Franklarning ijtimoiy tuzimi va davlatning tashkil topishi mavzusini o’rganish

Pipin Pakana (741-768) davrida franklarning cherkov bilan munosabati
Pipin Pakana hokimiyatga kelishi bilanoq panalar bilan do’stona munosabat o’rnatishga harakat qildi. U Karl Martell davrida sekulyarizasiya qilingan va rыisarlarga tarqatib berilgan erlarni qatadan xon mulki deb e’lon qildi. Pana bilan kelishuvga binoan bu erlar rыisarlar qo’lida qolaverdi erdan foydalanuvchilar ya’ni benifisiy egalari buning evaziga xosilning o’ndan bir qismini qirol hokimiyatiga emas, balki cherkov foydasiga to’laydigan bo’ldilar. Harbiy xizmatni esa riыisarlar foydasiga o’taydigan bo’ldi. Qirolning ijoatsiz cherkovning bu erlarga riыisarlardan tortib olib qo’yidagigan haqqi yo’q edi.¹⁵
Panalar bilan yangi frank hukmdorlarning bir-biriga yaqinlashuvi Italiyadagi ahvol ham yordam berdi. Langiobard qirollarining Italiya erlariga hujumi panining ularga qarshi kurashdida franklar yordamida tayanishga olib keldi.¹⁶
Panaga ko’rsatgan yordam evaziga 751 yilda Suasson shahrida Frank zadogonlari yig’ilishida Pipin franklar qiroli deb e’lon qilindi oradan ko’p vaqt o’tmay Mayna arxiepiskopi Bonifrasiy buryg’iga binoan Papin qirol deb tanish marosimga o’tkazildi.
Shunday qilib, yangi qinastiya cherkovidan o’ziga kerakli sannsiya oldi. Oxirgi merovinglar vakili Xilperik III monsriga jo’natildi.
Tashqi siyosat sohasida Pipin Pakana Reyin daryosining narin tomon va akvitaniyada urushlarni davom ettirdi. Uning davrida janubiy Galliyada arablar butunlay siqib chiqarildi.
Papa oblastining paydo bo’lishi. VIII asr o’rtalarida langobardlar Italiyaning ko’p erlarini egallagan va rimning o’zini ham bosib olish xavfini solayotgan edilar. Bu papa Stefan II franklardan yordam so’rashga majbur etdi. Merovinglarni chetlashtrishda yordam bermaganligi uchun papa minnatdorchilik yuzasidan Paping Pakana Langobardlarga qarshi 755-756 yillarda ikki martoba yurish uyushtirdi va ularni tor-mor etib ular bosib olgan erlarni papaga berdi. Shu tariqa o’rta Italiyada 756 yilda Papa davlati (keyinchalik Vatikan deb yuritiladi.) tashkil topdi. Papalar bilan yangi franklar dinastiyasi o’rtasida mustaxkam ittifoq vujudga keldi chunki, bu ittifoq xar tomonning bir-biridan chinakam manfatdorligiga asoslangan edi.
Pipin Pakananing siyosati. Uning tashqi siyosati qo’yidagi yo’nalishlarda boradi: Pipin Pakanaga otasi olib borgan arablarga qarshi kurashish davom ettiradi. U (752-759 yillarda) galliyaning O’rta Yer dengizi sohillarini arablardan tozalashga muvaffaq bo’ldi.
Akvitansiya gersoglarining qo’zg’olonlarini bostiradi va uzoq davom etgan urushlardan so’ng, bu hududini to’liq bo’ysindiradi.
German qabilalaridan bo’lgan saks va bavarlarga qarshi muvaffaqiyatli yurishlar olib borib, Reyin daryosi ortida Franklar davlatining ta’sirini mustahkamladi.¹⁷
Pipin Paksana olib borgan siyosat natijasida langobarlar qirollik uning vassaliga Pana Frank qirolining ishonchli ittifoqchisiga aylandi.
Pini o’z siyosati bilan frank qirolligining ravnak topishi uchun zamin yaratdi.¹⁸