Fuqarolik jamiyati qurilishida qonun ustuvorligi tamoyilining

2. Fuqarolik jamiyatini barpo etishda o’zini o’zi boshqarish

o’rganlarining o’rni.

SHu bilan birga, jamoat tashkilotlariga

uyushish erkinligi muayyan chegaralar doirasida

amalga oshiriladi. Bunda mazkur huquqdan jamiyatga qarshi maqsadlarda foydalanish mumkin

emas.

SHu

jihatdan

olganda,

O’zbekiston

Respublikasining

Konstitutsiyasiga

binoan,

“Konstitutsiyaviy tuzumni zo’rlik bilan o’zgartirishni maqsad qilib qo’yuvchi, respublikaning

suvereniteti, yaxlitligi va xavfsizligiga, fuqarolarning konstitutsiyaviy huquq va erkinliklariga

qarshi chiquvchi, urushni, ijtimoiy, milliy, irqiy va diniy adovatni targ’ib qiluvchi, xalqning

sog’ligi va ma’naviyatiga tajovuz qiluvchi, shuningdek harbiylashtirilgan birlashmalarning,

milliy va diniy ruhdagi siyosiy partiyalarning hamda jamoat birlashmalarining tuzilishi va

faoliyatini hamda maxfiy jamiyatlar va uyushmalar tuzish taqiqlanadi”

38

.

Jamoat tashkilotlari faoliyatini huquqiy tartibga solish sohasidagi ijobiy jarayonlarning

tamal toshi sifatida 1991 yilda qabul qilingan “O’zbekiston Respublikasida jamoat birlashmalari

to’g’risida”gi Qonunni ko’rsatib o’tish mumkin. Mazkur qonunda ilk marotaba jamoat

birlashmasi (tashkiloti) institutiga huquqiy tahrif berilishi bilan birga, uni tashkil etish maqsadi,

faoliyati printsiplari hamda huquq va majburiyatlar doirasi belgilab berildi. Qonunda belgilab

qo’yilgan shakllardagi har qanday jamoat tashkilotini kamida o’n nafar fuqaroning tashabbusi

bilan tuzish tartibi mustahkamlab qo’yildi

39

.

Ushbu qonunga mustaqillik yillarida kiritilgan bir qator o’zgartishlar barobarida jamiyatda

olib borilayotgan islohotlarga hamohang tarzda jamoat tashkilotlarining huquq va majburiyatlari

doirasi ham kengayib bordi. Qonunga binoan, ular o’zlarining ichki tuzilmasini, maqsadi,

faoliyat olib borish shakli va usullarini tanlashda hamda ustavlarini qabul qilishda mustaqil

ekanliklari belgilab qo’yildi.

38

Qarang: O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. –Toshkent: O’zbekiston, 2009. – 40-bet.

39

Qarang: O’zbekiston Respublikasining “O’zbekiston Respublikasida jamoat birlashmalari to’g’risida”gi Qonuni //

O’zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining Axborotnomasi. 1991. –№4. –76-modda

---

79

Jamoat tashkilotlari manfaatlariga daxldor bo’lgan masalalar davlat hokimiyati va mahalliy

o’zini o’zi boshqarish organlari tomonidan tegishli jamoat tashkilotlarining ishtiroki yoki

kelishuvi asosida hal etiladigan bo’ldi. SHu bilan birga, davlat jamoat tashkilotlarining qonuniy

manfaatlari va huquqlariga rioya etilishini ta’minlashi, ularning faoliyatiga har tomonlama

ko’maklashishi, xususan, soliq va boshqa masalalarda imtiyozlar berishi lozimligi belgilab

qo’yildi.

So’nggi yillarda “Jamoat fondlari to’g’risida”gi Qonun va “Homiylik to’g’risida”gi