Fuqarolik jamiyati qurilishida qonun ustuvorligi tamoyilining

O’zbekiston Respublikasining Mahmuriy javobgarlik to’g’risidagi kodeksiga jamiyat

va davlat qurilishi, hududlarda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning turli sohalarida nodavlat

notijorat tashkilotlari huquqlarini belgilab bergan qonun hujjatlari talablarini buzganlik uchun

davlat organlari mansabdor shaxslarining javobgarligini kuchaytirishni nazarda tutuvchi tegishli

normalar kiritilishi fuqarolik jamiyati barpo etilishining asosi bo’lib xizmat qilishi shubhasiz.

SHu bilan birga, nodavlat notijorat tashkilotlarining quyidagi masalalar yuzasidan ham

faol ishtirokining asoslarini ko’zda tutuvchi qonun hujjatlari majmuini ishlab chiqish lozim:

1.

sog’liqni saqlash masalalari;

2.

atrof-muhitni

muhofaza

qilish

masalalari.

Bu

sohada

nodavlat

notijorat

tashkilotlarining roli va o’rnini belgilab beruvchi “Ekologik nazorat to’g’risida”gi Qonun

loyihasini ishlab chiqish va qabul qilish kerak.

3.

aholini, ayniqsa, yoshlarni ish bilan ta’minlash masalalari;

4.

ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarni qo’llab-quvvatlash masalalari;

5.

katta sotsial ahamiyatga molik boshqa masalalar.

Xulosa o’rnida aytish mumkinki, mamlakatimizning hozirgi taraqqiyotida fuqarolik

jamiyati

institutlari

rolini

yanada

kuchaytirish

fuqarolik

jamiyatini

shakllantirish,

demokratlashtirish va mamlakatimizning jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuvi bo’yicha

qo’ygan maqsadlarimizga yetishishda hal qiluvchi omil bo’lib qoladi.

Nodavlat notijorat tashkilotlarining tabiatni muhofaza qilish borasidagi faoliyatlarini

amalga oshirishda ekologik nazorat muhim o’rin tutadi. Ekologik nazoratni amalga oshirish

jamoat tashkilotlari ekologik funktsiyasining tarkibiy qismidir. Ekologik-huquqiy mexanizmning

ushbu funktsiyasi tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va atrof muhitni muhofaza qilish

borasida jamoat tashkilotlari faoliyatini amalga oshirishning zaruriy elementi sifatida yuzaga

kelgan.

Ekologik nazoratning maqsadlari ekologik xavfsizlikni ta’minlash xo’jalik yoki boshqa

faoliyatning inson hayoti va sog’lig’iga, atrof muhitga zararli tahsir ko’rsatishining oldini olish

hamda bartaraf etishdir. Ular turli tashkiliy-huquqiy usullar bilan amalga oshiriladi. Quyidagilar

shular jumlasiga kiradi: atrof tabiiy muhit hamda uning alohida ob’ektlarining holatini kuzatib

borish; atrof muhitni muhofaza qilish hamda ekologik xavfsizlikni ta’minlash borasidagi

tadbirlarning bajarilishini tekshirish va umumlashtirish; ekologik qonunchilik normalari va

talablarining ijrosini tekshirish; yuridik va jismoniy shaxslar yuritadigan ekologik zararli

faoliyatning oldini olish, cheklash, to’xtatib qo’yish hamda tugatish yo’li bilan ekologik zararli

faoliyatning oldini olish va uni baholash; tabiatdan maxsus foydalanish litsenziyalarida

(ruxsatnomalarida), shartnomalarda aytib o’tilgan shartlarning bajarilishini tekshirish va

---

85

litsenziya berish; ekologik qoida-talablarni buzgan yuridik va jismoniy shaxslarga nisbatan

mahmuriy-huquqiy javobgarlik choralarini qo’llash.

Ekologik nazorat ob’ektlari nuqtai nazaridan jamoat tashkilotlarining ekologik nazoratini

quyidagi turlarga ajratish mumkin:

1) atmosfera havosini muhofaza qilish;

2) yerlarni muhofaza qilish va ulardan oqilona foydalanish;

3) suvlarni muhofaza qilish va ulardan foydalanish;

4) o’rmonlarni muhofaza qilish va ulardan foydalanish.

Ekologik nazoratning maqsadlari hamda vazifalari atrof tabiiy muhit muhofazasi va tabiiy

resurslardan oqilona foydalanish borasidagi davlat funktsiyasining umumiy vazifalariga

hamohangdir. SHu bilan birga, ekologik nazorat ob’ektlari, shakllari va usullari o’ziga xos

jihatlarga egadir.

SHuningdek, sog’liqni saqlash,  atrof-muhitni muhofaza qilish,  aholini,  ayniqsa, yoshlarni

ish bilan ta’minlash, ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlarni qo’llab-quvvatlash va shu kabi katta

sotsial ahamiyatga molik boshqa masalalar bo’yicha muhim davlat dasturlarini amalga

oshirishda nodavlat notijorat tashkilotlari ishtirokining huquqiy asosini yaratib beradigan qonun

hujjatlari majmuasini ishlab chiqish dolzarb ahamiyat kasb etmoqda.