Forobiv foz1l odamlar t o s h k e n t «o z b e k I s t o n m I l L i y e n s I k L o p e d I y a s i» d a V l a t L m I y n a s h r I y o t I 84(5U)1 a b u n a s r f o r o b I y. F 4 Fozil odam lar shahri

A F L O T U N Q O N U N L A R I M O H I Y A T I
A f l o t u n , b ir s h a h a r d a k o ‘ngli t u s a g a n ishni qilib y u r a d ig a n
b i r h o k i m y a s h a r d i , d e b h i k o y a q i l a d i . U s h b u s h a h a r d a
y a s h a y d i g a n o d a m l a r h a r j i h a t d a n u n g a t a q l i d q i l i s h g a n i
u c h u n h a y o tla r i b o r g a n sari a y n ib b o r a d i , n a tija d a s h a h a r
i n q ir o z g a u c h r a y d i. B u ikki s a b a b b ila n y u z b e ra d i: biri — 
o ‘z l a r i g a f o y d a k e l t i r i s h i m u m k i n b o ‘l g a n v a z i f a l a r n i
b a j a r m a g a n o d a m l a r n i n g h a y o t tarzi n o p o k lig id ir. B o s h q a bir 
sa b a b - u l a r n i n g u s t i d a n b o s h q a h o k i m l a r n i n g m av ju d lig id ir. 
Bu h o k i m i y a t balki q o n u n i y ra v is h d a a m a l g a o s h ir ilg a n d ir , 
le k in s h u n d a y b o l g a n t a q d i r d a , b i r d a v l a t d a g i b i r n e c h a
h o k i m l a r A f l o t u n e s l a t i b o ‘t g a n , u n i n g d a v r i d a m a s h h u r
b o f lg a n s h a h a r la r d a g i kabi ilo h iy q o n u n q a b u l qilish u c h u n
b ir la s h g a n b o f la r ed ilar. A f l o t u n o lzi k e ltirg a n m i s o lla r d a n
b irid a t u s h u n t i r i b o ‘t g a n i kab i, b i r o r x a lq q a m a n s u b , t u g ‘m a
o d a t l a r n i i n o b a t g a o l m a g a n d a , u n i n g f ik r ic h a , b i r s h a h a r
a h o lisi b o s h q a b ir s h a h a r a h o lisig a q a r a g a n d a o ‘z q o n u n l a r i n i
te z r o q b u z a d i.
A flo tu n ay ta d ik i, m a q t o v b a ’z a n q o n u n n i n g b a rq a ro rlig ig a
o l i b k e l a d i v a i n s o n , o ' z m o h i y a t i b o y i c h a f a r o v o n l i k
k e ltir m a y d ig a n n a r s a n i h a m m a ’q u lla sh i m u m k i n . F a r o v o n lik
k e ltir m a y d ig a n va b ax t sari o lib b o r m a y d i g a n q o n u n n i q a n d a y
qilib m a ’q u l l a s h m u m k i n ? A f l o t u n , b u j u d a m u s h k u l m a s a la , 
d e y d i va u s h b u m isol o rq a li t u s h u n tir a d i: ajoyib k e m a n i k o 'r ib
t u r g a n l a r u n g a e g a b o 'l i s h n i x o h l a y d i l a r y o x u d f a r o v o n lik va 
b e q i y o s b o y lik x u s h y o q q a n i u c h u n u la r n i k o 'r g a n o d a m l a r
h a m m a s i g a ega b o 'l i s h n i istab q o lis h a d i. Balki b u l a r h a q iq iy
farovonlik keltiruvchi n a rsa la r h a m em asd ir. U y a n a tu sh u n tirib
ay tad ik i, g o 'd a k lik p a y tid a bo lag a b i r o r n a rs a y o q ish i m u m k i n ,
lek in u u l u g 'a y g a n d a n s o ' n g a w a l x u s h k o 'r g a n n arsa sin i 
x o h l a m a y d i , d e m a k , u n i m a ’q u l l a m a y d i h a m . U s h b u ( h o z i r
x o h la n m a g a n ) n arsa esa o 'z i n i n g asl m o h iy a tin i o 'z g a rtirm a y d i. 
S o ' n g r a A f l o t u n , q a y s i h o l l a r d a x o h l a n g a n b i r o r n a r s a
h a q i q a t a n h a m y a x s h i, fo y d a li, q a c h o n y a x sh i e m a s lig in i 
isbot q ilad i. Biz b ila m iz k i, b o l a b ir n a r s a n i x o h la y d i, u n i n g
o tasi e sa o ' s h a n a r s a n i x o h l a m a y d i . O t a u s h b u x o h is h b o la n i 
t a r k e tis h in i x u d o d a n iltijo q ila d i, c h u n k i o t a o q il, b o la esa
73

---

A B U N A S R F O R O B I Y
-------------------------------------------------------------
n o d o n d i r . O q i l , i d r o k l i i n s o n l a r x o h l a g a n n a r s a y a x s h i, 
f a r a h b a x s h d ir ; lekin n o d o n l a r n i n g x o h l a g a n la r in i ra d e t m o q
kerak.
A flo tu n y axshilik, s a o d a t n im a lig in i t u s h u n t i r a d i , b u — 
q o n u n s h a h o d a t b e r i s h i c h a , a m a l q i l i n i s h i z a r u r , a fz a l 
ko'rilishi kerak boflgan oqillikdir va unga h a m is h a intilib yashash 
k erak . Q o n u n c h iq a r u v c h i - so h ib i q o n u n r u h va idrokni 
r i v o j l a n t i r u v c h i o m i l l a r g a i n t i l i s h i v a o ' s h a o m i l l a r n i
r a g 'b a tla n tir is h i z a ru r. V a a g a r b u n a r s a la r h a r sa fa r is h o n c h li 
b o 'l s a , u h o ld a q a r o r h a m i s h o n c h li b o 'l a d i . T a r b iy a oqillikni 
v u judga keltiradi. K ish in in g tarbiyasi b o 'l m a s a , u b e m a ’nilikni 
x ush к о ' radi. Q o n u n faro v o n lik y o 'lid ir, s h u n d a y e k a n , sohibi 
q o n u n tarbiyani m u s ta h k a m la s h g a alo h id a harakat qilishi zarur. 
A g a r ta r b iy a s h a h a r l a r n i n g h o k i m l a r i va u la rg a o 'x s h a g a n
o d a m l a r t a b i a t l a r i n i n g uzviy b ir q is m i b o 'l s a , A f l o t u n n i n g
fik ric h a , u la r n i q u v v a t l a s h d a n , u l a r n i n g sofdilliklari va e n g
y u k s a k x i s l a t l a r m a j m u a s i b o ' l g a n h i k m a t d a n k e l g a n
f a r o v o n l i k d a n h a m a fz a lro q n a tija g a erishiladi.
A f l o t u n , s h a h a r d a h o k i m l a r va b o 'y s u n u v c h i l a r b o 'lg a n
t a q d i r d a g i n a u y e r d a q o n u n c h i l i k n i n g b a r k a m o l b o 'l i s h i
m u m k i n l i g i h a q i d a y o z a d i. H o k i m l a r , asl o lija n o b o q s o q o l l a r
sin g ari u l u g 'v o r y o s h d a va h a y o tiy tajrib ag a ega b o 'lis h la ri 
kerak. B o 'y s u n g a n la r esa g o 'd a k la r. y o sh lar va jo h il o d a m la r d a n
ta shqari, qolgan h a m m a kishilardir. Ishda b u n g a q an c h a lik rioya 
q ilin s a , s h u n c h a l i k t o 'g ' r i b o 'l a d i . A g a r h o k i m l a r tarb iy asiz 
b o 'l s a l a r , A f lo tu n ing fik ric h a , u h o ld a u l a r n i n g ishlari h a m , 
f u q a r o l a r n i n g ish lari h a m i n q i r o z g a y u z t u t a d i . U m isol 
ta r iq a s id a y u n o n h o k im la r i h a q i d a g a p ira d i. A g a r u l a r ilm 
egasi b o ' l m a g a n l a r i d a q o ' l o s t i d a g i l a r n i n g va o ' z l a r i n i n g
i s h l a r i n i b a r b o d e t i b , s h a h a r l a r n i h a l o k a t g a u c h r a t g a n
b o 'l a r d i l a r .
H o k i m l a r n i n g n o d o n lig i esa xalq u c h u n e n g k a tta z arard ir. 
A f lo tu n , h o k i m n i n g ta rb iy a li, b o s h q a r u v i n in g k o 'n g ild a g id e k
b o 'l i s h i s h a h a r aholisi u c h u n j u d a m u h i m l i g i n i u q tira d i. B u- 
b a d a n g a o v q a t , k e m a g a m a l l o h ( d e n g iz c h i) k e ra k b o 'lg a n i 
k ab i z a r u r iy n a r s a d ir , d e y d i u.
74

---