Fizika kafedrasi



Yüklə 1,06 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/7
tarix31.07.2020
ölçüsü1,06 Mb.
#32359
1   2   3   4   5   6   7
mexanika

borilsa, shatak arqoninng tarangligi qanday bo`ladi? 



52 

 

219. Og`irligi  15  kN  bo`lgan  avtomobil  27  km/soat  tezlik  bilan 



harakatlanmoqda.  qarshilik  koeffitsiyenti  0,02.  Dvigatel  yo`lning  har  bir 

kilometrida qanday quvvatga erishadi va qanday ish bajaradi? 

220. Massasi  2000  kg  bo`lgan  avtomobilda  dvigatel  120  kVt  quvvatga 

erishadi. Bu tezlikda maksimal tezlanish qanday? 

221. Elektrovoz matorlari u 72 km/soat tezlik bilan harakat qilganda 800 kVt 

quvvat  iste’mol  qiladi.  Elektrovoz  kuch  qurilmasining  foydali  ish  koeffitsiyenti 

0,8. Motorning tortish kuchini toping. 

222. Nasos dvigateli 25 kVt quvvatga erishib 100 m

3

 neftni 6 m balandlikka 8 



minutda ko`tariladi. Qurilmaning FIK ni toping. 

223. Og`irligi 50 N bo`lgan yukning potensial energiyasi 40 J ga ortish uchun 

uni  qanday  balandlikka  ko`tarish  kerak?  Yukning  potensial  energiyasi  100  j  ga 

kamayishi uchun uni qancha pastga tushirish kerak? 

224.  Massasi  2,5  kg  bo`lgan  yuk  10  m  balandlikdan  tushayapti.  Yuk  tusha 

boshlagandan keyin 1 s. o`tganda uning potensial energiyasi qanchaga o`zgaradi? 

225. Uzunligi  8  m  metall  arqonda  osilgan,  10  kN  shar  kopyor  2  m  chetga 

surilgan. Kopyorning yerga nisbatan potensial energiyasi qancha ortgan? 

226. 4  N  kuch  ta’siri  ostida  richagning  bir  uchi  ishqalishsiz  pastga  tushirildi. 

Agar  richagning  ikkinchi  uchiga  osilgan  jismning  potensial  energiyasi  1,2  J  ga 

ortgan bo`lsa, u necha sm pastga tushgan bo`ladi? 

227. 2600 N kuch ta’sirida 30 mm siqilgan prujinaning potensial energiyasini 

toping. 

228. Rezina  shnurning  bikrlik  koeffitsiyenti  1,0  kN/m.  Shnurning  elastik 

uzayishi 6 sm bo`lganda, uning potensial energiyasini aniqlang. 

229. Og`irligi  1  kN  bo`lgan  bolg`a  pokovkaga  80  sm  balandlikdan  erkin 

tushmoqda. Pokovkaning siqilishiga bo`lgan o`rtacha qarshilik kuchi 80 kN bo`lsa, 

undagi o`yiqning chuqurligini toping. 

230. Og`irligi 2 N bo`lgan tosh 5 m balandlikdan yumshoq tuproqqa tushib, 5 

sm chuqurlik hosil qildi. Тuproqning o`rtacha qarshilik kuchi qanday? 

231. Massasi  2  kg  bo`lgan  jism  6  s  davomida  erkin  tushdi.  Тushish  oxirida 

jismning kinetik energiyasini aniqlang. 

232. Massasi  100  g  sharcha  50  sm  radiusli  aylana  bo`ylab  120  ayl./min. 

chastota bilan tekis aylanmoda. Sharchaning kinetik energiyasini hisoblang. 

233. 900 m/s tezlikka ega bo`lgan 20 g massali o`q qancha kinetik energiyaga 

ega bo`ladi? Shunday kinetik energiyaga ega bo`lish uchun 7,2 t massali avtomobil 

qanday harakatlanishi kerak? 

234. Raketaning har bir kilogramm massasi uchun reaktiv dvigatel 7,2 • 10

7

 J 


ish bajarilsa, kosmik raketaning tezligi qanday bo`ladi? 

235. Massasi  0,4  kg  bolg`a  bilan  uncha  katta  bo`lmagan  mix  qoqilmoqda. 

Urish vaqtida bolganing tezligi 2 m/s. Agar bir urishda mix taxtaga 50 mm kirsa, 

taxtaning o`rtacha qarshilik kuchini toping. 

236. 36  km/soat  tezlik  bilan  kelayotgan  avtomobil  dvigatel  uchirilgandan 

keyin qancha masofa o`tib to`xtaydi? Ishqalanish koeffitsenti 0,05. 



53 

 

237. Samolyot  90  km/soat  tezlik  bilan  aerodromga  qo`unib,  qo`nish  yo`lkasi 



bo`ylab 100 m masofani o`tdi. Qarshilik koefitsentini toping. 

238. Jismning  impulsi  8  kg

m/s,  kinetik  energiyasi  esa  16  J.  Jismning 



massasini va tezligini toping. 

239. Uzunligi  40  sm  bo`lgan  ipga  osilgan  100  gr.  massali  sharcha  gorizontal 

tekislikda  aylana  chizadi.  Agar  sharcha  harakatlanayotgan  vaqtida  vertikal  bilan 

60

0



 o`zgarmas burchak tashkil qilsa, sharchaning kinetik energiyasi qancha? 

240. Otilgan  to`p  snaryadi  1,8  MJ  kinetik  energich  oladi.  Тo`p  snaryadining 

massasi  10kg,  stolning  massasi  600  kg.  Тislanishda  zambarakning  stvoli  qancha 

kinetik energiya oladi? 

241. Samosvalning  massasi  yengil  avtomobilning  massasidan  18  marta  katta, 

samosvalning  tezligi  esa  avtomoblning  tezligidan  6  marta  kichik.  Bu 

avtomobillarning impulslarini va kinetik energiyalarini taqqoslang. 

242. Massasi 0,5 kg bo`lgan  jism  4m/s  tezlikda  yuqoriga vertikal otildi. Jism 

maksimal  ko`tarilishda  og`irlik  kuchining  ishini,  potensial  energiyasining 

o`zgarishi va kinetik energiyasining o`zgarishini toping. 

243. 5  m  balandlikdan  erkin  tushayotgan  massasi  3  kg  bo`lgan  jismning  yer 

sirtidan 2 m balanddagi potensial va kinetik energiyalarini toping. 

244. Тosh  yuqoriga  vertikal  ravishda  10  m/s  tezlik  bilan  otildi.  Qanday 

balandlikda toshning kinetik energiyasi uning potensial energiyasiga teng bo`ladi? 

245. Kamondan yuqoriga vertikal ravishda 30 m/s tezlik bilan otilgan o`qning 

massasi  50  g.  Harakat  boshlangandan  keyin  2  s  o`tganda  o`qning  potensial  va 

kinetik energiyasining qiymati qanday bo`ladi? 

246. Koptokni  yuqoridan  pastga  qanday  tezlik  bilan  tashlaganda  u  o`zi 

tashlangan satxdan 5 m yuqoriga ko`tariladi? 

247. Koptok  gorizontga  nisbatan  burchak  ostida  16  m/s  tezlik  bilan  otilgan. 

Koptokning 10 m balandlikdagi tezligini toping. 

248. O`qning  boshlansich  tezligi  600  m/s,  uning  massasi  10  gr.  Agar 

troyektoriyaning  eng  yuqori  nuqtasida  o`qning  kinetik  energiyasi  450  J  ga  teng 

bo`lsa, u miltiqning og`zidan gorizontga qanday burchak ostida uchib chiqqan? 

249. Prujinali  pistoletda  prujinaning  bikrligi  100  N/m.  Agar  prujina  uzunligi 

10 sm ga qisqaradigan qilib siqilsa, 30 g massali sharcha pistoletdan qanday tezlik 

bilan otilib chiqadi? 

250. Massasi 20 t bo`lgan vagon tirgakka 0,2 m/s tezlik bilan yaqinlashmoqda. 

Vagonning ikkala bufer prujinasi ham 4 sm dan siqiladi. Har qaysi prujinaga ta’sir 

qiluvchi kuchning maksimal qiymatini aniqlang. 

251. Massasi 20 t bo`lgan troleybus joyidan 2 m/s

2

 tezlanish bilan qo`zg`aladi. 



Agar qarshilik koeffitsenti 0,05 ga teng bo`lsa, yo`lning dastlabyuki 20 m qismida 

tortish  kuchining  ishini  va  qarshilik  kuchining  ishini  toping.  Тroleybus  qanday 

kinetik energiya olgan? 

252. Massasi  20  t  bo`lgan  avtobus  20  s  ichida  tezligini  10  dan  20m/s  gacha 

o`zgartirdi.  Agar  qarshilik  koeffitsenti  0,05  ga  teng  bo`lsa,  bu  vaqt  ichida  tortish 

kuchi bajargan ishni toping. Avtobus kinetik energiyasining o`zgarishi qanday? 



54 

 

253. Massasi  2  t  bo`lgan  avtomobil  gorizontal  yo`lda  avariya  holatida 



tormozlanganda  50  m  yo`lni  o`tadi.  Agar  ishqalanish  koeffitsiyenti  0,4  ga  teng 

bo`lsa,  ishqalanish  kuchi  bajargan  ishni  va  avtomobil  kinetik  energiyasining 

o`zgarishini toping. 

254. 150  kN  tormozlovchi  kuch  ta’siri  ostida  massasi  1500  tonna  bo`lgan 

poyezd  tormozlash  boshlangandan  to  to`xtaguncha  500  m  yo`lni  o`tgan  bo`lsa,  u 

qanday tezlik bilan harakatlanayotgan edi. 

255. Elektropoyezdning tokni uzish paytida tezligi 8 m/s bo`lgan. Agar tormoz 

ishga tushirilmasa gorizontal yo`lda to`li to`xtaguncha poyezd qancha yo`lni bosib 

o`tadi. Ishqalanish koeffitsiyenti 0,005. 

256. 20  m/s  tezlik  bilan  yuqoriga  vertikal  otilgan,  massasi  400  gr  bo`lgan 

koptok  o`sha  nuqtaga  1,5  m/s  tezlik  bilan  tushdi.  Havoning  qarshilik  kuchi 

bajargan ishni toping. 

257. Agar 1,4 metr balandlikdan tushayotgan, massasi 6 tonna bo`lgan ustun-

qoziq qoqadigan katta bolg`aning zarb beruvchi qismi ta’siri ostida qoziq guruntga 

10 sm kirsa, qoziq guruntga kirayotganda guruntning unga ko`rsatadigan o`rtacha 

qarshilik kuchini toping. 

258. Chana  balandligi  2m  va    asosi  5  m  bo`lgan  tepalikdan  tushadi,  tepalik 

asosidan  35  m  gorizontal  yo`lni  bosib  o`tib  to`xtaydi.  Ishqalanishni  butun  yo`l 

davomida bir xil deb hisoblab, ishqalanish koeffitsiyentini toping. 

259. Massasi  1  kg  bo`lgan  tosh  20  m  balandlikdan  tushayotib  yerga  tegish 

paytida  uning  tezligi  18  m  /s  teng  bo`lgan.  Тushayotganda  havoning  qarshiligini 

yengishda qancha ish bajarilgan? 

260. Massasi  2t  bo`lgan  samolet  gorizontal  yo`nalishdan  50  m/s  tezlikda 

harakatlanmoqda. U 420 m balandlikdan dvigatel o`chirilgan holda pasaya boradi 

va    aerodrom  yo`lkasiga  tegayotgandagi  tezligi  30  m/s    bo`ladi.  Dvigatel 

ishlamagan holda uchish vaqtida havoning qarshilik kuchi bajargan ishini toping. 

261. Gorizontal  sirtida  yotgan  990  gr  massali  jismga  10  gr  massali  o`q  kelib 

tegadi  va  unda  qoladi.  O`qning  tezligi  700  m  /s  ga  teng  va  gorizontal  yo`nalgan. 

Agar  jism  va  sirt  o`rtasidagi  ishqalanish  koeffitsiyenti  0,05  bo`lsa,  jism 

to`xtaguncha qanday masofani o`tadi? 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

55 

 

 



 

 

ADABIYoTLAR 



  

 

1.  Savelev I.V. Umumiy fizika kursi, II tom, 1983 y. 



2.  Axmadjonov O. Fizika kursi, II tom, T., O’qituvchi nashriyoti, 1984 y. 

3.  Zisman G.A. va Todes A.A. Umumiy fizika kursi, II tom. 

4.  Yavorskiy B.M. va Detlaf A.A. Fizika kursi, II tom. 

5.  Trofimov I.T. Fizika kursi (rus), M., Vys.shk., 1986 y. 

6.  Volkenshteyn  V.S.  Umumiy  fizika  kursidan  masalalar  to’plami,  T., 

O’qituvchi nashriyoti, 1969 y. 

7.  Chyortov A.G. va Vorobev A.A. va Fedorov M.F. Fizikadan masalalar (rus), 

M., 1981 y. 



 

 

Yüklə 1,06 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin