G. Rafiqova F. Nishonova, O‘zbekistonda demokratik jamiyat qurish nazariyasi va amaliyoti fanidan ma’ruza matni

5.1-chizma.
Demokratik jamiyatning asosi bo‘lgan erkin bozor
iqtisodiyotining tub belgilari

Erkin bozor iqtisodiyotining

tub belgilari

Tadbir-korlik va tanlov erkinligi

SHaxsiy manfaat,
naf, foyda omiliga intilish

Raqobat

Xususiy
mulk

Erkin
narx

tizimi

Davlatning iqtisodiyotga aralashuvi-
ning cheklan-ganligi


Bozor iqtisdiyoti sharoitida mulkchilik yangi shakllari va munosabatlarining xuquqiy asoslari. O‘zbekistonda mulkchilik huquqiy iqtisodiy o‘zgarishlarning asosi hisoblanadi. Respublikamizda mulkdor huquqi qonun bilan tan olingan va himoya qilinadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida mulkchilikni tashkil etish shakllari:

1. 
   Davlat mulki: respublikamizdagi ma’muriy-hududiy birliklarning mulklari (kommunal mulklar ham kiradi). Davlat mulkiga: 1) er va er osti, ichki suvlar, o‘simliklar va hayvonot dunyosi, respublika hududi doirasidagi havo havzasi. 2) O‘zR boshqaruvi va davlat hokimiyati organlari mol-mulklari. 3) Respublika xalqlari madaniy va tarixiy qadriyatlari. 4) Respublika byudjeti vositalari, oliy o‘quv yurtlari va h.k.
   
2. 
   Xususiy mulk: o‘z mol-mulkidan o‘z erki bo‘yicha foydalanish va tasarruf etish, unga huquqiy jihatdan xususiy egalikni bildiradi. Xususiy mulk-mulkchilikning boshqa shakllari bilan bir qator daxlsiz va davlat tomonidan himoyalaniladi.
   
3. 
   Jamoa (shirkat yoki fermer) mulki: oilaning mol-mulkini, mahalla mulkini, yuridik shaxslar bo‘lgan kooperativlar, ijara, jamoa korxonalarining, jamoat va diniy tashkilotlarning, turli xo‘jalik jamiyatlari va shirkatlari, fererlar, assotsiatsiyalar va boshqa birlashmalar mulklarini o‘z ichiga oladi.
   
4. 
   Boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlarga qarashli yuridik va jismoniy shaxslarning mulklari: O‘zbekiston hududida joylashgan va xorijiy yuridik hamda jismoniy shaxslarga foydalanish uchun berilgan mol-mulklar va nomulkiy huquqlar kiradi.
   
5.