Foydalanilgan adabiyotlar

II BOB. Tabiiy geografiyani o`qitishda ekskursiyalar tashkil etish.
2.1. Ekskursiyalar tashkil etishda xavfsizlik choralari va muammolar.
Mаktаb ekskursiyasini uyushtirishdа tаlаy muаmmоlаr mаvjud.
Bulаr:
1. Mаktаb qаt’iy o’quv jаdvаli аsоsidа ishlаydi. SHu tufаyli 45 minutlik dаrs jаrаyonidа o’quvchilаrni ekskursiyagа оlib chiqish аnchа murаkkаb. SHuning uchun ekskursiya uyushtirilishi оldindаn rеjаlаshtirilаdi.
2. Ekskursiya dаrsgа qаrаgаndа murаkkаb bo’lib, uni uyushtirish uchun o’qituvchidа mаlаkа еtishmаydi. O’qituvchi dаstlаb ekskursiya yo’rig’i
bo’yichа аdаbiyotlаrni ko’zdаn kеchirishi kеrаk.
3. ekskursiya uyushtirish uchun zаrur аsbоb-uskunаlаr еtishmаydi.
4. Ekskursiya jаrаyoniаd tаrtib intizоm sаqlаsh sinfdаgidаn ko’rа qiyinrоq bo’lаdi.
5. Ekskursiyagа bоrish uchun hаvо оchiq kunlаrni tаnlаsh tаlаb etilаdi vа h.k
Tabiatda sayohat muvaffaqiyatli o'tishi uchun unga jiddiy tayyorgarlik ko'rish kerak bo'ladi. Tayyorgarlik quyidagilardan iborat: sinf o'quvchilari guruhlarga bo'linib, har bir guruhga muayyan topshiriq beriladi. O'qituvchi har bir guruhga berilgan topshiriqni bajarish uchun kerakli jihozlarni (planshit, geologik bo'lg'a va shu kabilar) qanday tayyorlayotganlarini kuzatib boradi. Bir dars to'liq sayohatga tayyorgarlikka bag'ishlanadi. Bu darsda zaruriy jihozlar hozirlanganligi yana bir bor tekshirib chiqiladi.
Sayohatga yurish davrida guruh o'quvchilari diqqatini bir joyga jamlagan holda faqat va faqat o'qituvchining ko'rsatmalariga amal qilishlari shart.
Guruhdan ajralib chiqish, qiyalik joylarda yugurish, to'g'ri kelgan joylarga o'tirish, yo'lda uchragan suv va mevalardan ruxsatsiz tanowul qilish, yo'l xaltasiga o'qituvchining nazoratisiz (o'tkir tig'li, tez yonuvchi) keraksiz buyumlarni olib yurish, qati'yan man etiladi. O'quvchilar o'qituvchi ko'rsatmasiga binoan dala sharoitiga mos ravishda kiyinishlari shart.
Ekskursiyaning barcha turlarini qo‘yidagi xususiyatlari bo‘yicha tasniflash mumkin:

• 
  mazmuniga ko‘ra;
  
• 
  qatnashuvchilar tarkibiga ko‘ra;
  
• 
  o‘tkazish joyiga ko‘ra;
  
• 
  o‘tkazish shakliga ko‘ra;