Fotihbek Komilov Genetikadan masalalar yechish
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Fotihbek Komilov Genetikadan masalalar yechish 19 Pleyotropiya Genlarning ko‘p tomonlama ta’siri pleyotropiya deyiladi.Genlarning pleyotrop ta’siri biokimyoviy tabiatga ega: bitta gen nazorati ostida hosil bo‘ladigan bitta oqsil – ferment nafaqat bitta belgining yuzaga chiqishiga, shuningdek, boshqa turli xil belgi va xususiyatlarga ham ta’sir etib, ularda o‘zgarishlarni keltirib chiqaradi. Genlarning pleyotrop ta’siri birinchi marta G. Mendel tomonidan aniqlangan, bunda u to‘q qizil gulli o‘simliklarning barg qo‘ltig‘ida qizil dog‘larni, urug‘ po‘sti esa kulrang yoki qo‘ng‘ir rangda bo‘lishini kuzatgan. Bunday belgilarning rivojlanishi bitta irsiy omil (gen) ta’sirida amalga oshadi. Tovuqlarda masalan, jingalak patli zotlar uchraydi. Bunday pat tovuq tanasiga yopishib turmaydi, ko‘pincha sinib ketadi. Bu bilan tovuq tanasidan tashqi muhitga ko‘p issiqlik tarqaladi, ovqat hazm qilish, yurak-tomir faoliyatining ishi buziladi. Bular esa tovuqning nasl qoldirish xususiyatiga va hayotchanligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Ba’zi bir genlarning pleyotrop ta’sirida organizmdagi turli organlarning rivojlanishida katta o‘zgarishlar ro‘y beradi, natijada ular nobud bo‘ladi. Bunday genlar letal , ya’ni halokatga olib keluvchi genlar deb ataladi. Masalan: sichqonlarda jun rangining sariq va qora bo‘lishi bir juft allel genlarga (A-a) bog‘liq. Bu gen retsessiv gomozigotali (aa) holatda bo‘lsa, sichqon junining Rangi qora bo‘ladi. Juni sariq rangda bo‘lgan sichqonlar doimo geterozigota (Aa) holatda bo‘ladi. Sariq sichqonlar orasida dominant gomozigotali (AA) formalari butunlay uchramaydi. Buning sababi junning sariqliligini ta’min etuvchi gen dominant gomozigotali holatida organizmning nobud bo‘lishiga olib keladi. 1. Sichqonlarda jun rangining sariq(A) va qora(a) bo‘lishi bir juft allel genlarga bog‘liq. Geterozigota sichqonlar o`zaro chatishtirilsa, F1 da qanday genotipik va fenotipik nisbat kuzatiladi? Yechish: P x Gam. A a A a F 1 AA Aa Aa aa Tajribada sariq,genotipli ( Aa) o ta-ona sichqonlar o‘zaro chatishtirilgan. Ularning avlodida sariq va qora rangli sichqonlar hosil bo‘ldi. Lekin ularning miqdoriy nisbati odatdagicha 3:1 emas, balki 2:1 holatida bo‘ldi. Buning sababi dominant gomozigotali (AA) sichqonlar embrional rivojlanish davridayoq nobud bo‘ladi. Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|