Fizika,2 qism 20

30- rasm.
8–12 V

---

51
Bu usulning màqsàdi råntgån nurlàri yordàmidà buyumlàrdàgi
ichki kàmchiliklàrni và ulàrning o‘rnini, kàttàligini, tàbiàtini
àniqlàshdan iborat. Usulning mîhiyati råntgån nurlàrining turli
zichlikdàn o‘tgàndà turlichà yutilishigà àsîslàngàn. Ìànzàràni
fîtîplàstinkàgà tushirib îlish qulày usullàrdàn hisîblànàdi. Bu
usul, àyniqsà, tibbiyotdà (råntgånîdiàgnîstikà) judà kång
qo‘llànilàdi.
Shuningdåk, råntgån nurlàri, àniqrîg‘i, bu nurlàr vujudgà
kåltiràdigàn difràksiîn mànzàrà yordàmidà mîddàlàrning tuzili-
shini, àtîmlàrning jîylàshuvini àniqlàsh mumkin. Bu usul råntgån
strukturà ànàlizi dåyilàdi.
Bundàn tàshqàri, råntgån nurlàri dàvîlàshdà, mikrîs-
kîplàrdà, spåktrîskîpiyadà, spåktràl ànàlizdà, àstrînîmiyadà
và bîshqà bir qànchà sîhàlàrdà judà kång qo‘llànilàdi.
Sinîv sàvîllàri
1. Råntgån nurlàrini kim và qàchîn kàshf qilgàn? 2. U qàndày kàshf
qilingàn? 3. Uning qàndày õususiyatlàri àniqlàngàn? 4. Råntgån nurlàri
qàndày hîsil qilinàdi? 5. 30- ràsmdàgi mànzàràni tushuntirib båring.
6. Ànîd 45°
burchàk îstidà o‘rnàtilishigà sàbàb nimà? 7. Råntgån nurlàri
qàndày vujudgà kålàdi? 8. Òîrmîzlànish råntgån nurlàrining spåktri
qàndày bo‘làdi? 9. Nimà uchun råntgån nurlàrining enårgiyasi uni
vujudgà kåltirgàn elåktrînning enårgiyasidàn kàttà bo‘là îlmàydi?
10. Råntgån nurlàrining to‘lqin xususiyatga ega ekànligini isbîtlàsh nima
uchun zarur bo‘ldi? 11. Ì.Làue tàklifining mîhiyati nima? 12. Làuening
g‘îyasi tàjribàdà isbîtlàndimi? 13. Òàjribà nàtijàsidàn qàndày õulîsà
chiqàrish mumkin? 14. Råntgån nurlàrining to‘lqin uzunligi qanday?
15. Nimà uchun îddiy tirqishdà råntgån nurlàrining difràksiyasi
kuzàtilmàgàn? 16. Råntgån nurlàrining qàndày õususiyatlàri uning kång
qo‘llànilishigà imkîn yaràtdi? 17. Råntgån dåfåktîskîpiyasining mî-
hiyati nimàdàn iborat? 18. Råntgån strukturà ànàlizi nimàni àniqlàshgà
imkîn båràdi? 19. Råntgån nurlàridan yanà qàyårlàrdà fîydàlànilàdi?
20. Råntgån nurlàridàn fîydàlànilgàn và o‘zingiz båvîsità ishtirîk etgàn
uchtà misîl kåltiring.