uning o'tkazuvchanligi natriy ionlari uchun ortadi,
bu esa ionlar-
ning harakatlanishiga olib kelganligi sababli.
qo ‘zg'atnvchi sinaps
orti potensialini
y uzaga keltiradi. Bu potensial m a'lum o'lcham ga
у etganidan keyin tarqaluvchi q o 'zg 'alish -
harakat potensiali
hosil
b o ia d i.
Bir necha millisoniy alardan keyin mediatorial' maxsus ferment-
lar ta'sirida parchalanadi.
Hozirgi paytda ko'plab neyrofiziologlar orqa miyada va bosh
miy aning ayrim qismlarida bir-biridan
sifat jihatidan farqlanuvchi
- q o 'zg'atuvchi va torm ozlovchi sinapslar mavjudligini tan olishdi.
Taxmin qilinishicha. maxsus torm ozlovchi neyronlar aksonla-
rining nerv uchlarida navbatdagi nevronlarga torm ozlovchi ta ’sir
ko'rsatuvchi favquloddagi mediatorni ajratadi. Bu mediatorning
tabiati haligacha to 'liq
aniqlanmagan, Ay rim mualliflar bosh miya
katta yarimsharlari p o 'stlo g 'id a xuddi shunday m ediator b o iib
gam ma-am inomoy kislotasi bo'lsa kerak deb hisoblashadilar.
Tormozlovchi ney ronlarning aksonlari bo'ylab kelayotgan im
pulslar ta'siri ostida sinaps b o 'sh lig 'ig a sinapsorti m embranasida
o 'ziga xos o'zgarishlar chaqiradigan mediator ajraladi. Torm ozlov
chi mediator sinapsorti mem branasining moddasiga ta'sir ko'rsatib.
uning kaliy va xlor ionlari uchun o'tkazuvchanlik xususiyatini
oshi-
radi. Hujayra ichidagi anionlarning nisbiy miqdori ortadi, natijada
q o 'zg'atuvchi sinapslardagidan farqli o'laroq
membrananing ichki
zaryadlarining o ic h a m i kamaymaydi. aksincha. sinapsorti m em
branasida ichki zaryadlarning ko'payishi kuzatiladi. Uning giper
qutblanishi (giperpolarizatsivasi) amalga oshadi bu esa torm ozlov
chi sinapsorti potensialining hosil bo'lishiga olib keladi. natijada
torm ozlanish yuz beradi.
Har bir nerv hujayrasida ko'plab qo'zg'atuvchi va tormozlovchi
sinapslar joylashgan bo'lib. ularning o'zaro
aloqasi uchun sharoit
у aratilganligi hisobiga turli xarakterda kelay otgan impulslarga mos
holdagi javob reaksiyalari beriladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi