramy z miejsca które dopiero zaczyna chorować
-
Wirusy I fitoplazmy
- szczepienie testowe roślin wskaźnikowych
- metody serologiczne np. Test Elisa
Dla fitoplazm testy z użyciem antybiotyków tetrcylkicznych
- metody barwienia – fluorescencja
- termoterapia
-
bakterie właściwe
- objawy chorobowe
- oznaki etiologiczne
- izolacja
- test Klemensa (Pseudomonas sp)
- metody serologiczne
- test precypitacji i aglutynacji
- test podwyższonej dyfuzji w żelu agarowym
5. grzyby
- objawy chorobowe
- oznaki etiologiczne
- izolacja na pożywkach I identyfikacja patogenna
- sztuczne zakażenia
REGUŁY KOCHA
(służy do sprawdzenia czy dana choroba jest powodowana przez określony patogen)
- infekcyjny czynnik chorobotwórczy znajduje się w chorym organizmie
- izolacja czynnika chorobotwórczego
- wyizolowany czynnik chorobotwórczy przeniesiony na zdrowa roślinę musi wywołać typowe obserwowane wcześniej objawy chorobowe
- ponowna izolacja (reizolacja) czynnika chorobotwórczego z zakażonej rośliny w formie czystej kultury czynnik chorobotwórczy powinien być identyczny jak ten pierwotnie wyizolowany i użyty do infekcji
BIOLOGICZNA OCHRONA ROŚLIN
OCHRONA TKANEK PRZED ZAMARZANIEM
Pewne szczepy epifitycznych bakterii P. siringace, P. fluorescens, E. herbicola znane są jako jądra krystalizacji lodu. Przy ich obecności woda zamarza w temperaturze około 0 stopni. Inne szczepy przy odpowiedniej liczebności mogą obniżać temperaturę zamarzania lodu na powierzchni liści nawet o kilka stopni
GRZYBY
- ochrona korzeni drzew iglastych zaatakowanych przez heterobasidion annusum przez peniophora gigantea
- skuteczna ochrona batatów przez niepatogeniczne formy Fusarium oxysporum, ochrona korzeni roślin cebulowych przed Pyrenochaeta terrestris
- Cladosporium herbarium I Penicillus sp. Przeciwko Botrytis cinerea
- darluca filum przeciwko Puccinia recondita
- trichoderia viride I T. horzianum przeciwko licznym patogenom (Nectria sp.), Botrytis sp.; Penicillum digitatum
POSZUKIWANIE ANTAGONISTÓW
- organizmy saprofityczne posiadające zdolności antybiotyczne, dobrze wykorzystujące składniki pokarmowe w podłożu, szybko rosnące, cechujące się wyraźnym antagonizmem w stosunku do patogenna, najczęściej są poszukiwane na terenach gdzie choroby nie pojawiają się, występują w niewielkim nasileniu lub zanikają
- metoda szeregów biologicznych
Efekt biotyczny jest suma oddziaływania biotycznego wszystkich komponentów środowiska na patogenna
METODA AGROTECHNICZNA
-
Uprawa roli: podorywka, orka, uprawki (niszczenie źródeł infekcji)
-
Zmianowanie klasyczne zbożowe, monokultura, zasiewy mieszane, wsiewki
-
Rejonizacja upraw
-
Nawożenie (niedobór, nadmiar, nawożenie dolistne)
-
NPK
-
Mikroelementy (chelaty żelazowe)
-
Odczyn gleby (wapnowanie, nawozy zielone)
-
Termin siewu, sadzenia, zbioru
-
Zdrowotność nasion i organów wegetatywnych służących do rozmnażania
-
Niszczenie chwastów
-
Usuwanie chorych roślin (selekcja negatywna) lub ich fragmentów, niszczenie resztek pożniwnych
-
Niszczenie żywicieli pośrednich
-
Zabiegi higieniczne (odkażanie narzędzi I opakowań)
METODY FIZYCZNE
-
Wysoka temperatura
-
odkażanie nasion
-
odkażanie gleby (solaryzacja)
-
termoterapia
-
– dosuszanie materiału nasiennego po zbiorze
-
Niska temperatura
-
Przechowywanie
-
Termoterapia (wiroidy)
-
Zraszanie
-
Zadymianie
-
Światło
-
Promieniowanie ultrafioletowe
-
Promieniowanie Rentgenowskie
-
Promieniowanie laserowe
-
Dźwięk – dezintegratory ultradźwiękowe
KWARANTANNA
- zwyczajowe określenie metody ochrony roślin składające się z systemu prawnego (ustawa) I organizacyjnego (Inspektorat Ochrony Roślin I Nasiennictwa) którego celem jest niedopuszczenie do zawleczenie groźnych szkodników I patogenów do kraju (kwarantanna zewnętrzna) lub ograniczenie ich rozpowszechniania w kraju (kwarantanna wewnętrzna)
- ustawa z dnia 12.07.1995
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki Żywnościowej z dnia 1 I 6 02. 1996 r oraz 12.03.1996
- ustawa o ochronie roślin z dnia 16.02.2001
Wykaz organizmów szkodliwych, podlegających obowiązkowi zwalczania (dawniej: Lista kwarantannowa)
Marszczyca liści truskawki, ospowatość śliw, zaraza ogniowa, śnieć karłowa pszenicy, bakterioza pierścieniowa ziemniaka
ZASADY USTALANIA LISTY OBIEKTÓW KWARANTANNOWYCH
-
patogen nie występuje w kraju lub występuje tylko w niektórych regionach
-
Patogen może być zawleczony do kraju I może się na jego terenie rozwijać
-
Epidemie wywoływanie przez patogenna maja charakter wysypowy I są możliwe do ograniczenia na określonym obszarze
-
Rozprzestrzenianie patogenna jest ograniczone w jakimś stopniu, zależne od działań człowieka
-
Do zwalczania patogenna są potrzebne specjalne środki, które wykraczają poza standardowe zabiegi ochrony roślin
METODY CHEMICZNE
Sposoby działania fungicydów:
zapobiegawcze
|
|
interwencyjne
|
|
INFEKCJA
|
INKUBACJA
|
CHOROBA WŁAŚCIWA
|
powierzchniowe
|
|
|
|
|
wgłębne
|
|
|
|
|
systemiczne
|
Dawka skuteczna – dawka, która hamuje wzrost grzybów w 50%
Stopień dawka ppm
-
<1
-
1-10
-
11-100
-
>100
-
Fungicydy działające przed infekcją
-
Blokuje procesy energetyczne w zarodnikach (związki miedzi, nieorganiczne związki siarki, tiokaraminiany, związki ftalimidowe, proste związki aromatyczne)
-
Maja małą selektywność działania zarówno na grzyby jak I roślinę
-
mała aktywność grzybobójcza In vitro
-
Niska presja selekcyjna – małe prawdopodobieństwo uodpornienia się grzybów
-
Fungicydy działające przed infekcją i w początkowych fazach infekcji
-
Powierzchniowe związki miedzi, siarki
-
Fungicydy wgłębne – ich aktywność jest najczęściej określoną liczbą godzin od początku zwilżenia liści, umożliwiającego kiełkowanie zarodników do momentu w którym użycie fungicydu jest jeszcze dostatecznie skuteczne
związek
|
skuteczność działania w godzinach
|
wielosiarczki wapnia, tiokarbaminiany
|
18-24
|
kaptan
|
20-36
|
ditanon
|
36-48
|
dodyna
|
60-72
|
-
Fungicydy działające w późniejszych fazach choroby, po infekcji
Fungicydy systemiczne – mogą działać w czasie inkubacji I w początkowych etapach choroby właściwej; są zazwyczaj skuteczne do 96 godzin od momentu rozpoczęcia infekcji (związki triazolowe, beznymidazolowe, pirydynowe, pirimidynowe). Niektóre z nich np. Fenarimol działają dopiero po rozwinięciu się grzybni
- hamują biosyntezę białek, steroli, kwasów nukleinowych, podział jądra
- mają duża selektywność działania (powodują szybkie uodpornienie się grzybów)
- są przeważnie silnie fungistatyczne In vitro
-są bezpieczne dla roślin
-są niebezpieczne dla ludzi
1>
Dostları ilə paylaş: |