Fizikafanibo‘yicha mustaqil ishi

 -moslik prinsipi.

dS –invariant interval



2
S_e  mc _

2

v
1 _c2 dt  _ L_e dt

Endi muammo elektromagnit maydon bilan zaryadning o’zaro ta’sirini ifodalovchi hadni keltirib chiqarishdan iborat. Oldingi darslarimizda biz har qanday zarrachani xarakterlovchi to’rt o’lchovli radius-vektorni kiritgan edik.

2.Relyativistik zarraning energiyasi va impulsi orasidagi bog’lanish

Erkin zarraning relyativistik Lagranj funksiyasini keltirib chiqarishda ikkita muhim xususiyatdan foydalaniladi.
1.Invariantlik. 2.Moslik prinsipi.
Klassik mexanikadagidek, zarra harakatining relyativistik tenglamalarini chiqarish uchun biz eng kichik ta’sir prinsipiga asoslanamiz.
Ma’lumki, erkin zarra uchun ta’sir:


b
S  mc_ ds
a

ko’rinishda beriladi, bunda integral berilgan ikki hodisa orasidagi dunyoviy chiziqbo’yicha integralni ifodalaydi. Buni vaqt bo’yicha integralga aylantirib yozish mumkin

Eng kichik ta’sir pinrintsipini umumiy ta’rifiga ko’ra taqqoslagan holda zarraning relyativistik Lagranj funksiyasini ko’rinishda yozishimiz mumkin.
Zarraning relyativistik Lagranj funksiyasini keltirib chiqarishda ikkita muhim xususiyat invariantlik va moslik prinsipini inobatga olish muhimdir. Bu yyerda m - zarraning massasi v -uning tezligi. Bundan zarraning impulsini keltirib chiqaramiz.

_p _ L _i^ _ L
^_{j } L ^ _

v_x
v_y
k
v_z
p  grad_v L

Lagranj funksiyasi tezlik modulini funksiyasidir.
U xolda

p^  grad L(v)  ^L gradv
v
_v
gradv 
v
mv^
p 

L _{ }
v


mc²


(1/ c²
)2v  ^mv  p



v
2
1 _c2

Shunday qilib, relyativistik zarraning impulsi klassik zarradan farqli ravishda v modulning chiziqli bo’lmagan funksiyasi ekan. Grafikda klassik va relyativistik nuqtai nazardan impuls bog’liqligini chizaylik.

3.