borilsa, shatak arqoninng tarangligi qanday bo`ladi?
52
219. Og`irligi 15 kN bo`lgan avtomobil 27 km/soat tezlik bilan
harakatlanmoqda. qarshilik koeffitsiyenti 0,02. Dvigatel yo`lning har bir
kilometrida qanday quvvatga erishadi va qanday ish bajaradi?
220. Massasi 2000 kg bo`lgan avtomobilda dvigatel 120 kVt quvvatga
erishadi. Bu tezlikda maksimal tezlanish qanday?
221. Elektrovoz matorlari u 72 km/soat tezlik bilan harakat qilganda 800 kVt
quvvat iste’mol qiladi. Elektrovoz kuch qurilmasining foydali ish koeffitsiyenti
0,8. Motorning tortish kuchini toping.
222. Nasos dvigateli 25 kVt quvvatga erishib 100 m
3
neftni 6 m balandlikka 8
minutda ko`tariladi. Qurilmaning FIK ni toping.
223. Og`irligi 50 N bo`lgan yukning potensial energiyasi 40 J ga ortish uchun
uni qanday balandlikka ko`tarish kerak? Yukning potensial energiyasi 100 j ga
kamayishi uchun uni qancha pastga tushirish kerak?
224. Massasi 2,5 kg bo`lgan yuk 10 m balandlikdan tushayapti. Yuk tusha
boshlagandan keyin 1 s. o`tganda uning potensial energiyasi qanchaga o`zgaradi?
225. Uzunligi 8 m metall arqonda osilgan, 10 kN shar kopyor 2 m chetga
surilgan. Kopyorning yerga nisbatan potensial energiyasi qancha ortgan?
226. 4 N kuch ta’siri ostida richagning bir uchi ishqalishsiz pastga tushirildi.
Agar richagning ikkinchi uchiga osilgan jismning potensial energiyasi 1,2 J ga
ortgan bo`lsa, u necha sm pastga tushgan bo`ladi?
227. 2600 N kuch ta’sirida 30 mm siqilgan prujinaning potensial energiyasini
toping.
228. Rezina shnurning bikrlik koeffitsiyenti 1,0 kN/m. Shnurning elastik
uzayishi 6 sm bo`lganda, uning potensial energiyasini aniqlang.
229. Og`irligi 1 kN bo`lgan bolg`a pokovkaga 80 sm balandlikdan erkin
tushmoqda. Pokovkaning siqilishiga bo`lgan o`rtacha qarshilik kuchi 80 kN bo`lsa,
undagi o`yiqning chuqurligini toping.
230. Og`irligi 2 N bo`lgan tosh 5 m balandlikdan yumshoq tuproqqa tushib, 5
sm chuqurlik hosil qildi. Тuproqning o`rtacha qarshilik kuchi qanday?
231. Massasi 2 kg bo`lgan jism 6 s davomida erkin tushdi. Тushish oxirida
jismning kinetik energiyasini aniqlang.
232. Massasi 100 g sharcha 50 sm radiusli aylana bo`ylab 120 ayl./min.
chastota bilan tekis aylanmoda. Sharchaning kinetik energiyasini hisoblang.
233. 900 m/s tezlikka ega bo`lgan 20 g massali o`q qancha kinetik energiyaga
ega bo`ladi? Shunday kinetik energiyaga ega bo`lish uchun 7,2 t massali avtomobil
qanday harakatlanishi kerak?
234. Raketaning har bir kilogramm massasi uchun reaktiv dvigatel 7,2 • 10
7
J
ish bajarilsa, kosmik raketaning tezligi qanday bo`ladi?
235. Massasi 0,4 kg bolg`a bilan uncha katta bo`lmagan mix qoqilmoqda.
Urish vaqtida bolganing tezligi 2 m/s. Agar bir urishda mix taxtaga 50 mm kirsa,
taxtaning o`rtacha qarshilik kuchini toping.
236. 36 km/soat tezlik bilan kelayotgan avtomobil dvigatel uchirilgandan
keyin qancha masofa o`tib to`xtaydi? Ishqalanish koeffitsenti 0,05.
53
237. Samolyot 90 km/soat tezlik bilan aerodromga qo`unib, qo`nish yo`lkasi
bo`ylab 100 m masofani o`tdi. Qarshilik koefitsentini toping.
238. Jismning impulsi 8 kg
m/s, kinetik energiyasi esa 16 J. Jismning
massasini va tezligini toping.
239. Uzunligi 40 sm bo`lgan ipga osilgan 100 gr. massali sharcha gorizontal
tekislikda aylana chizadi. Agar sharcha harakatlanayotgan vaqtida vertikal bilan
60
0
o`zgarmas burchak tashkil qilsa, sharchaning kinetik energiyasi qancha?
240. Otilgan to`p snaryadi 1,8 MJ kinetik energich oladi. Тo`p snaryadining
massasi 10kg, stolning massasi 600 kg. Тislanishda zambarakning stvoli qancha
kinetik energiya oladi?
241. Samosvalning massasi yengil avtomobilning massasidan 18 marta katta,
samosvalning tezligi esa avtomoblning tezligidan 6 marta kichik. Bu
avtomobillarning impulslarini va kinetik energiyalarini taqqoslang.
242. Massasi 0,5 kg bo`lgan jism 4m/s tezlikda yuqoriga vertikal otildi. Jism
maksimal ko`tarilishda og`irlik kuchining ishini, potensial energiyasining
o`zgarishi va kinetik energiyasining o`zgarishini toping.
243. 5 m balandlikdan erkin tushayotgan massasi 3 kg bo`lgan jismning yer
sirtidan 2 m balanddagi potensial va kinetik energiyalarini toping.
244. Тosh yuqoriga vertikal ravishda 10 m/s tezlik bilan otildi. Qanday
balandlikda toshning kinetik energiyasi uning potensial energiyasiga teng bo`ladi?
245. Kamondan yuqoriga vertikal ravishda 30 m/s tezlik bilan otilgan o`qning
massasi 50 g. Harakat boshlangandan keyin 2 s o`tganda o`qning potensial va
kinetik energiyasining qiymati qanday bo`ladi?
246. Koptokni yuqoridan pastga qanday tezlik bilan tashlaganda u o`zi
tashlangan satxdan 5 m yuqoriga ko`tariladi?
247. Koptok gorizontga nisbatan burchak ostida 16 m/s tezlik bilan otilgan.
Koptokning 10 m balandlikdagi tezligini toping.
248. O`qning boshlansich tezligi 600 m/s, uning massasi 10 gr. Agar
troyektoriyaning eng yuqori nuqtasida o`qning kinetik energiyasi 450 J ga teng
bo`lsa, u miltiqning og`zidan gorizontga qanday burchak ostida uchib chiqqan?
249. Prujinali pistoletda prujinaning bikrligi 100 N/m. Agar prujina uzunligi
10 sm ga qisqaradigan qilib siqilsa, 30 g massali sharcha pistoletdan qanday tezlik
bilan otilib chiqadi?
250. Massasi 20 t bo`lgan vagon tirgakka 0,2 m/s tezlik bilan yaqinlashmoqda.
Vagonning ikkala bufer prujinasi ham 4 sm dan siqiladi. Har qaysi prujinaga ta’sir
qiluvchi kuchning maksimal qiymatini aniqlang.
251. Massasi 20 t bo`lgan troleybus joyidan 2 m/s
2
tezlanish bilan qo`zg`aladi.
Agar qarshilik koeffitsenti 0,05 ga teng bo`lsa, yo`lning dastlabyuki 20 m qismida
tortish kuchining ishini va qarshilik kuchining ishini toping. Тroleybus qanday
kinetik energiya olgan?
252. Massasi 20 t bo`lgan avtobus 20 s ichida tezligini 10 dan 20m/s gacha
o`zgartirdi. Agar qarshilik koeffitsenti 0,05 ga teng bo`lsa, bu vaqt ichida tortish
kuchi bajargan ishni toping. Avtobus kinetik energiyasining o`zgarishi qanday?
54
253. Massasi 2 t bo`lgan avtomobil gorizontal yo`lda avariya holatida
tormozlanganda 50 m yo`lni o`tadi. Agar ishqalanish koeffitsiyenti 0,4 ga teng
bo`lsa, ishqalanish kuchi bajargan ishni va avtomobil kinetik energiyasining
o`zgarishini toping.
254. 150 kN tormozlovchi kuch ta’siri ostida massasi 1500 tonna bo`lgan
poyezd tormozlash boshlangandan to to`xtaguncha 500 m yo`lni o`tgan bo`lsa, u
qanday tezlik bilan harakatlanayotgan edi.
255. Elektropoyezdning tokni uzish paytida tezligi 8 m/s bo`lgan. Agar tormoz
ishga tushirilmasa gorizontal yo`lda to`li to`xtaguncha poyezd qancha yo`lni bosib
o`tadi. Ishqalanish koeffitsiyenti 0,005.
256. 20 m/s tezlik bilan yuqoriga vertikal otilgan, massasi 400 gr bo`lgan
koptok o`sha nuqtaga 1,5 m/s tezlik bilan tushdi. Havoning qarshilik kuchi
bajargan ishni toping.
257. Agar 1,4 metr balandlikdan tushayotgan, massasi 6 tonna bo`lgan ustun-
qoziq qoqadigan katta bolg`aning zarb beruvchi qismi ta’siri ostida qoziq guruntga
10 sm kirsa, qoziq guruntga kirayotganda guruntning unga ko`rsatadigan o`rtacha
qarshilik kuchini toping.
258. Chana balandligi 2m va asosi 5 m bo`lgan tepalikdan tushadi, tepalik
asosidan 35 m gorizontal yo`lni bosib o`tib to`xtaydi. Ishqalanishni butun yo`l
davomida bir xil deb hisoblab, ishqalanish koeffitsiyentini toping.
259. Massasi 1 kg bo`lgan tosh 20 m balandlikdan tushayotib yerga tegish
paytida uning tezligi 18 m /s teng bo`lgan. Тushayotganda havoning qarshiligini
yengishda qancha ish bajarilgan?
260. Massasi 2t bo`lgan samolet gorizontal yo`nalishdan 50 m/s tezlikda
harakatlanmoqda. U 420 m balandlikdan dvigatel o`chirilgan holda pasaya boradi
va aerodrom yo`lkasiga tegayotgandagi tezligi 30 m/s bo`ladi. Dvigatel
ishlamagan holda uchish vaqtida havoning qarshilik kuchi bajargan ishini toping.
261. Gorizontal sirtida yotgan 990 gr massali jismga 10 gr massali o`q kelib
tegadi va unda qoladi. O`qning tezligi 700 m /s ga teng va gorizontal yo`nalgan.
Agar jism va sirt o`rtasidagi ishqalanish koeffitsiyenti 0,05 bo`lsa, jism
to`xtaguncha qanday masofani o`tadi?
55
ADABIYoTLAR
1. Savelev I.V. Umumiy fizika kursi, II tom, 1983 y.
2. Axmadjonov O. Fizika kursi, II tom, T., O’qituvchi nashriyoti, 1984 y.
3. Zisman G.A. va Todes A.A. Umumiy fizika kursi, II tom.
4. Yavorskiy B.M. va Detlaf A.A. Fizika kursi, II tom.
5. Trofimov I.T. Fizika kursi (rus), M., Vys.shk., 1986 y.
6. Volkenshteyn V.S. Umumiy fizika kursidan masalalar to’plami, T.,
O’qituvchi nashriyoti, 1969 y.
7. Chyortov A.G. va Vorobev A.A. va Fedorov M.F. Fizikadan masalalar (rus),
M., 1981 y.
Dostları ilə paylaş: |